Ông Đinh Văn Thuyên - Chủ tịch UBND xã Sơn A, huyện Văn Chấn cho biết, trước đây, diện tích đất hai vụ lúa chủ yếu nằm trên địa bàn 5 thôn thuộc Hợp tác xã Ao Luông cũ gồm: Gốc Bục, Bản Vãn, Ao Luông I, II, III là những thôn hầu hết người Mường cư trú. Còn lại 5 thôn đa phần là đồng bào Thái sinh sống thì diện tích đất ruộng đưa vào sản xuất vụ 3 chỉ chiếm khoảng 50%, trong đó có những thôn chỉ làm từ 20% đến 25% diện tích. Vì thế, tiềm năng đất đai lớn nhưng mỗi năm, diện tích vụ đông trên đất hai vụ lúa chỉ chiếm khoảng 100ha đến 130ha ngô và hoa màu khác.

Nhưng từ vụ đông năm 2013 đến nay, diện tích bắt đầu tăng đột biến. Nguyên nhân là do xã đã tập trung vận động các thôn chưa làm mạnh tích cực khai thác hết tiềm năng đất đai để tăng thêm hiệu quả kinh tế trên đất ruộng. Các gia đình cán bộ xã, thôn, đảng viên được quán triệt gương mẫu làm trước, làm nghiêm túc để nhân dân noi theo. Đồng thời, lợi ích kinh tế lớn của vụ đông từ những thôn người Mường cũng kích thích mạnh tới tâm lý của bà con người Thái tích cực làm theo.

Bên cạnh đó, việc áp dụng kịp thời mô hình làm đất tối thiểu, sau khi phát rạ chỉ cần đào rãnh thoát nước theo từng lô rồi đặt ngô bầu xuống nền ruộng, bón phân thay cho kiểu cày luống tốn nhiều công sức như trước nên trồng, chăm sóc ngô nhàn hơn đã khiến bà con càng thêm hứng thú tăng vụ.

Với những giải pháp đồng bộ ấy, những thôn làm yếu trước đây đã khai thác từ 75% đến 80% đất ruộng làm vụ ba. Những thôn mạnh thì 100% diện tích ruộng được đưa vào sản xuất, trừ những diện tích úng nước nên tổng diện tích vụ đông năm nay đạt 213ha, trong đó có ngô trên đất hai vụ lúa. Giống ngô vụ đông chủ yếu là ngô tẻ DK6919 có năng suất cao, kháng lạnh, kháng bệnh tốt. Ngoài ra, bà con còn trồng các loại rau xanh, hoa màu khác và ngô nếp để đáp ứng nhu cầu của những người mua ngô non về bán ngô luộc, ngô nướng. Có người thì lại trồng ngô theo kiểu trồng dày để lấy cây bán cho những người nuôi trâu, bò, ngựa, cá, nhím, dúi.

Hiệu quả của việc trồng cây ngô vụ đông là rất lớn. Với năng suất khoảng 4 tấn ngô hạt thì mỗi héc-ta cho tổng thu khoảng 28 triệu đồng. Bên cạnh đó còn có nguồn thu từ bắp ngô bao tử, lá ngô tỉa dần để nuôi cá, trâu, bò từ khi cây ngô bắt đầu phát triển cao ngang thân người. Đặc biệt, với những nhà trồng nhiều ngô nếp và trực tiếp luộc, nướng để bán thì giá trị cây ngô đông còn lớn hơn nhiều vì một bắp ngô nếp thường có giá 5.000 đồng, ngô nếp tím siêu dẻo, thơm ngon thì 7.000 đồng.

Ngoài những lợi ích trực tiếp từ cây ngô, chăn nuôi gia súc, gia cầm của địa phương trong mấy năm nay cũng phát triển khá mạnh nhờ lợi ích gián tiếp từ cây ngô đã chủ động nguồn thức ăn lớn và giàu dinh dưỡng. Tính chung giá trị từ đất, 1ha ruộng của Sơn A đã cho thu nhập khoảng 100 triệu đồng/năm do năng suất lúa đạt khoảng 12 tấn cộng với thu nhập từ ngô vụ đông.

Ông Đinh Văn Thuyên cho biết thêm, chuyển biến trong 2 năm qua đã giúp cho Sơn A cùng Hạnh Sơn là hai xã dẫn đầu toàn huyện về sản xuất vụ đông trên đất hai vụ lúa. Những lợi ích kinh tế đã được khẳng định chắc chắn giúp cho phong trào sản xuất vụ đông ở những thôn còn yếu trước đây sẽ trở thành việc làm mang tính tự giác, nề nếp. Đồng thời, nếu khai thác tốt từ 20% đến 30% đất ruộng trong những thôn chưa khai thác hết thì những vụ tới, diện tích cây rau màu vụ đông của Sơn A sẽ còn tăng hơn nữa. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc bà con sẽ có thêm điều kiện nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống.

Hoàng Nhâm