Khó khăn trong giải thể HTX
Đến thời điểm 31/12/2020, toàn tỉnh Yên Bái có tổng số 503 HTX hoạt động trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, bên cạnh những HTX có đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội tỉnh nhà, thì vẫn tồn tại 93 HTX khó khăn trong giải thể và chưa đăng ký, tổ chức lại theo Luật HTX năm 2012, cụ thể, còn 52 HTX khó khăn trong giải thể và 41 HTX chưa đăng ký, tổ chức lại theo Luật HTX năm 2012.
Theo thống kê qua công tác kiểm tra, rà soát của Liên minh HTX tỉnh và các huyện, thị, thành phố trong tỉnh, trong số 52 HTX khó khăn trong giải thể (bao gồm HTX giải thể tự nguyện và HTX giải thể bắt buộc) nằm ở tất cả 9/9 địa phương trong toàn tỉnh, trong đó huyện Mù Cang Chải nhiều nhất 12 HTX.
Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các HTX khó khăn trong giải thể đó là: Vẫn còn 39 HTX nợ đọng Thuế, nợ thành viên, nợ tổ chức tín dụng; 16 HTX không giải thể được vì không thành lập được Hội đồng giải thể do thiếu đại diện HTX (thành viên Hội đồng quản trị, thành viên HTX không có mặt tại địa phương...).
Cùng với đó là 5 HTX mất, thất lạc con dấu, mất Giấy đăng ký kinh doanh và 1 HTX không có đủ hồ sơ tài liệu có liên quan xác định nguồn gốc để kiểm kê, định giá tài sản; 1 HTX có tài sản trên đất và quyền sử dụng đất từ nhiều nguồn sở hữu khác nhau gây khó khăn trong bàn giao hoặc thanh lý tài sản.
Đáng nói, trong số các HTX này, có không ít HTX mang đầy đủ "các căn bệnh nan y” như đã đề cập ở trên, nên rất khó khăn trong việc giải thể, điển hình như HTX Minh Thành (huyện Yên Bình), HTX Liên Thành (huyện Lục Yên), HTX Tân Thượng (Thị xã Nghĩa Lộ), HTX Nậm Kim (huyện Mù Cang Chải), HTX Hưng Thuận (huyện Trấn Yên)...
Bên cạnh 52 HTX khó khăn trong giải thể, còn 41 HTX chưa đăng ký, tổ chức lại theo Luật HTX năm 2012, với các nguyên nhân chủ yếu như: Có đến 26/41 HTX còn nợ thuế với số tiền gần 2 tỷ đồng điển hình là HTX Yên Sơn - huyện Văn Yên; HTX Đồng Tâm - TP Yên Bái; HTX mộc công nghiệp - huyện Trạm Tấu và 2 HTX nợ tổ chức tín dụng với số tiền 178 triệu đồng (HTX nông nghiệp Nghĩa Trung, thị xã Nghĩa Lộ, HTX Liên Thành, huyện Lục Yên).
Có 11 HTX còn vướng mắc về tài sản trên đất và quyền sử dụng đất từ nhiều nguồn sở hữu khác nhau gây khó khăn trong bàn giao hoặc thanh lý tài sản, không có đủ hồ sơ tài liệu liên quan xác định nguồn gốc để kiểm kê, định giá tài sản, cùng với đó là một số HTX hồ sơ thành lập trước năm 2012 nên không đủ các nội dung để đưa lên Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký HTX...
Các nút thắt cần được tháo gỡ.
Trước những vấn đề trên, UBND tỉnh, Ban chỉ đạo phát triển Kinh tế tập thể tỉnh Yên Bái đã đưa ra nhiều giải pháp như: Tăng cường vận động, giải thích, hướng dẫn, hỗ trợ về hồ sơ để các HTX hoạt động yếu kém, ngừng hoạt động làm thủ tục giải thể tự nguyện.
Đồng thời, giao cho Sở Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Liên minh HTX tỉnh, Sở Tài chính, cơ quan Thuế và các sở, ngành liên quan và UBND các huyện, thị xã, thành phố, chỉ đạo Phòng Tài chính - Kế hoạch, cơ quan Thuế địa phương và các tổ chức, cá nhân có liên quan thực hiện giải thể bắt buộc đối với các HTX thuộc trường hợp quy định tại Khoản 2, Điều 54 Luật HTX năm 2012.
Đối với các HTX giải thể tự nguyện thì hướng dẫn, giúp đỡ hoàn thiện hồ sơ, thực hiện thủ tục giải thể tự nguyện đối với các HTX này theo quy định tại Khoản 1, Điều 54 Luật HTX năm 2012.
Các trường hợp khó khăn vướng mắc vượt quá thẩm quyền, yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố tổng hợp, đề xuất giải pháp, tham mưu cho UBND tỉnh báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tổng cục Thuế, Ngân hàng Nhà nước Trung ương hoặc các cơ quan có thẩm quyền khác xem xét, tháo gỡ để giải quyết dứt điểm các HTX có khó khăn vướng mắc trong giải thể trên địa bàn tỉnh.
Đối với các HTX vẫn còn khả năng tiếp tục tổ chức hoạt động, nhưng gặp khó khăn vướng mắc: Tỉnh Yên Bái yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố tăng cường chỉ đạo Phòng Tài chính - Kế hoạch, cơ quan Thuế địa phương và các tổ chức, cá nhân có liên quan hướng dẫn, giúp đỡ HTX hoàn thiện hồ sơ, thực hiện thủ tục đăng ký, tổ chức lại theo Luật HTX năm 2012.
Cần xử lý dứt điểm việc giải thể hoặc chuyển sang loại hình khác
Về các khoản nợ đọng, UBND tỉnh đang đề nghị Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các Bộ, ngành liên quan xem xét, nghiên cứu phương án khoanh nợ, xóa nợ thuế, nợ các tổ chức tín dụng... tạo điều kiện xử lý dứt điểm việc giải thể hoặc chuyển sang loại hình khác đối với HTX ngừng hoạt động trong thời gian dài.
Đối với Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Thủ tục giải thể bắt buộc đối với các HTX vi phạm theo quy định của Luật HTX năm 2012 hiện nay rất phức tạp (theo quy định tại Khoản 2, Khoản 3, Điều 54 Luật HTX năm 2012), đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu, kiến nghị điều chỉnh, bổ sung Luật HTX năm 2012 cho phù hợp với thực tiễn.
Thiết nghĩ, ngoài việc chủ động, sát sao, nỗ lực trong thực hiện thủ tục giải thể, xóa tên các HTX hoạt động kém hiệu quả của các sở, ngành có liên quan, thì rất cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, để tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhằm củng cố lại các Hợp tác xã theo chiều sâu, đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động, phát triển các hình thức Kinh tế tập thể phù hợp với thực tiễn của địa phương.
Đỗ Nhân Đạo (Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Yên Bái)
