Với 608 hộ, trên 2.200 khẩu ở 8 thôn, bản nhưng toàn xã chỉ có trên 100ha lúa nước nên chính quyền xã đã tập trung tuyên truyền, vận động nhân dân đưa các giống lúa lai cho năng suất, chất lượng cao vào gieo cấy ở toàn bộ diện tích; khai hoang thêm diện tích gieo cấy ruộng nước có thể và trồng cây vụ 3 trên đất ruộng 2 vụ lúa nhằm tăng giá trị kinh tế trên diện tích đất canh tác.

Từ những việc làm thiết thực, cụ thể, trong những năm gần đây đã tạo được bước tiến lớn về thâm canh ruộng nước, góp phần xóa bỏ tập quán canh tác lạc hậu của nhân dân địa phương nhiều năm qua. Hiện nay, Xuân Tầm đã đưa trên 95% giống lúa lai cho năng suất, chất lượng cao vào gieo cấy ở hầu hết diện tích ruộng nước, năng suất đạt trên 50 tạ/ha/năm. Ngoài 2 vụ lúa nước, hàng năm, xã còn vận động nhân dân trồng 135ha ngô, 125ha sắn và rau đậu các loại, góp phần đưa tổng sản lượng lương thực có hạt năm 2013 đạt trên 1.085 tấn, bình quân lương thực đầu người đạt 381kg/năm.

Nói đến Xuân Tầm không thể không nhắc đến cây quế. Cây quế đã gắn bó với người Dao nơi đây từ bao đời nay và cũng là cây mũi nhọn trong công cuộc xóa đói giảm nghèo. Chỉ tay lên đồi quế xanh mướt với những cây thẳng tắp gần chục năm tuổi ngay trước trụ sở UBND xã, đồng chí Triệu Tòn Triệu - Chủ tịch UBND xã cho hay: "Đồi quế kia của Chi hội Phụ nữ thôn Khe Trung, thương lái vừa đến trả 500 triệu đồng đấy. Cây quế của chúng tôi giờ đây thu hoạch không bỏ đi thứ gì: vỏ quế khô bán giá 28.000 đồng/kg, gỗ quế bán 700.000 - 800.000 đồng/m3, cành lá quế bán 1.800 đồng/kg. Người dân ở đây có cuộc sống khá giả nhờ cây quế đấy chị ạ!".

Với 1.800ha quế, trong đó có 500ha từ 1 - 5 năm tuổi, 700ha từ 5 - 10 năm tuổi và 600ha trên 10 năm tuổi, Xuân Tầm được quy hoạch nằm trong vùng phát triển quế của huyện Văn Yên. Hầu như gia đình nào ở Xuân Tầm cũng trồng quế. Nhà ít thì 2 - 3ha, nhà nhiều thì có trên chục héc-ta. Nhà xây, xe máy đến ti vi hay con cái học hành đều từ tiền bán quế mà ra. Đang hướng dẫn người nhà bó lại những bó quế cuối cùng của vụ 3 này để thương lái đến thu mua, ông Bàn Phúc Định ở thôn Khe Đóm 1 cho biết: "Nhà có trên 10ha, mọi năm tôi chỉ khai thác tỉa mỗi năm khoảng 1ha nhưng vụ tháng 3 này, nhà có việc, tôi định làm cái nhà mới to hơn nên khai thác 2ha cũng được gần 9 tấn quế khô rồi đấy".

Hàng năm, Xuân Tầm bán ra thị trường trên 300 tấn quế khô với doanh thu gần 10 tỷ đồng. Ở Xuân Tầm có rất  nhiều hộ gia đình có nhiều quế và giàu lên từ cây quế như: ông Triệu Văn Lý - thôn Khe Lép 2 có 7ha, Triệu Tài Trình - thôn Khe Lép 1 có trên 10ha, Đặng Phúc Huyện - thôn Khe Trung 1 có 15ha, Bàn Phúc Định và Bàn Tiến Hùng - thôn Khe Đóm 1 có trên 10ha...

Để cây quế phát triển bền vững, mang lại cuộc sống ấm no cho người dân, hàng năm, xã vận động người dân trồng mới và trồng dặm 150ha. Cùng với đó, xã chú trọng đầu tư chăm sóc và bảo tồn nguồn gen quế giống ở thôn Khe Đóm 1 trên 30 cây; tăng cường tìm kiếm thị trường tiêu thụ; tuyên truyền, vận động nhân dân cách tỉa cành, lá đúng kỹ thuật để tạo điều kiện cho cây phát triển. Vừa qua, 85 hộ dân tại 2 thôn Khe Trung 2 và Khe Trung 3 được tham gia Dự án "Gia vị cuộc sống" của tỉnh Yên Bái. Tham gia Dự án này, các hộ dân được tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật trồng, chăm sóc, phát triển và chế biến quế sạch, hướng tới mục tiêu xuất khẩu ra nước ngoài.

Hồng Duyên