Qua thảo luận các đại biểu đồng tình với nhận định trong báo cáo giám sát là trong tổng số quyết định hành chính về đất đai bị khiếu nại, tố cáo thì tỷ lệ khiếu nại, tố cáo đúng và có đúng, có sai chiếm 47,8%. Trong số các vụ được đưa ra xét xử tại Tòa án thì tỷ lệ khởi kiện đúng và đúng một phần chiếm 19,5% .

Qua đó có thể thấy việc khiếu nại, tố cáo của công dân là có cơ sở, việc ra quyết định hành chính về đất đai của các cấp chính quyền còn nhiều thiếu sót.

Các đại biểu cho rằng một trong những nguyên nhân cơ bản khiến cho tình trạng khiếu nại về đất đai kéo dài đó là sự yếu kém trong công tác tổ chức thi hành pháp luật về đất đai; sự thiếu gương mẫu, sa sút về phẩm chất đạo đức của một bộ phận cán bộ, công chức.

Bên cạnh đó, sự hiểu biết và ý thức chấp hành chính sách, pháp luật về đất đai và pháp luật về khiếu nại, tố cáo của một bộ phận người dân còn hạn chế và việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật của các cơ quan có trách nhiệm chưa tốt, chưa thường xuyên, liên tục.

Từ thực tế trên các đại biểu đã kiến nghị một số giải pháp để hạn chế tình trạng khiếu nại như: Các ngành, địa phương chủ động xem xét từng vụ việc tranh chấp, khiếu kiện trong phạm vi quản lý của mình để kịp thời giải quyết ngay, hạn chế khiếu nại vượt cấp, không để xảy ra diễn biến phức tạp trở thành vụ việc khiếu kiện đông người.

Nâng cao chất lượng ban hành các quyết định hành chính nhà nước. Quyết định hành chính phải được ban hành theo quy trình, thủ tục, nêu rõ trách nhiệm của cơ quan ban hành và đối tượng chịu tác động bởi quyết định hành chính. Đồng thời, tăng cường cán bộ có năng lực, đạo đức làm công tác quản lý đất đai, giải quyết khiếu nại, tố cáo cấp huyện và cấp cơ sở…

Trong phiên thảo luận chiều, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường Nguyễn Minh Quang, Tổng thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Trương Hòa Bình đã phát biểu làm rõ thêm một số vấn đề các đại biểu QH quan tâm cho ý kiến.

Đó là những vấn đề liên quan đến công tác quản lý đất đai, thanh tra rà soát lại các vụ việc tồn đọng kéo dài, công tác xét xử, giải quyết các vụ án về đất đai... Các bộ, ngành liên quan cũng đã đề xuất những phương án, biện pháp nhằm giải quyết dứt điểm khiếu nại tố cáo về đất đai của công dân.

Sửa Luật đất đai - cốt lõi giảm khiếu kiện về đất

Trong báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH) về kết quả giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật trong giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân đối với các quyết định hành chính về đất đai được trình bày trong phiên họp QH ngày 7/11 đã tổng kết có tới 70% các khiếu kiện của công dân liên quan đến đất đai.

Nhiều vấn đề liên quan dẫn đến khiếu kiện về đất đai, nhưng cốt lõi giải quyết vấn đề này đó là phải xây dựng Luật đất đai cho phù hợp với thực tế và sự phát triển của đất nước.

Thực trạng nhiều năm qua, việc giải quyết các vấn đề liên quan đến đất đai ở nhiều địa phương rất khó khăn, nhiều văn bản hướng dẫn được ban hành chồng chéo, khó áp dụng. Rồi chính sách đền bù giải phóng mặt bằng còn tồn tại những bất cập, thiếu đồng bộ, qui định khung giá đất không sát với thực tế, còn có sự chênh lệnh giá đất đền bù đối với các diện tích liền kề…

Bên cạnh đó, một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức làm công tác giải phóng mặt bằng, thực thi pháp luật lợi dụng quyền hạn, kẽ hở của luật để cấu kết trục lợi… dẫn đến việc thực hiện không công bằng, gây bức xúc, khiếu kiện trong nhân dân.

Thậm chí, có những vụ khiếu kiện về đất đai kéo dài, vượt cấp… nhưng cơ quan chức năng, chính quyền địa phương không thể giải quyết do những vướng mắc trong việc áp dụng luật và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Nhiều vụ việc chính quyền ra các quyết định hành chính về giải quyết đất đai nhưng người dân vẫn có cơ sở để không chấp nhận các quyết định này. Dẫn đến, cả nước có tới 528 vụ việc khiếu kiện về đất đai tồn đọng khiến Thanh tra Chính phủ phải vào cuộc rà soát lại để có phương án giải quyết.

Tại kỳ họp này, Luật Đất đai (sửa đổi) được QH xem xét lần đầu và sẽ đưa ra thảo luận tại hội trường vào ngày 19/11 tới. Dự kiến đến kỳ họp thứ 6 vào cuối năm 2013, nếu đạt yêu cầu về chất lượng, Luật Đất đai sửa đổi sẽ được QH thông qua. Cử tri và nhân dân cả nước rất quan tâm và kỳ vọng vào bộ luật mới sẽ thông qua giải quyết được căn bản các vướng mắc nảy sinh.

Theo tờ trình ngày 6-9-2012 của Chính phủ, dự thảo luật bao gồm 14 chương và 190 điều, tăng 6 chương và 44 điều so với Luật Đất đai hiện hành.

Qua các ý kiến của đại biểu QH cũng như một số chuyên gia nhận định, nếu so với Luật đất đai năm 2003, Luật Đất đai sửa đổi lần này nhìn chung có tiến bộ hơn nhưng nếu không được đóng góp, nghiên cứu xây dựng, chỉnh sửa tốt thì khó có thể tạo ra sự đột phá như mong đợi.

Huy Văn