Với quyết tâm đưa du lịch trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn, tỉnh đã quan tâm đầu tư xây dựng khu du lịch trọng điểm và xác định được sản phẩm mũi nhọn của du lịch là vùng du lịch sinh thái văn hóa từng bước xây dựng các tour, tuyến du lịch hấp dẫn du khách như: "Cội nguồn đất Tổ", "Miền tây hoa ban trắng", "Sức sống thành phố trẻ", "Đất ngọc Lục Yên", "Cội nguồn Tây Bắc", "Sắc màu vùng cao"... Cũng thông qua du lịch văn hóa, đã tạo ra các sản phẩm du lịch văn hoá góp phần tôn tạo, lưu giữ những truyền thống văn hóa dân tộc thông qua các lễ hội; phát triển mạnh du lịch cộng đồng tại các thôn bản (xây dựng nhà nghỉ tại gia, ăn uống, văn nghệ) phục vụ du khách. Vì thế một câu hỏi đặt ra là mức độ sử dụng, tiêu thụ hàng lưu niệm văn hoá, nghệ thuật có hiệu quả không, có đáp ứng được nhu cầu của khách du lịch không, cũng như việc chúng ta quan tâm tới thị trường này như thế nào? Bởi đây không chỉ là nét đẹp văn hoá, nghệ thuật mà còn là hiệu quả kinh tế cao. Tính bình quân mỗi năm Yên Bái thu hút trên 130 ngàn lượt khách du lịch, một con số không lớn đối với du lịch, nhưng thật ấn tượng với một tỉnh miền núi như Yên Bái. Đây chính là khách hàng đông nhất, tạo nên một thị trường rộng lớn cho việc tiêu thụ và sản xuất hàng lưu niệm, thế nhưng trong lĩnh vực này chúng ta lại gần như bỏ trống, nếu có cũng rất manh mún. Sản phẩm hàng hóa phục vụ du lịch đã có, song không hấp dẫn, hay nói như cách nói của thị trường là chưa đạt tới trình độ "moi tiền" của khách.

Chất lượng tốt, song mẫu mã chưa hấp dẫn, chúng ta chỉ mới chú ý đến các sản phẩm lớn, chưa có sản phẩm nhỏ lẻ đặc trưng của các vùng miền... Đến du lịch Yên Bái, muốn mua một vài sản phẩm, đồ lưu niệm về làm kỷ niệm hay làm quà cho người thân thật khó hơn mua vàng. Bởi chúng ta chưa có chính sách cơ bản nào để điều tiết, thiếu sự định hướng tầm vĩ mô và sự liên kết hợp tác mở rộng, nâng cao chất lượng hàng lưu niệm nghệ thuật. Cá nhân, tổ chức nào thấy có thể tiêu thụ được là làm. Thậm chí có nơi làm hàng lưu niệm, văn hoá, nghệ thuật cẩu thả khiến không những bị khách hàng chê mà còn để họ hiểu sai về các giá trị văn hoá đặc sắc, độc đáo của chúng ta.

Vừa qua tôi cùng mấy người bạn có chuyến du ngoạn  vùng đất ngọc Lục Yên. Sau khi đi tham quan, thưởng ngoạn các danh lam thắng cảnh, khi về muốn mua một món đồ lưu niệm nho nhỏ vùng đất ngọc làm kỷ niệm nhưng đi khắp chẳng biết mua gì. Tranh đá quý nhiều nhưng rất to và có giá cả hàng triệu đồng, đá quý thì khả năng kinh tế có hạn nên không dám mơ tới, đá cảnh cũng vậy, vừa to vừa giá cao. Anh bạn đi cùng thắc mắc: Sao người ta không chế tác, làm những mặt hàng nhỏ nhắn vừa túi tiền du khách nhỉ?

Để khắc phục những hạn chế, tồn tại trong hoạt động kinh doanh mang tính đặc thù này, thiết nghĩ trong thời gian tới, các cơ quan chức năng cần tổ chức khảo sát, đánh giá lại tình hình và thực trạng của việc sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, trong đó có sản xuất hàng lưu niệm. Điển hình là có thể xây dựng làng nghề để sản xuất thí điểm các mặt hàng đó. Trong mô hình này, Nhà nước cần hỗ trợ kinh phí bước đầu cho một số công đoạn như tổ chức hoạt động cho làng nghề ở tầm vĩ mô và bao tiêu sản phẩm, hoặc tổ chức đào tạo nghề, in ấn tài liệu phục vụ cho sản xuất.

Trong các mặt hàng thủ công mỹ nghệ thì hàng lưu niệm văn hoá, nghệ thuật phải được ưu tiên ở vị trí số 1 về mặt thuế, cước phí, lệ phí và có thể có các ưu tiên khác cho sản xuất, tiêu thụ mặt hàng này. Vì bên cạnh tính chất hàng hoá, nó còn có đặc điểm nổi bật là mang tính chất giao lưu, tuyên truyền, giới thiệu, phổ biến, quảng bá hình ảnh con người cũng như danh lam thắng cảnh Yên Bái với bạn bè trong và ngoài nước.

Thanh Phúc