Chị Lường Thị Chung, dân tộc Thái ở thôn Chao Hạ, xã Nghĩa Lợi, thị xã Nghĩa Lộ cho biết, cách làm thịt sấy không khó lắm, nhưng để thịt ngon và có vị đặc trưng riêng phải do cách làm của mỗi gia đình.
Trước hết, thịt trâu, thịt lợn được lọc hết gân và bạc nhạc, sau đó thái miếng dọc thớ rộng khoảng 7 - 8 cm, dài khoảng 15 cm, dày khoảng 2 - 3 cm, dần cho thật mềm rồi băm nhỏ sả, gừng, tỏi, ớt khô, hạt mắc khén giã nhỏ trộn đều, ướp thịt trâu, lợn với hỗn hợp gia vị đó sao cho vừa đủ.
Thời gian ướp khoảng 2 - 3 tiếng, sau đó lấy que xiên và sấy trên than củi, để xa cho thịt chín từ từ, chín đều, không được để thịt sát than củi tránh bên ngoài cháy, bên trong không chín. Thịt được sấy như thế cho đến khi vừa chín, không nên sấy khô quá ăn sẽ bị dai và cứng, mất vị ngọt.
Khi những miếng thịt trâu, thịt lợn khô đã đượm mùi hấp dẫn rất riêng của nó thì gỡ ra bọc bằng giấy báo và nếu gia đình nào có điều kiện thì cho vào tủ lạnh ăn dần. Còn với các hộ vùng cao vẫn đun bằng bếp củi thì sẽ treo lên trên gác bếp hun khói và ăn trong thời gian dài. Khi ăn, lấy thịt ra dùng chõ xôi đồ lại khoảng 20 - 30 phút là ăn được.
Chị Chung cho biết thêm: món thịt khô được chế biến từ thịt bắp của trâu, lợn sau khi nướng đủ độ chín, khi ăn xé ra thành từng sợi nhỏ, cọng dài ta sẽ cảm nhận được vị ngọt của thịt trâu, mùi khói ngai ngái, sự đậm đà của tổng hợp các gia vị tạo nên sức hấp dẫn cho món đặc sản này.
Cơ sở sản xuất Hoa Thượng ở tổ 12, phường Trung Tâm, thị xã Nghĩa Lộ là một trong những điểm giới thiệu đặc sản thịt trâu sấy, lợn sấy, lạp xưởng, thịt ba chỉ hun khói… và hàng năm xuất ra thị trường trên 10 tấn thịt, tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương.
Từ năm 2017, Cơ sở sản xuất Hoa Thượng đã được UBND thị xã đặt làm điểm giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm ẩm thực duy nhất của thị xã Nghĩa Lộ. Năm 2018 này, cơ sở sản xuất Hoa Thượng cũng đã được Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh Yên Bái cùng Chi cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản tỉnh Yên Bái kiểm định, chứng nhận đơn vị đủ điều kiện an toàn thực phẩm để sản xuất và kinh doanh dưới dạng tem, mã vạch xác thực nguồn gốc. Điều này, giúp khách mua hàng thêm tin tưởng và quảng bá sản phẩm cho cơ sở sản xuất Hoa Thượng.
Hiện nay, ở thị xã có gần 10 cơ sở sản xuất thịt trâu sấy, lợn sấy, các cơ sở đều đảm bảo quy trình sản xuất an toàn vệ sinh thực phẩm. Được biết, giá bán ra thị trường từ 800.000 - 1.000.000 đồng/kg thịt trâu sấy, từ 350.000 - 450.000 đồng/kg thịt lợn sấy, từ 250.000 - 300.000 đồng/kg lạp xưởng; từ 200.000 - 250.000 đồng/kg thịt ba chỉ hun khói.
Việc gìn giữ, bảo tồn nét văn hóa ẩm thực truyền thống sẽ góp phần thu hút khách du lịch trong và ngoài nước đến với Mường Lò ngày càng đông hơn.
Anh Dũng