Chúng tôi đến xã Thạch Lương (huyện Văn Chấn) vào trung tuần tháng 9. Theo cán bộ kiểm lâm huyện thì đây là một trong những “điểm nóng” về mua bán, vận chuyển gỗ pơ mu nhiều năm qua. Bí thư Đảng uỷ xã - Hà Văn Sớm cho biết: “Đầu tháng 9, nhận được Chỉ thị của UBND huyện về tăng cường công tác quản lý kiểm tra kiểm soát vận chuyển lâm sản trái phép trên địa bàn, xã đã tổ chức ngay một cuộc họp với các thành phần: công an, dân quân và kiểm lâm địa bàn nhằm triển khai tinh thần Chỉ thị. Nhiều năm nay đối với xã Thạch Lương, lâm tặc vẫn thường vận chuyển gỗ từ xã Làng Nhì (huyện Trạm Tấu) qua địa bàn.

Chúng thường tập kết gỗ khi trời bắt đầu tối ở khu vực Thủy điện Nậm Tăng 1, từ 1 giờ đêm cho đến 5 giờ sáng hôm sau dùng xe máy chở đi tiêu thụ. Phương thức vận chuyển là dùng 2 đến 3 xe máy đi thăm dò đường, nếu thấy bị mai phục, chúng điện thoại để đối tượng chở gỗ quay xe chạy theo đường khác. Nếu bị bắt, chúng tập hợp quân rất nhanh để cướp lại gỗ, do vậy khi bắt được gỗ, anh em thường chuyển ngay đến UBND xã mới lập biên bản tang vật. Tuy nhiên, nhiều vụ gỗ được đưa về tới UBND xã mà vẫn chưa yên.

Điển hình như vụ xảy ra vào 12 giờ đêm ngày 18 tháng 5 năm 2009, khi lực lượng chức năng của xã bắt được gần 1 m³ pơ mu của đối tượng buôn lậu tập kết ở khu vực  Thủy điện Nậm Tăng, anh em thuê xe công nông chở số gỗ trên về UBND xã, sau 15 phút, chúng kéo đến xã rất đông (khoảng 30 đối tượng), đứng ở ngoài hàng rào chửi bới, đe doạ, ném đá vỡ cả kính xe công nông. Sau gần 1 giờ đồng hồ khuyên ngăn, các đối tượng trên mới chịu giải tán. Tình trạng vận chuyển lâm sản trái phép đã gây nhiều bức xúc với nhân dân các thôn, làm ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình an ninh trật tự của địa phương, bởi vậy chúng tôi mong muốn  cơ quan chức năng  cần sớm ngăn chặn triệt để tình trạng trên…”.

Huyện Văn Chấn, nhiều năm qua với tình trạng buôn bán, tàng trữ, vận chuyển lâm sản trái phép vẫn được xem như là “điểm nóng” của tỉnh Yên Bái. Trên một thực tế hiện nay ở 31 xã, thị trấn, những nơi trước đây được xem như giầu tài nguyên rừng với các loại gỗ quý hiếm như: pơ mu, đinh, lý, trai, sến, táu… ở các xã Thượng Bằng La, Nậm Búng, Nậm Lành, Tú Lệ... thì nay dường như không còn nữa, thay vào đó là những khu rừng tái sinh khả năng giữ sinh thủy rất thấp. Theo ông Vũ Thanh Bình, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Văn Chấn, tình trạng khai thác, vận chuyển lâm sản trái phép  ở các địa bàn nói trên đã diễn ra hàng chục năm nay, trên một địa bàn rộng ở những nơi núi cao hiểm trở, trong khi đó lực lượng  kiểm lâm lại mỏng nên rất khó cho việc kiểm soát.

Thực hiện kế hoạch truy quét lần này của UBND tỉnh, cũng như Công điện của ngành, Chỉ thị của huyện, từ đầu tháng 9 đến nay, Kiểm lâm huyện đã có sự phối hợp khá tốt  giữa 3 cơ quan trong công tác tuần tra kiểm soát và bắt giữ. Theo kết quả bước đầu sau 17 ngày ra quân, tổng số bắt 13 vụ, trong đó gỗ xẻ pơ mu 0,408m³, gỗ xẻ nhóm 6 là 1m³, gỗ xẻ nhóm 3 đến nhóm 8 là 3,4 m³, cành ngọn pơ mu 300 kg; tạm giữ 10 xe máy, xử phạt hành chính 7 triệu đồng... Riêng lực lượng kiểm lâm huyện trong 8 tháng đầu năm cũng tiến hành bắt giữ và xử lý 120 vụ vi phạm. Số lâm sản thu giữ gồm: gỗ xẻ pơ mu 27,684 m³; gỗ xẻ nhóm 3 đến nhóm 8 là 65,08m³; gỗ tròn nhóm 3 đến nhóm 8 là 52,341 m³, cành cục pơ mu 41 tấn.

