Sau khi nghe trình bày báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Đất đai sửa đổi, các đại biểu thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn có nhiều ý kiến khác nhau, tập trung chủ yếu vào chính sách hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất, vấn đề tái định cư, quy định về giá đất.

Trong quá trình thảo luận về Luật Đất đai (sửa đổi), quy định về thu hồi đất và giá đất được rất nhiều đại biểu quan tâm. Có ý kiến tán thành thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội nhưng phải vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng; làm rõ công trình hệ thống dẫn, chứa xăng dầu, khí đốt là vì mục đích dự trữ quốc gia thì Nhà nước thu hồi đất; nhưng nếu vì lợi ích của doanh nghiệp thì phải thỏa thuận với người sử dụng đất. Có ý kiến đề nghị quy định cụ thể các trường hợp thu hồi đất để sử dụng vào các mục đích phục vụ lợi ích quốc gia, công cộng, phát triển kinh tế - xã hội; gộp thành một điều vì rất khó tách bạch giữa mục đích phục vụ lợi ích quốc gia, công cộng với mục đích phát triển kinh tế - xã hội.

Về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, có ý kiến đề nghị việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm người sử dụng đất được bồi thường theo mục đích đang sử dụng hợp pháp, người có đất khi Nhà nước thu hồi được hỗ trợ đào tạo nghề, tạo việc làm, tổ chức lại sản xuất, bảo đảm đời sống. Theo đó, bồi thường là bù đắp những thiệt hại cho người có đất do việc thu hồi đất gây ra như thiếu đất sản xuất, nhà ở, sản xuất bị gián đoạn, lợi nhuận bị giảm sút, cuộc sống, sinh hoạt bị ảnh hưởng. Việc bồi thường có thể bằng đất, bằng tiền. Đối với hỗ trợ không phải là để bù đắp phần bồi thường chưa thỏa đáng mà xác định đây là việc Nhà nước tạo điều kiện cho người có đất thu hồi có cuộc sống tốt hơn.

Việc bố trí tái định cư được thực hiện theo nguyên tắc bảo đảm khi thu hồi đất ở mà phải di chuyển chỗ ở thì phải bố trí chỗ ở cho người có đất thu hồi, nếu tiền bồi thường không đủ mua suất tái định cư tối thiểu thì được Nhà nước hỗ trợ đủ để mua suất tái định cư tối thiểu. Có ý kiến đề nghị quy định giá đất để tính bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải theo mục đích sử dụng đất trong quy hoạch.

Về giá đất, có ý kiến đề nghị xem xét lại, quy định cụ thể về nguyên tắc định giá đất. UBTVQH xin tiếp thu và chỉnh sửa Điều 112 theo hướng quy định rõ nguyên tắc định giá đất phải theo mục đích sử dụng đất hợp pháp tại thời điểm định giá; theo thời hạn sử dụng đất; phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường của loại đất có cùng mục đích sử dụng đã chuyển nhượng hoặc thu nhập từ việc sử dụng đất hoặc giá trúng đấu giá quyền sử dụng đất đối với những nơi có đấu giá quyền sử dụng đất; cùng một thời điểm các thửa đất liền kề nhau có cùng mục đích sử dụng, khả năng sinh lợi, thu nhập từ việc sử dụng đất tương tự như nhau thì có mức giá như nhau.

Tham gia thảo luận, một số đại biểu Quốc hội tiếp tục tỏ ra băn khoăn về các quy định liên quan đến thu hồi đất, định giá đất, và bồi thường, tái định cư cho người bị thu hồi đất.

Các đại biểu nhất trí với quy định tái định cư được thực hiện theo nguyên tắc bảo đảm khi thu hồi đất ở mà phải di chuyển chỗ ở thì phải bố trí chỗ ở cho người có đất thu hồi, nếu tiền bồi thường không đủ mua suất tái định cư tối thiểu thì được Nhà nước hỗ trợ đủ để mua suất tái định cư tối thiểu.

Đây là quy định có tính nhân văn, tuy nhiên nếu không làm rõ thì sẽ dẫn tới hệ lụy là mỗi tỉnh có quy định về suất tái định cư tối thiểu khác nhau. Vì thế, đề nghị giao Chính phủ quy định rõ hơn, đừng để vấn đề này giống lương tối thiểu và mức sống tối thiểu, quy định ra nhưng thực tế có nhiều bất cập.

Trong khi đó, có đại biểu thẳng thắn cho rằng: Quy định về giá đất trong dự luật còn quá chung chung, không giải quyết được mong muốn của người dân bị thu hồi đất. Cần quy định thêm việc định giá đất phải tính đến lợi nhuận hình thành trong tương lai của thửa đất bị thu hồi. Làm như thế mới bảo đảm nguyên tắc người dân bị thu hồi đất sau khi tái định cư có cuộc sống bình thường, bằng hoặc hơn với cuộc sống trước đây. Đề nghị thêm quy định mang tính nguyên tắc, theo đó giá đất đền bù phải công bằng với giá đất của thị trường… Những ý kiến tham gia góp ý của các đại biểu sẽ được Ban soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý cho phù hợp với thực tế trước khi thông qua dự thảo của Luật này.

Cùng ngày, các đại biểu Quốc hội nghe trình bày tờ trình, báo cáo thẩm tra các dự án Luật xây dựng (sửa đổi); dự án Luật bảo vệ môi trường (sửa đổi); dự án Luật hôn nhân và gia đình (sửa đổi); dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật bảo hiểm y tế.

Đ.T