Tuy nhiên, một thực trạng đáng buồn hiện nay là hầu như cán bộ thú y cơ sở rất thiếu cả về chuyên môn và số lượng. Đặc biệt là thiếu những cán bộ có trình độ, năng lực và có nơi không có thú y thôn bản mà thay vào đó là một cán bộ xã kiêm nhiệm, không có trình độ chuyên môn. Mặt khác, cán bộ thú y cơ sở lại không có bất kỳ một sự trợ cấp nào cho hoạt động, họ gần như "ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng". Chính vì lẽ đó, công tác tuyên truyền, triển khai phòng dịch ở cấp cơ sở thường bị lơ là, bị động, chỉ khi dịch bệnh lan rộng mới báo lên thú y cấp trên.

Huyện Lục Yên có 244 thôn bản, hầu hết các thôn bản đều có cán bộ thú y cơ sở. Nhưng theo ông Lư Ngọc Duyên-Trạm trưởng Trạm Thú y huyện, công tác phòng dịch luôn gặp rất nhiều khó khăn, làm tốt hay không phụ thuộc hoàn toàn vào sự nhiệt tình của đội ngũ thú y cơ sở. Đơn cử như đợt tiêm phòng dịch cúm gia cầm năm 2007, toàn huyện có 19 xã trong diện phải tiêm phòng, nhưng số lượng thực hiện được rất thấp: xã Động Quan mũi một tiêm được 10.400 con, trong khi kế hoạch huyện giao 20.000 liều, mũi hai lại tiếp tục giảm: huyện giao 14.000 liều nhưng thực hiện chỉ được 6.000 liều, trong khi kế hoạch lần hai được xây dựng trên cơ sở thống kê đàn gia cầm từ mũi tiêm thứ nhất. Nguyên nhân có tình trạng trên, theo ông Duyên, không phải do biến động của đàn gia cầm, vì thực tế sự biến động này không lớn. Việc không đạt kế hoạch này là do cán bộ thú y thôn bản không còn nhiệt tình.

Dễ hiểu tại sao lại có hiện tượng này? Có thể làm một phép tính: khi tổ chức tiêm phòng dịch cúm, một tổ tiêm phòng có 3 người gồm cán bộ trạm, thú y thôn bản và trưởng thôn. Mỗi mũi tiêm cả nhóm được 100 đồng, nếu tiêm ở các trang trại lớn hoặc khu vực tập trung chăn nuôi thì trừ tiền ăn trưa thù lao cho mỗi người cũng được khoảng 25-30 nghìn đồng/ngày.

Tuy nhiên, nếu tiêm ở các xã vùng sâu thì lại khác, phân bố dân cư thưa, giao thông đi lại khó khăn, có khi tiêm ở một thôn cũng phải mất vài ngày, bình quân một ngày thù lao của mỗi người chỉ được 15-17 nghìn đồng/ngày trừ tiền ăn trưa, xăng xe cũng hết, thậm chí phải bỏ tiền túi ra mua xăng. Cán bộ thú y là người ăn lương Nhà nước để làm công tác này thì không có vấn đề gì, còn cán bộ thú y thôn bản, trưởng thôn không có bất kỳ chế độ nào, thù lao phụ thuộc vào số mũi tiêm được thực hiện. Chính vì vậy, nhiều cán bộ thú y thôn bản không muốn tiếp tục cộng tác. Trong khi muốn kỷ luật đội ngũ thú y thôn bản không hoàn thành nhiệm vụ cũng không để do đội ngũ này hoạt động trên cơ sở giấy phép hành nghề thú y, không thuộc quyền quản lý của bất kỳ cơ quan nào. Vì  thế, việc điều động thú y thôn bản vào các hoạt động phòng chống dịch bệnh rất khó, chỉ có thể vận động, điều này đã ảnh hưởng lớn tới hiệu quả của công tác phòng, chống dịch.

Ở một số tỉnh, thành khác, đội ngũ thú y thôn bản đều có phụ cấp hoạt động và chịu sự quản lý của chính quyền xã, chi cục thú y. Chính vì thế, khi triển khai công tác phòng chống dịch bệnh, việc huy động sự tham gia của thú y thôn bản rất dễ dàng và thuận lợi. Theo ý kiến của Trạm Thú y, nhiều địa phương cần có phụ cấp nhất định cho đội ngũ thú y thôn bản; đặt đội ngũ này dưới sự điều động quản lý của chính quyền cơ sở; chi cục thú y chịu trách nhiệm quản lý về mặt chuyên môn. Có như vậy mới nâng cao được hiệu quả công tác phòng, chống dịch bệnh.

Anh Dũng