Trong bối cảnh nền kinh tế bị ảnh hưởng tiêu cực vì dịch Covid-19, giải ngân hết kế hoạch vốn đầu tư công (ĐTC) năm 2020 là mục tiêu lớn, quan trọng, là giải pháp then chốt góp phần hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế những tháng cuối năm 2020.
Nâng cao hiệu lực quản lý
Từ đầu năm đến nay, bên cạnh thực hiện nhiệm vụ phòng, chống dịch Covid-19, tỉnh đã quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành giữ vững tốc độ phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội. Đặc biệt, tỉnh đẩy mạnh giải ngân vốn ĐTC để đảm bảo tiến độ xây dựng các công trình, dự án trọng điểm, tạo thế và lực để bứt phá trong giai đoạn mới.
Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư, dự tính tổng vốn đầu tư phát triển của khu vực Nhà nước 8 tháng năm 2020 đạt trên 2.565 tỷ đồng, bằng 45,56% kế hoạch, tăng 3,36% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, vốn địa phương quản lý ước đạt trên 2.344 tỷ đồng (chiếm 91,3%), bằng 44% kế hoạch, tăng 3,61% so với cùng kỳ; vốn Trung ương quản lý ước đạt gần 221 tỷ đồng (chiếm 8,7%), bằng 72,56% kế hoạch, tăng 0,72% so với cùng kỳ.
Tiến độ thi công một số công trình dự án, trọng điểm được đầu tư từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước và trái phiếu Chính phủ: dự án cầu Tuần Quán đã hoàn thành công trình cầu, đường dẫn hai đầu cầu và hạng mục trồng cây xanh, thảm cỏ đoạn Km 0 - Km 2 (cầu Bảo Lương); đang triển khai đoạn tuyến từ cầu Tuần Quán đến Công ty cổ phần Sứ kỹ thuật Hoàng Liên Sơn, dự kiến hoàn thành mặt đường trong tháng 10/2020 và dự kiến đến trước ngày 1/1/2021 hoàn thành toàn bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật để phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân dịp tết Nguyên đán Tân Sửu.
Dự án đường nối quốc lộ 32 với đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai (nguồn trái phiếu Chính phủ) cơ bản đã hoàn thành công tác thi công, đang triển khai các hạng mục phụ trợ còn lại hệ thống rãnh thoát nước, đường vuốt nối với khu dân cư đã tổ chức tổng nghiệm thu và bàn giao công trình đưa vào sử dụng trong tháng 7/2020.
Dự án cầu Bách Lẫm kết nối quốc lộ 37 với cao tốc Nội Bài - Lào Cai đã thi công xong nền, mặt đường và hệ thống thoát nước tại các vị trí mới được bàn giao mặt bằng và hiện đang hoàn thiện hệ thống điện chiếu sáng mỹ thuật hai bên hành lang cầu và các trụ cầu, dự kiến hoàn thành trong năm 2020.
Dự án hạ tầng kỹ thuật công viên Đồng Tâm, thành phố Yên Bái đang triển khai thi công xây dựng; trong đó, gói thầu số 4 đạt 26%, gói thầu số 9 đã hoàn thành 100% khối lượng; gói thầu số 14 đạt 39%; công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) cơ bản đã hoàn thành; dự kiến bàn giao đưa vào sử dụng trong tháng 9/2020.
Chưa thực sự quyết liệt
Bên cạnh kết quả đạt được, việc thực hiện kế hoạch ĐTC và tiến độ giải ngân vốn xây dựng cơ bản năm 2020 vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) một số dự án chưa đáp ứng được tiến độ thi công như: dự án chợ Bến Đò; dự án đường nối quốc lộ 37 với đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai; tiểu dự án bồi thường GPMB hạ tầng đô thị phía Nam thành phố Yên Bái.
Việc triển khai thực hiện và giải ngân các dự án sử dụng vốn ODA vẫn còn chậm, chưa đáp ứng yêu cầu (đạt 30,8%) và nguyên nhân chủ yếu do một số dự án chưa ký được hiệp định do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid -19 nên nhà tài trợ chưa sang Việt Nam để ký kết (ký kết xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông liên vùng hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các huyện nghèo tỉnh Yên Bái).
Một số dự án đã được giao kế hoạch vốn năm 2020 nhưng chưa được Bộ Tài chính cấp vốn (chương trình mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn dựa trên kết quả tại 21 tỉnh; dự án điện nông thôn giai đoạn 2018 - 2020 và dự án chương trình đô thị miền núi phía Bắc mới được cấp 33 tỷ đồng/kế hoạch 128 tỷ đồng).