Phương tiện tạm giữ gồm 4 ô tô, 29 xe máy... Công tác bắt giữ cũng gặp phải sự chống trả quyết liệt khi các chủ gỗ thuê cả đối tượng nhiễm HIV/ AIDS, mang theo dao, kiếm, gậy… Tuy chưa xảy ra xô xát nhưng hành vi đe dọa trả thù qua điện thoại đã từng xảy ra. Đây là một trong những khó khăn cho lực lượng chức năng khi thi hành nhiệm vụ…

Trên thực tế khi thực thi nhiệm vụ, lực lượng kiểm lâm luôn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thiếu sự hợp tác của chính quyền địa phương. Điển hình như ngày 27 tháng 8 năm 2009, tại thôn Tà Lành, xã Nậm Lành, theo nguồn tin báo của nhân dân, tại khu vực trên có cất giấu gỗ pơ mu, Hạt Kiểm lâm huyện đã tiến hành kiểm tra và phát hiện 20 thanh gỗ xẻ pơ mu bằng 0,642m³ và 4 tấn gỗ pơ mu cành ngọn cất giấu ở đồi chè. Trong khi đang thi hành nhiệm vụ, thì có khoảng 50 người dân trong thôn là dân tộc Dao đã kéo nhau đến chửi bới, lăng mạ, gây khó khăn cho tổ công tác như: tháo nước ra đường cho xe sa lầy, hạ dây điện xuống đường không cho xe đi qua, đánh chông đinh cho xe xịt lốp…

Bằng các biện pháp kiên quyết phải mất rất nhiều giờ, tổ công tác mới giải tán được đám đông và đưa gỗ về trạm. Tang vật thu giữ trong vụ việc trên còn có 7 bàn chông 3 cạnh. Vụ việc thứ 2 xảy ra ngày 23 tháng 8 năm 2009 tại khu vực thôn Đồng Lú thuộc thị trấn Nông trường Nghĩa Lộ. Sau khi nhận được tin báo của quần chúng nhân dân tại lán cạnh đồi chè giáp xã Làng Nhì (huyện Trạm Tấu) có tàng trữ lâm sản trái phép, Hạt Kiểm lâm Văn Chấn phối hợp với Hạt Kiểm lâm Nghĩa Lộ tổ chức kiểm tra.

Đây là khu vực vắng người qua lại nên trong quá trình kiểm tra không có người chứng kiến. Hai lực lượng đã tiến hành lập biên bản thu giữ số lượng gỗ trên gồm 29 thanh gỗ xẻ pơ mu bằng 1,466m³ và nghi là hàng vô chủ. Toàn bộ số gỗ trên được đưa về để xử lý thì  chủ hàng đã tung tin bất lợi cho cơ quan chức năng khi thực thi nhiệm vụ, làm giảm uy tín của lực lượng kiểm lâm.

Đợt cao điểm tấn công truy quét các tổ chức, cá nhân vi phạm Luật Bảo vệ và Phát triển rừng lần này theo văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh nhấn mạnh: công an huyện cần làm rõ trách nhiệm, UBND các xã, thị trấn nào để xảy ra việc cơ sở chế biến gỗ trong rừng và có hành vi chống đối, đe dọa các cơ quan chức năng khi đang thi hành công vụ thì cấp uỷ, chính quyền nơi đó phải chịu trách nhiệm trước UBND tỉnh. Những đối tượng có hành vi vi phạm pháp luật về quản lý bảo vệ rừng cần kiên quyết xử lý theo đúng quy định của pháp luật. Thời gian của đợt truy quét lần này còn dài, song đây là những biện pháp mạnh và hết sức cần thiết, nhằm chấn chỉnh lại tình trạng buôn bán, vận chuyển lâm sản trái phép diễn ra tuỳ tiện ở một số địa phương như hiện nay.

Thạch Phong