Với vai trò người có uy tín của thôn, già làng Thào A Páo ở thôn Sáng Trá, xã Bản Công cùng với cấp ủy, chính quyền cơ sở tích cực tuyên truyền, vận động bà con trong thôn, xã không TH&HNCHT. Ông cho biết: "Tôi luôn cùng cấp ủy, chính quyền xã tuyên truyền, phổ biến giúp bà con nâng cao nhận thức, hiểu rõ về hậu quả của TH&HNCHT như nếu kết hôn sớm, kết hôn cận huyết thì sẽ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của cả mẹ và con cái như thường bị dị tật cơ thể con cái, thiểu năng trí tuệ...”.
Xã Bản Công có 5 thôn, với trên 550 hộ, 2.800 nhân khẩu là đồng bào Mông. Để hạn chế TH&HNCHT, những năm qua, Đảng ủy, chính quyền xã đưa mục tiêu giảm thiểu tình trạng này vào mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm hằng năm; tổ chức họp thôn và vận động các hộ ký cam kết không TH&HNCHT; đưa nội dung không TH&HNCHT vào quy ước, hương ước thôn, dòng họ; phát huy vai trò người có uy tín trong tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nên nhận thức của bà con được nâng lên; tình trạng tảo hôn giảm hẳn và không còn HNCHT. Theo đó, năm 2020, xã chỉ còn 14 trường hợp tảo hôn, không có HNCHT.
Xã Bản Mù cũng chủ yếu là đồng bào Mông; trong đó, nhiều thôn cách xa trung tâm xã gần chục cây số, giao thông khó khăn, dân cư thưa thớt nên gặp không ít nan giải trong tuyên truyền, vận động nhân dân.
Để thực hiện hiệu quả Đề án "Giảm thiểu tình trạng TH&HNCHT trong vùng đồng bào dân tộc giai đoạn 2015 - 2025”, Đảng ủy, chính quyền xã đã thành lập Ban Chỉ đạo, phân công nhiệm vụ cho từng thành viên, tổ chức các buổi họp dân, họp thôn để tuyên truyền, phổ biến Luật Hôn nhân và Gia đình; đồng thời, phân tích rõ tác hại của nạn TH&HNCHT, phối hợp với các trường học trong xã tuyên truyền tới học sinh từ lớp 6 đến lớp 9 về vấn đề TH&HNCHT, tổ chức cho các em ký cam kết thực hiện không TH&HNCHT.
Bằng các hoạt động tuyên truyền thiết thực, hiệu quả, tình trạng TH&HNCHT ở xã đã giảm đáng kể; trong đó, năm 2019, có 15 cặp tảo hôn thì năm 2020 giảm còn 9 cặp.
Ông Giàng A Chú - Chủ tịch UBND xã Bản Mù cho biết: "Thời gian tới, xã tiếp tục tăng cường tuyên tuyền tại các thôn ở xa trung tâm xã. Vận động các gia đình có con cháu trong độ tuổi vị thành niên ký cam kết không để con cháu mình kết hôn khi chưa đủ tuổi thành niên, gây ảnh hưởng sức khỏe cho chính cha mẹ và giống nòi và tạo gánh nặng cho gia đình, xã hội”.
Huyện Trạm Tấu hiện có 55 già làng, trưởng bản, người có uy tín. Những năm qua, đội ngũ này đã phát huy tốt vai trò gương mẫu đi đầu trong việc phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động đồng bào Mông không TH&HNCHT.
Đặc biệt, ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 498 ngày 14/4/2015 về phê duyệt Đề án "Giảm thiểu tình trạng TH&HNCHT trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 - 2025”, huyện đã tổ chức triển khai, thực hiện quyết liệt, sâu rộng Đề án tại tất cả các xã, thị trấn.
Theo đó, cấp ủy, chính quyền địa phương đã tổ chức triển khai đánh giá thực trạng và nói chuyện chuyên đề về TH&HNCHT. Tăng cường sự phối hợp giữa các cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể và hệ thống chính trị về công tác tuyên truyền, vận động, quản lý, kiểm tra, kịp thời phát hiện, ngăn ngừa các trường hợp vi phạm pháp luật liên quan về hôn nhân và gia đình.
Bên cạnh đó, vận động đồng bào giúp đỡ nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc và tiến bộ, từng bước đẩy lùi tình trạng TH&HNCHT. Theo đó, nếu như năm 2019, Trạm Tấu có 89 cặp vợ chồng tảo hôn thì năm 2020 giảm còn 52 cặp; trong đó, có 1 cặp kết hôn cận huyết thống đã được xử lý theo quy định. Trong năm 2020, huyện cũng đã vận động thành công 14 cặp và 5 trường hợp không tảo hôn.
Ông Khang A Chua - Phó Chủ tịch UBND huyện Trạm Tấu cho biết: Để hạn chế thấp nhất tình trạng TH&HNCHT, năm 2020, huyện đã chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể, các xã, thị trấn thực hiện tốt việc tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện nghiêm túc Luật Hôn nhân và Gia đình. Tuy nhiên, hiện nay tình trạng TH&HNCHT trên địa bàn huyện dù đã giảm nhưng vẫn còn ở mức cao, nên đòi hỏi cần có sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa của cả hệ thống chính trị và phát huy tốt vai trò của đội ngũ người có uy tín trong cộng đồng để đẩy lùi tình trạng TH&HNCHT, nâng cao chất lượng dân số và tạo động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội của địa phương phát triển.
Chí Sinh