Xuân Tầm là xã vùng cao đặc biệt khó khăn của huyện Văn Yên, nhiều năm qua, nhờ có sự đầu tư của Nhà nước cùng với nỗ lực của chính quyền và nhân dân trong xã, đời sống kinh tế của Xuân Tầm đã có những bước tiến mới. Nhưng để xoá đói giảm nghèo trên mảnh đất vùng cao này vẫn còn lắm gian nan và cần có sự vào cuộc tích cực của chính quyền và người dân.

Con đường đến trung tâm xã giờ đã được trải nhựa phẳng phiu. Điện, đường, trường, trạm được đầu tư xây dựng giúp đời sống đồng bào nơi đây vơi đi nhiều khó khăn nhưng cái nghèo vẫn hiện diện trên vùng đất này. Những ngày đầu tháng 6, UBND xã tổ chức phát gạo cứu trợ đợt 2 của Chính phủ cho nhân dân. Vượt qua những con đường liên thôn, liên bản còn nhiều gập ghềnh, đồng bào người Dao từ các thôn Khe Đóm, Khe Chung, Khe Lép....đến từ rất sớm để nhận gạo. Trong đợt này, mỗi khẩu sẽ nhận được 10kg.

Ông Bàn Tiến Phin - Trưởng thôn Khe Lép 1 vừa đánh dấu những hộ đã đến nhận gạo vừa cho biết: “Thôn tôi có 109 hộ thì có 43 hộ phải cứu đói đợt này. Nguyên nhân là do vụ mùa năm ngoái cả lúa ruộng và lúa nương đều bị cháy rầy nên mất mùa. Vụ đông xuân năm nay trời lại rét quá, lúa chưa được thu hoạch vậy là nhiều hộ bị đói”. Năm nay, xã Xuân Tầm nhận 4,6 tấn gạo cứu trợ đợt 1 và  9,3 tấn gạo đợt 2. Tổng cộng cả hai đợt Nhà nước đã cấp 14 tấn gạo cho 209 hộ dân với 937 khẩu của xã Xuân Tầm. Như vậy số hộ được nhận gạo cứu đói giáp hạt đợt này cũng chiếm đến 40% số hộ toàn xã.

Có nhiều nguyên nhân để lý giải cái đói, nghèo ở Xuân Tầm. Cũng như người Dao ở Đại Sơn, Viễn Sơn, Phong Dụ, Mỏ Vàng... người Dao ở Xuân Tầm bao đời nay gắn bó với cây quế. Với hơn 1.000 ha quế, Xuân Tầm  được quy hoạch nằm trong vùng phát triển quế của huyện Văn Yên. Hầu như gia đình nào ở Xuân Tầm cũng trồng quế. Nhà ít thì một vài mẫu, nhà nhiều thì vài ba héc ta. Từ ngôi nhà, chiếc xe máy đến chiếc ti vi hay con cái học hành đều từ quế mà ra.

Trung bình mỗi năm, nhân dân trong xã thu hoạch 200 tấn vỏ quế tươi, với giá trị lên tới 4,4 tỷ đồng. Số tiền này đem chia cho hơn 2.000 khẩu, thì mỗi khẩu cũng chỉ được 2,2 triệu đồng mỗi năm. Như vậy quế mới chỉ dừng lại là cây xoá đói chứ chưa thể giảm nghèo và làm giàu trên vùng đất này.

Là địa phương thuộc vùng đặc biệt khó khăn, nhiều năm qua, Xuân Tầm luôn nhận được sự hỗ trợ đầu tư từ Nhà nước để xây dựng các công trình thuỷ lợi, hỗ trợ giống và phân bón phát triển sản xuất nông nghiệp.

Những lớp tập huấn khoa học kỹ thuật được mở ra giúp bà con xóa bỏ những tập quán canh tác lạc hậu nhưng ở Xuân Tầm, ruộng không nhiều, cả xã chỉ có 114 ha lúa ruộng cùng với 30 ha lúa nương. Ruộng ít nên để đảm bảo lương thực tại chỗ, người dân phải trồng thêm nhiều ngô, nhiều sắn và các loại cây màu khác.

Hàng năm, nhân dân trong xã trồng thêm gần với 50 ha ngô và 100 ha sắn. Tuy nhiên, mỗi khi mùa giáp hạt đến, Xuân Tầm vẫn phải nhận cứu trợ gạo của Chính phủ.

Đồng chí Triệu Tòn Triệu - Chủ tịch UBND xã Xuân Tầm cho biết: “Vẫn biết là rất khó nhưng thời gian tới, chính quyền địa phương tiếp tục khai thác thế mạnh của cây trồng địa phương, đặc biệt là cây quế. Địa phương sẽ vừa tăng diện tích vừa gắn với chế biến tinh dầu, nâng cao giá trị kinh tế cho cây quế và tăng thu nhập cho người dân. Bên cạnh đó, chính quyền xã sẽ tập trung chỉ đạo nhân dân thâm canh lúa, trồng cây vụ ba, thay đổi tập quán canh tác, tăng năng suất cây trồng, phấn đấu đảm bảo nguồn lương thực tại chỗ”.

Thế mạnh của Xuân Tầm là phát triển sản xuất nông lâm nghiệp mà quế là cây trồng mũi nhọn. Do đó, người dân địa phương cần đầu tư chăm sóc và mở rộng diện tích quế để nâng cao chất lượng và giá trị của sản phẩm. Bên cạnh đó, những giống cây trồng cho năng suất cao cần được đưa vào gieo trồng, giải quyết vấn đề lương thực tại chỗ.

Hiện nay, mô hình canh tác sắn bền vững trên đất dốc đang phát huy hiệu quả nhưng cần phải có quy hoạch lâu dài. Giao thông nông thôn từ lâu đã là khó khăn đối với Xuân Tầm. Nếu những con đường liên thôn, liên bản được mở rộng thì quế, lúa, ngô, sắn...của người Dao Xuân Tầm sẽ trở thành những sản phẩm hàng hoá có giá trị kinh tế cao.

Những nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Xuân Tầm trong phát triển kinh tế rất đáng được ghi nhận. Nhưng rõ ràng để thoát nghèo và thoát nghèo bền vững, thực hiện mục tiêu đến năm 2015 phát triển theo kịp những địa phương vùng thấp trong huyện thì  Xuân Tầm cần thêm nhiều nỗ lực khắc phục khó khăn và có định hướng phát triển lâu dài.

Hồng Khanh