Một số dự án ODA phải thực hiện các thủ tục điều chỉnh chủ đầu tư, điều chỉnh bổ sung dự án (dự án Đầu tư xây dựng hệ thống xử lý chất thải cho Bệnh viện đa khoa huyện Lục Yên và 10 phòng khám đa khoa khu vực; nâng cấp, gia cố hồ chứa nước xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn), nhưng việc thực hiện điều chỉnh này phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ; do đó, đã kéo dài thời gian thực hiện dự án.
Riêng đối với dự án chương trình mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn dựa trên kết quả tại 21 tỉnh, việc cấp vốn còn gặp khó khăn (chưa được Bộ Tài chính tháo gỡ) nên cũng ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thực hiện.
Dự kiến nguồn vốn nước ngoài không có khả năng giải ngân hết kế hoạch vốn được giao khoảng 106,1 tỷ đồng gồm dự án xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông liên vùng hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các huyện nghèo tỉnh Yên Bái 61,1 tỷ đồng; dự án đầu tư xây dựng hệ thống xử lý chất thải cho Bệnh viện Đa khoa huyện Lục Yên và 10 phòng khám đa khoa khu vực - tỉnh Yên Bái 3,8 tỷ đồng; dự án Bệnh viện Đa khoa tỉnh 20 tỷ đồng; chương trình mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn dựa trên kết quả tỉnh Yên Bái 8,7 tỷ đồng; dự án chương trình đô thị miền núi phía Bắc - thành phố Yên Bái 12,4 tỷ đồng.
Một số nguồn sự nghiệp có tính chất đầu tư tiến độ giải ngân chậm đã ảnh hưởng đến kết quả giải ngân chung của toàn tỉnh như: vốn sự nghiệp thực hiện đề án đô thị thông minh 500 tỷ đồng; hỗ trợ thực hiện đề án hỗ trợ nhà ở cho hộ gia đình người có công với cách mạng và hộ nghèo đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh Yên Bái 12.440 triệu đồng.
Khó khăn về thanh toán vốn
Theo đại diện Sở Tài chính, nguồn thu xổ số kiến thiết chưa đáp ứng nhu cầu giải ngân các dự án (nhiều dự án đã có khối lượng; tuy nhiên, không có nguồn để giải ngân, khoảng 10 tỷ đồng).
Mặt khác, theo quy định của Thông tư 38/2019/TT-BTC ngày 28/6/2019 của Bộ Tài chính về hướng dẫn xây dựng dự toán ngân sách Nhà nước năm 2020, vốn xổ số kiến thiết phải bố trí bảo đảm cơ cấu tối thiểu 60% cho các dự án thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo, dạy nghề và lĩnh vực y tế; bố trí tối thiểu 10% dự toán thu từ hoạt động xổ số kiến thiết để bổ sung cho các nhiệm vụ thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới.
Sau khi bố trí vốn đảm bảo hoàn thành các dự án đầu tư thuộc các lĩnh vực trên đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, được bố trí cho các công trình ứng phó với biến đổi khí hậu và các công trình quan trọng khác thuộc đối tượng đầu tư của ngân sách địa phương.
Do đó, việc điều chỉnh cơ cấu vốn của các dự án là rất khó khăn; hiện tại các dự án thuộc lĩnh vực giáo dục có nhu cầu giải ngân là như nhau nên không thể điều chuyển nguồn vốn này. Nguồn vốn ứng trước thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững (Chương trình 30a) do chưa được Bộ Tài chính xử lý về thủ tục nên việc thu hồi chưa được thực hiện, ảnh hưởng đến tỷ lệ giải ngân các đơn vị (huyện Mù Cang Chải 9.200 triệu đồng và huyện Trạm Tấu 7.034 triệu đồng).
Qua rà soát nhu cầu vốn, một số đơn vị chủ đầu tư còn tình trạng ưu tiên, để dành vốn giải ngân cho các đơn vị nhà thầu chưa có khối lượng, không thực hiện giải ngân cho các đơn vị nhà thầu đã có đủ khối lượng hoàn thành còn thiếu vốn; một số chủ đầu tư chưa chủ động, chưa quyết liệt giải ngân các phần công việc đã triển khai hoàn thành, có đủ điều kiện giải ngân.
Đối với nguồn vốn kéo dài gồm cả vốn nước ngoài, dự phòng ngân sách Trung ương, ngân sách tỉnh. Theo quy định tại Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ, thời hạn giải ngân các nguồn vốn kéo dài đến hết 31/8/2020. Tuy nhiên, đến 25/8/2020 tỷ lệ giải ngân đạt 67,6%; số còn lại tiếp tục giải ngân là 145,4 tỷ đồng.
Quang Thiều