Văn Chấn được ví như vựa lúa, vựa chè của Yên Bái, bởi nơi đây có cánh đồng Mường Lò rộng lớn, phì nhiêu với diện tích trên 2 ngàn héc-ta và cũng là địa phương có diện tích chè kinh doanh lớn nhất với trên 4.420 héc-ta. Không chỉ có vậy, nơi đây còn có hàng vạn hộ nông dân với nhiều kinh nghiệm và thâm niên trong sản xuất lúa nước, sản xuất chè. Với những lợi thế, Văn Chấn đã thực hiện hàng loạt giải pháp thúc đẩy sản xuất, trong đó tập trung chỉ đạo sản xuất lúa gạo theo hướng hàng hóa và thị trường. Nói là vậy nhưng khi triển khai cũng gặp khó khăn, ruộng đồng thì nhiều nhưng nhỏ lẻ, manh mún, nông dân sản xuất chủ yếu dựa vào kinh nghiệm là chính, việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất còn hạn chế.

Ông Nguyễn Văn Toản - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện cho biết: "Với lợi thế của mình, Văn Chấn sớm thực hiện chủ trương xây dựng vùng sản xuất tập trung gắn với chế biến. Đây là một chủ trương đúng, phù hợp với xu thế phát triển nông nghiệp hiện đại và đó cũng là tiền đề để tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Nhưng trong quá trình triển khai thực hiện gặp nhiều vướng mắc, sự liên kết giữa "4 nhà" chưa chặt chẽ, ruộng đất manh mún, nhỏ lẻ. Cánh đồng Mường Lò với diện tích trên 2.400ha nhưng có tới cả trăm ngàn thửa ruộng nhỏ. Không chỉ có vậy, tư duy trong sản xuất hàng hóa của người dân vẫn chưa thay đổi, đời sống đại bộ phận người dân làm nông nghiệp khó khăn".

Đứng trước những khó khăn ấy, Văn Chấn đã làm cuộc "cách mạng xanh" trên đồng ruộng, vừa quy hoạch vừa có những cơ chế, chính sách phù hợp kết hợp với sự vào cuộc của các nhà khoa học, doanh nghiệp trong sản xuất. Như để minh chứng, anh Hoàng Hữu Dũng - Phó phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện dẫn chúng tôi xuống tổ 3b, thị trấn nông trường Nghĩa Lộ - một trong những điển hình về sản xuất lúa, hoa màu hàng hóa mang lại hiệu quả cao.

Trên cánh đồng rộng chừng ba chục héc-ta lúa đang kỳ đỏ đuôi, ông trưởng thôn Vũ Đăng Lư khoát tay một vòng rồi nói: "Toàn bộ diện tích này nhân dân trong thôn gieo cấy bằng giống Séng Cù làm hàng hóa đấy. 94 hộ dân trong thôn trở nên khá giả, nhà xây, xe máy, thậm chí mua được cả ô tô cũng từ cánh đồng này mà ra đấy! Cánh đồng này trước đây là trồng nhãn, sau đó nhãn không cho hiệu quả, cả thôn chặt nhãn làm ruộng. Khi có chủ trương dồn điền điền đổi thửa, bà con tranh thủ đổi cho nhau, tuy chưa thành cánh đồng mẫu lớn điển hình nhưng đã tạo thành cánh đồng ít ô, ít thửa hơn".

Chị Phạm Thị Lan đang cần mẫn bên ruộng dưa lê, dưa chuột phấn khởi cho biết: "Nhà có 3.000m2 ruộng, tôi để 2.000m2  trồng lúa hàng hóa, còn 1.000m2 trồng rau màu. Nhờ cách làm này mà mỗi năm cũng thu được gần trăm triệu đồng". Đã từ nhiều năm nay, ngoài hai vụ lúa chính, vụ ba bà con trong thôn trồng toàn bộ diện tích bằng cà chua, rau xanh cao cấp. "Nhà anh Nhữ Văn Nghĩa là một trong những điển hình trong thôn về trồng lúa và trồng màu mỗi năm cho thu nhập trên 200 triệu đồng/ha" - chị Lan cho biết thêm.

Câu chuyện của những người dân ở tổ 3b thị trấn Nông trường Nghĩa Lộ đã cho thấy một tư duy mới, một cách làm mới ở các vùng nông thôn miền núi Yên Bái và là gợi hướng cho sản xuất hàng hóa và thị trường. Không chỉ nông dân ở thị trấn Nông trường Nghĩa Lộ mới sản xuất theo hướng hàng hóa với thị trường mà đến hôm nay toàn huyện Văn Chấn đã có trên 500ha sản xuất lúa gạo chất lượng cao nằm ở Phù Nham, Sơn A, Thanh Lương, Thạch Lương... Bên cạnh đó, năng suất và sản lượng lương thực của huyện cũng tăng mạnh. Nếu như năm 2010 năng suất mới đạt 98 tạ/ha thì nay tăng lên 107 tạ/ha, sản lượng lương thực đạt trên 62 ngàn tấn.

Rõ ràng sản xuất tập trung theo hướng hàng hóa đã và đang được người dân quan tâm và mang lại những kết quả khả quan. Nhưng để hiệu quả và phát triển ra diện rộng, cần có những chỉ đạo và sự vào cuộc quyết liệt của "4 nhà". Một vấn đề nữa là ngành nông nghiệp cũng cần có những cơ chế "đặc thù" giúp nông dân về vốn, thị trường, thông tin thị trường và hỗ trợ doanh nghiệp trong đầu tư vào chế biến bao tiêu sản phẩm nông sản cho nông dân. Những thành công bước đầu từ Văn Chấn là gợi mở cho nền sản xuất nông, lâm nghiệp hàng hóa toàn tỉnh.

Ngọc Trúc