Mô hình nhằm chuyển giao tiến bộ kỹ thuật mới về giống, có khả năng kháng một số bệnh như: sương mai, bệnh héo xanh và kéo dài thời gian thu hoạch quả.

Để mô hình đạt hiệu quả cao, Trung tâm đã phối hợp với UBND xã Tuy Lộc tiến hành điều tra, khảo sát, chọn địa điểm, ký hợp đồng với đại diện trưởng nhóm hộ tham gia mô hình; chọn điểm có quy mô tập trung, điều tra và chọn những hộ có nhu cầu và nhiệt tình tham gia làm mô hình; tập huấn, phát tài liệu kỹ thuật cho các hộ tham gia mô hình và một số hộ lân cận có tâm huyết trồng cà chua. Mô hình hỗ trợ 100% giống cây cà chua ghép; 50% lượng vật tư phân bón theo định mức. Cán bộ kỹ thuật của Trung tâm trực tiếp hướng dẫn theo dõi, kiểm tra từng công đoạn, giai đoạn sinh trưởng, phát triển của cây cà chua ghép. Giống sử dụng trong mô hình là giống cà chua ghép trên gốc cà tím, ngọn ghép là giống cà chua Savier, gốc ghép là gốc cà tím EG 203.

Đất trồng được cày bừa kỹ, dọn sạch cỏ dại; lên luống rộng 0,9 - 1,0m, cao 30 - 35cm, rãnh rộng 40 - 50 cm; mật độ, khoảng cách trồng từ 900 - 1.000 cây/sào; cây cách cây 40 - 50 cm, hàng cách hàng 65 - 70 cm. Chế độ phân bón tính cho 1 sào: vôi bột 40 kg, phân hữu cơ vi sinh 50 kg, phân NPK 30 kg, phân đạm u - rê 7 kg, phân ka - li 7 kg; bón lót toàn bộ vôi bột, phân hữu cơ vi sinh và 20 kg NPK; bón thúc 5 lần, số lượng phân còn lại bón bổ sung sau khi thu hoạch quả chín. Trồng cây vào buổi chiều mát, khi trồng lấp đất vừa kín bầu và trong quá trình chăm sóc không vun đất quá vết ghép, cách vết ghép 2 - 3 cm.

Sau khi trồng, buộc thân cây vào que tre để giữ cho cây không bị lay vết ghép, tưới nước ngay để cây chóng hồi phục, tưới bằng gáo cách gốc 7 - 10 cm cho đến khi cây hồi xanh hoàn toàn. Khi cây bắt đầu sinh trưởng mạnh thì tưới rãnh, cứ 7 - 10 ngày tưới 1 lần và thường xuyên giữ ẩm cho cây. Tỉa bỏ tất cả các chồi nhánh trên thân chính, chỉ giữ các chồi nhánh mọc dưới nách lá xuất hiện chùm hoa đầu tiên.

Các biện pháp phòng trừ sâu bệnh tổng hợp (IPM): luân canh cây trồng khác họ; làm sạch cỏ dại, tỉa bỏ lá già cho thông thoáng nhằm hạn chế nguồn bệnh; bón phân cân đối, không bón quá nhiều đạm sẽ làm cho bộ lá quá tốt, thân lá mềm, tạo điều kiện cho rệp muội và bọ phấn chích hút lan truyền bệnh rất nhanh. Đối với sâu đục quả: sử dụng thuốc Admine phun vào buổi chiều mát. Đối với bệnh xoăn lá virus: bệnh lan truyền do rệp và bọ phấn, sử dụng thuốc Actara phun vào buổi chiều mát; bệnh sương mai: xuất hiện khi trời âm u, ẩm độ cao, nhiệt độ thấp, phun các loại thuốc như: Zineb, Boóc - đô... phun phòng bệnh định kỳ 10 - 15 ngày/lần. Việc thu hoạch bắt đầu khi quả cà chua chuyển sang màu hồng đến đỏ, không để dập nát, xây xát và bảo quản nơi thoáng mát.

Thời gian trồng ngày 24 - 26/9/2015, từ khi trồng cây ghép đến khi ra hoa 30 - 35 ngày, từ khi ra hoa đến khi thu hoạch quả 40 - 45 ngày, bắt đầu cho thu hoạch quả là 75 - 80 ngày sau trồng và thời gian cho thu hoạch quả kéo dài đến tháng 2, tháng 3 năm sau. Như vậy, thời gian sinh trưởng, phát triển của cây cà chua ghép trên gốc cà tím là 170 - 180 ngày.

Qua theo dõi cho thấy, đầu vụ, thời tiết nóng, mưa lớn nhiều kéo dài, nhiệt độ cao nên ảnh hưởng tới khả năng sinh trưởng, phát triển của cây. Tuy nhiên, đến giai đoạn bắt đầu ra hoa, thời tiết thuận lợi hơn, cây sinh trưởng, phát triển mạnh. Thực tế, cà chua ghép kháng bệnh tốt, đặc biệt đối với các bệnh héo xanh, bệnh xoăn lá, bệnh sương mai. Cây cà chua ghép phù hợp với điều kiện ngoại cảnh của địa phương. Mật độ trung bình đạt 850 cây/sào, số quả trung bình đạt 35 quả/cây, trọng lượng quả trung bình đạt 80 g/quả, năng suất ước đạt 2.380 kg/sào. Với giá bán trung bình 8.500 đồng/kg cà chua, trừ chi phí về giống, phân bón, dèo nứa, công lao động, một sào cà chua ghép trên gốc cà tím lãi trên 13 triệu đồng.

Qua thực hiện mô hình điểm đã cho thấy hiệu quả kinh tế cao, giúp người dân nhanh chóng tiếp thu tiến bộ khoa học kỹ thuật mới, nâng cao nhận thức trong việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp để nhân rộng thành những vùng sản xuất hàng hóa tập trung với quy mô lớn, có năng suất, chất lượng và có sức cạnh tranh cao.

Mong muốn rằng, UBND xã Tuy Lộc, Phòng Kinh tế thành phố Yên Bái tiếp tục tuyên truyền, vận động nông dân tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mở rộng diện tích trồng cà chua ghép trên gốc cà tím. Các cấp, các ngành của tỉnh cũng cần tiếp tục quan tâm đầu tư, hỗ trợ kinh phí để có điều kiện mở rộng mô hình sản xuất trồng cà chua ghép trên gốc cà tím trên địa bàn toàn tỉnh, tạo thành vùng hàng hóa lớn và có giá trị kinh tế cao.

Nguyễn Thơm