Đã từ lâu, tên địa danh Suối Giàng, Văn Chấn, Yên Bái đã gắn liến với đặc sản chè Shan tuyết Suối Giàng với cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Song thời gian qua, do nhiều nguyên nhân khác nhau, thương hiệu chè Suối Giàng bị giảm sút do một số cơ sở sản xuất đã vì lợi ích trước mắt, cục bộ mà không giữ vững chất lượng chè như chất lượng công bố ban đầu. Mặt khác, các cơ quan quản lý Nhà nước chưa làm tốt công tác quảng bá rộng rãi thương hiệu sản phẩm và có công cụ để quản lý, duy trì và bảo vệ thương hiệu chè Suối Giàng - Yên Bái.

Năm 2010, Sở Khoa học và Công nghệ đã xây dựng và tổ chức thực hiện Dự án “Tạo lập, quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận Suối Giàng cho sản phẩm chè của xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái”. Qua hơn 2 năm tổ chức thực hiện Dự án, ngày 1/11/2012, Cục Sở hữu trí tuệ đã ban hành Quyết định số 62700/QĐ-SHTT cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu chứng nhận Suối Giàng - Yên Bái cho sản phẩm chè của xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn.

 Theo đó, nhãn hiệu chứng nhận (NHCN) được đề cập trong Quyết định này là NHCN Suối Giàng - Yên Bái cho sản phẩm chè được trồng, chế biến tại xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn trong vùng địa lý quy định, đáp ứng các chỉ tiêu chứng nhận và được đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp theo quy định của pháp luật Việt Nam. NHCN gồm các từ “Suối Giàng - Yên Bái” và logo được gắn kèm theo.

Sở Khoa học và Công nghệ là chủ sở hữu nhãn hiệu chứng nhận Suối Giàng - Yên Bái, Chi cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng (TCĐLCL) tỉnh là cơ quan quản lý NHCN. Để thực hiện kết quả của Dự án, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ đã ban hành Quyết định số 47/QĐ-SKHCN ngày 07/5/2012 về việc Ban hành quy chế quản lý và sử dụng NHCN Suối Giàng - Yên Bái cho sản phẩm chè của xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn.

Theo quy định, các tổ chức, cá nhân chỉ được phép sử dụng NHCN khi được cơ quan quản lý NHCN cấp giấy phép sử dụng NHCN Suối Giàng - Yên Bái. Giấy phép có thời hạn 5 năm kể từ ngày cấp. Tổ chức, cá nhân được cấp phép sử dụng NHCN Suối Giàng - Yên Bái có thể sử dụng NHCN trên bao bì sản phẩm, phương tiện kinh doanh, thư từ giao dịch, phương tiện quảng cáo, có thể sử dụng NHCN kèm theo với nhãn hiệu riêng của tổ chức, cá nhân mình.

Tem mang NHCN khi dán lên sản phẩm chè Suối Giàng được bảo hộ (Suối Giàng chính hiệu) gồm cụm từ Suối Giàng  - Yên Bái và logo kèm theo, có đường kính 20 mm. Để phân biệt với các loại tem khác, chỉ cần xoa 1 lớp nước lên mặt tem hoặc soi đèn phát sáng thì xuất hiện dòng chữ CHI CUC TĐC YÊN BÁI. Tem mang NHCN được Chi cục TCĐLCL đặt in, quản lý và cấp cho các cơ sở được phép sử dụng NHCN định kỳ 2 lần/năm, căn cứ theo kết quả kiểm tra thực tế mà các đơn vị sử dụng tem.

Để bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng, phân biệt sản phẩm được sử dụng NHCN bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp với các sản phẩm cùng loại khác (các loại sản phẩm chè khác), cơ quan quản lý NHCN quy định trên mỗi sản phẩm được cấp phép sử dụng NHCN phải dán tem rời mang NHCN. Đây là loại tem chống hàng giả do Chi cục TCĐLCL thiết kế và thống nhất với đơn vị in tem.

Tem chỉ sử dụng 1 lần, có khả năng bám dính cao, có khả năng truy xuất được nguồn gốc sản phẩm nhằm bảo vệ uy tín, danh tiếng của sản phẩm cũng như đảm bảo việc kiểm soát tiêu chí chứng nhận. Đến thời điểm hiện tại, 2 đơn vị đã được cấp phép sử dụng NHCN Suối Giàng - Yên Bái cho sản phẩm chè của xã Suối Giàng là Nhà máy chè Suối Giàng thuộc Công ty TNHH Đức Thiện và Hợp tác xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn.

Việc tạo dựng thương hiệu cho một sản phẩm đã là vấn đề khó song việc duy trì, bảo vệ và phát triển thương hiệu đó còn khó khăn hơn nhiều. Đây là công việc đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan quản lý Nhà nước, các ngành chức năng và ý thức chấp hành quy định quản lý NHCN của các cơ sở sản xuất, kinh doanh.

Qua các phương tiện thông tin đại chúng, qua cách nhận biết NHCN Suối Giàng - Yên Bái, mỗi người tiêu dùng sản phẩm chè đồng thời cũng là người tiêu dùng thông thái trong phân biệt và chọn lựa sản phẩm chè Suối Giàng đã được bảo hộ NHCN với những loại chè mang nhãn Suối Giàng hiện vẫn đang còn xuất hiện trôi nổi trên thị trường như hiện nay (thông qua có tem mang NHCN trên bao bì sản phẩm).

Tin rằng, thương hiệu chè Suối Giàng - Yên Bái sẽ sớm được trả lại giá trị đích thực vốn có, nhằm nâng cao giá trị sản phẩm hàng hóa, mang lại cuộc sống ấm no cho bà con dân tộc Mông trên vùng cao Suối Giàng, là bước khởi đầu cho khai thác tiềm năng du lịch, nghỉ dưỡng của vùng đất mà thiên nhiên đã ban tặng cho tỉnh Yên Bái, góp phần phát triển kinh tế -  xã hội địa phương.

Đào Minh Hoa