Quả sơn tra có màu xanh nhạt, khi chín có màu vàng, ửng đỏ, vị chua dịu, chát, ngọt nhẹ, mùi thơm đặc biệt quyến rũ hấp. Trong đông y, quả sơn tra có rất nhiều công dụng và chữa được nhiều bệnh, như: bệnh mạch vành, máu nhiễm mỡ, khó tiêu, chướng bụng, hạ huyết áp, dễ ngủ, giảm béo... Bên cạnh đó, quả sơn tra còn được chế biến thành xi rô, rượu, mứt...

Mỗi năm hàng trăm ngàn tấn quả bà con thu hái được các tư thương, doanh nghiệp lên tận rừng để thu mua đem về xuôi tiêu thụ. Giá một kg quả sơn tra trong năm 2007 gần bằng 1kg gạo và giờ đây nó đang là một nguồn thu không nhỏ với nhiều hộ dân vùng cao, nhất là đồng bào Mông huyện Trạm Tấu và Mù Cang Chải. Nhận rõ lợi ích kinh tế của cây sơn tra, trong những năm qua, các huyện vùng cao rất quan tâm và phát triển loại cây này.

Ông Nguyễn Trung Đại - Phó chủ tịch UBND huyện Trạm Tấu cho biết: "Đã nhiều năm, huyện đã tìm và đưa nhiều loại cây trồng có giá trị kinh tế cao vào trồng, song rất khó khăn bởi khí hậu khắc nghiệt và trình độ của người dân còn hạn chế. Chỉ có cây sơn tra là hiệu quả nhất, vừa cho kinh tế cao lại còn có tác dụng phòng hộ đầu nguồn. Từ  năm 2001-2002 huyện Trạm Tấu đưa cây sơn tra vào trồng thử nghiệm ở nhiều xã, cho thấy, cây phát triển rất tốt, đến nay đã cho quả rất sai có thể phát triển thành hàng hoá".

Tại xã Bản Công- nơi có diện tích trồng sơn tra lớn nhất huyện, mọi công tác chuẩn bị đã sẵn sàng từ giống, phân bón đến kỹ thuật trồng và chăm sóc… Điều dễ nhận thấy là bà con người Mông rất phấn khởi khi cây sơn tra được đưa vào trồng, phát triển theo hướng hàng hoá.

Ông Hờ A Vư - Chủ tịch UBND xã Bản Công phấn khởi nói: “Cây sơn tra không phải là cây trồng mới nhưng trồng và phát triển thành hàng hoá thì đây là lần đầu tiên Bản Công làm. Đến nay bà con đã cơ bản đào xong hố và chuẩn bị đủ cây giống. Với tiến độ này chỉ một hai tháng nữa là trồng xong 100 ha sơn tra hỗn giao và 50 ha tập trung”.

Theo tính toán của ngành chuyên môn nếu mỗi cây sơn tra cho thu hoạch 20kg quả, theo quy cách 1ha trồng hỗn giao với thông đuôi ngựa là 500 cây sơn tra, như vậy, 1ha sẽ có trên 10 tấn quả với giá thị trường 3.000 đồng/kg cũng thu về 30 triệu/ha, đó là một khoản thu không nhỏ đối với đồng bào dân tộc vùng cao còn gặp nhiều khó khăn.

Với diện tích trồng như hiện nay, sau 7 năm nữa diện tích sơn tra cho thu hoạch là 500ha. Câu hỏi đặt ra là, khi diện tích cây sơn tra phát triển như vậy thì đầu ra của sản phẩm sẽ như thế nào để tăng cường niềm tin của nhân dân vùng cao trong chuyển dịch cơ cấu giống cây trồng đối với rừng kinh tế.

Đồng thời, việc phát triển cây bản địa như sơn tra hoàn toàn phù hợp và là một hướng đi đúng cho vùng cao Yên Bái, không chỉ góp phần nâng cao thu nhập cho người dân mà còn có tác dụng phủ xanh đất trống đồi núi trọc. Để người nông dân gắn bó với rừng, gắn bó với cây sơn tra cần có những giải pháp tích cực và sự đầu tư hợp lý ngay từ khi trồng cho đến khi khai thác sản phẩm.

Văn Thông