Như chúng ta đã biết, sau khi đất nước chuyển từ nền kinh tế bao cấp sang cơ chế thị trường, rất nhiều doanh nghiệp phải vất vả vật lộn trước cơn sóng thị trường, nhưng có lẽ kinh tế HTX là khu vực chịu nhiều biến cố nhất! Nhiều HTX phải tự giải thể hoặc đứng trước bờ vực phá sản, một số ít chỉ tồn tại trên danh nghĩa. Trước những khó khăn đó, năm 1996 Luật HTX ra đời đã tạo hành lang pháp lý cho các HTX hoạt động. Cùng với  đó, Tỉnh uỷ đã có nghị quyết chuyên đề về kinh tế HTX, ban hành với nhiều cơ chế chính sách thông thoáng, thuận lợi... HTX đã mạnh dạn đổi mới hoạt động, đầu tư mở mang ngành nghề hoạt động kinh doanh hiệu quả.

Ông Đào Duy Vượng - Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết: “Đến tháng 4/2008 toàn tỉnh đã chuyển đổi và thành lập mới 271 HTX hoạt động trong nhiều lĩnh vực. Năm 2007 mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, song với sự vươn lên của bà con xã viên, các HTX hoạt động sản xuất kinh doanh khá ổn định và có bước phát triển vượt bậc. Thu hút được trên 40 ngàn xã viên, doanh thu các HTX 217 tỷ đồng, tăng 27,6% so cùng kỳ. Đáng mừng hơn là các HTX không chỉ tạo việc làm ổn định cho hàng ngàn lao động mà còn nộp ngân sách Nhà nước được 6,1 tỷ đồng - một con số mà chỉ cách đây vài năm chẳng ai dám nghĩ tới. Xã viên đã được đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, được lĩnh lương và chia lợi nhuận. HTX còn giải quyết công ăn việc làm cho hàng ngàn lao động nông thôn”.

Những đóng góp của HTX so với các thành phần kinh tế khác còn rất khiêm tốn, song nó có ý nghĩa xã hội rất lớn lao, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế địa phương, thu hút lao động, tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo trong nông nghiệp nông thôn. HTX đã thực sự trở thành bà đỡ cho bà con xã viên, nhân dân trong vùng chuyển dịch cơ cấu kinh tế cây trồng theo hướng hàng hóa.

Đặc biệt là, các quỹ tín dụng nhân dân đáp ứng nhu cầu vốn cho nhân dân, bà con xã viên, nhất là các hộ nghèo đã có điều kiện đầu tư cho sản xuất, mua giống cây trồng, vật nuôi. HTX là nơi chắp cánh cho kinh tế hộ phát triển hiệu quả nhất trong giai đoạn hiện nay. Đồng thời, đã tạo việc làm thường xuyên cho 5.563 lao động, với mức thu nhập bình quân từ 7 trăm đến 1 triệu đồng/người/tháng. Nhiều HTX có mức thu nhập bình quân đạt trên 1 triệu đồng/người/tháng như: HTX dịch vụ tổng hợp Hoàng Thắng (Văn Yên); HTX dịch vụ Tân Thịnh ( Văn Chấn); HTX xây dựng Tân Thành (TP Yên Bái)…

Nhiều HTX đã tích cực chuyển giao khoa học công nghệ góp phần quan trọng vào chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, tạo nhiều sản phẩm hàng hoá đáp ứng nhu cầu của nhân dân. Đã có 90 HTX tham gia đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho bà con xã viên. Các HTX tích cực thành lập tổ chức công đoàn, phát triển chi bộ Đảng. Kinh tế tập thể mà nòng cốt là HTX đang là một thành phần kinh tế quan trọng, cùng với kinh tế nhà nước trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, kinh tế HTX vẫn còn những hạn chế, phần lớn là quy mô nhỏ, nhiều HTX hoạt động đơn thuần, mới chỉ là cung ứng dịch vụ cho nông dân. Năng lực, trình độ cán bộ HTX còn nhiều hạn chế, chưa bắt kịp với tiến trình hội nhập, mới chỉ có 40% chủ nhiệm HTX là qua đào tạo. Hàng hóa của các HTX sản xuất ra thì nhiều, nhưng hầu hết không có thương hiệu, mà mới chỉ tiêu thụ qua khâu trung gian, làm giảm đáng kể lợi nhuận.

Để kinh tế HTX phát triển mạnh hơn nữa, trong thời gian tới Liên minh HTX cần truyên truyền, thành lập các HTX kiểu mới, kiên quyết giải thể các HTX kiểu cũ không có hiệu quả. Các HTX phải tranh thủ các nguồn vốn, đổi mới cánh nghĩ cách làm đầu tư mở rộng, đa dạng hoá ngành nghề đủ sức cạnh tranh trên thị trường. Cần quan tâm hơn nữa đến công tác chăm lo cho người lao động, để người lao động gắn bó với HTX. Phải đưa kinh tế hợp tác, HTX trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, giải quyết nhiều việc làm, đóng nhiều vào ngân sách Nhà nước.

Hiền Lương