Vào những năm cuối của thập niên 90 của thế kỷ trước, thực hiện công cuộc đổi mới do Đảng lãnh đạo, nước ta đã thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng tài chính - kinh tế của khu vực và chuyển sang thời kỳ mới, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Bên cạnh những mặt tích cực đó thì nạn buôn lậu, gian lận thương mại phát sinh ngày càng phức tạp.

Ngày 11/10/1997, Thủ tướng Chính phủ có Chỉ thị 853/1997/CT-TTg về đấu tranh chống buôn lậu trong tình hình mới đã nhận định: “Hoạt động buôn lậu và đặc biệt là tình trạng gian lận thương mại để trốn thuế vẫn đang diễn ra hết sức nghiêm trọng…. Nhiều công ty kinh doanh xuất, nhập khẩu, trong đó có cả của công an, quân đội, đơn vị kinh tế Đảng, đoàn thể, do xuất phát từ lợi ích cục bộ, địa phương đã trực tiếp tham gia buôn lậu hoặc tạo điều kiện cho bọn buôn lậu sử dụng làm "bình phong" núp bóng… Tình hình trên đã gây ra những hậu quả nguy hại về kinh tế - xã hội, cản trở quá trình phát triển lành mạnh của nền kinh tế đất nước”. Bởi vậy, ngày 27/8/2001, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 127/2001/TTg-QĐ về việc thành lập Ban Chỉ đạo chống buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại (Ban Chỉ đạo 127 Trung ương).

Đồng chí Phạm Duy Cường - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, nguyên Trưởng ban Chỉ đạo 127/ĐP Yên Bái tặng bằng khen của Ban chỉ đạo 127 Trung ương cho các cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác chống buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại năm 2010. (Ảnh: Phương Uyên)

Cùng với cả nước, tại tỉnh Yên Bái, ngày 12/10/2001, UBND tỉnh có Quyết định số 547/QĐ-UB về việc kiện toàn Ban Chỉ đạo chống buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại tỉnh Yên Bái (Ban chỉ đạo 127/ĐP tỉnh Yên Bái). Ban chỉ đạo 127/ĐP có nhiệm vụ tham mưu giúp UBND tỉnh xây dựng kế hoạch để chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ và các biện pháp đấu tranh chống buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại và các hành vi khai thác, kinh doanh, vận chuyển lâm sản trái phép.

Tính từ năm 2001 đến 2011, Ban Chỉ đạo 127/ĐP Yên Bái có 4 tập thể và 6 cá nhân đã vinh dự được nhận bằng khen của Chính phủ, 24 tập thể và 40 cá nhân được tặng bằng khen của Ban Chỉ đạo 127 Trung ương; 16 tập thể và 14 cá nhân được UBND tỉnh tặng Bằng khen. Riêng trong đợt phát động thi đua lập thành tích kỷ niệm 10 năm thành lập Ban Chỉ đạo 127 các cấp, Ban 127/ĐP của tỉnh đã được Ban 127 Trung ương tặng cờ thi đua cho 1 tập thể, bằng khen cho 3 tập thể và 6 cá nhân có thành tích xuất sắc.

Ban Chỉ đạo 127/ĐP tỉnh Yên Bái khi mới thành lập gồm 13 thành viên đại diện cho các ngành: Sở Thương mại và Du lịch (nay là Sở Công thương), Sở Tài chính - Vật giá (nay là Sở Tài chính), Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Văn hoá - Thông tin (nay là Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch), Sở Y tế, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chi cục Quản lý thị trường, Cục Thuế tỉnh, Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, Chi cục Kiểm lâm và Văn phòng Hội đồng nhân dân và UBND tỉnh. Trưởng ban là đồng chí Vũ Sửu - Phó chủ tịch UBND tỉnh. Phó trưởng ban Thường trực là đồng chí Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường.

Năm 2004, Ban Chỉ đạo 127/ĐP được kiện toàn lại theo Quyết định 87/QĐ-UB ngày 23/02/2004, đồng chí Phùng Quốc Hiển, nguyên Phó chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban. Bước sang năm 2005, Ban tiếp tục kiện toàn lại theo Quyết định 170/QĐ-UBND ngày 20/4/2005. Trưởng ban là đồng chí Nguyễn Văn Ngọc, nguyên Phó chủ tịch UBND tỉnh.

Từ năm 2007, nước ta gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), giảm thuế nhập khẩu đối với một loạt nhóm hàng, các quy định về điều kiện nhập khẩu vải, gạch men và việc dán tem nhập khẩu đối với 16 trên tổng số 17 mặt hàng bị bãi bỏ, hoạt động lưu thông hàng hoá nhập khẩu trở nên dễ dàng hơn, nhiều đối tượng lợi dụng khe hở của pháp luật để buôn lậu. Các vi phạm về khai thác, buôn bán, xuất lậu khoáng sản nổi lên phức tạp, nhất là việc mua bán khoáng sản có nguồn gốc bất hợp pháp vận chuyển trên cả đường bộ và đường sắt.

10 năm qua, các ngành tham gia Ban Chỉ đạo 127 đã kiểm tra, xử lý: 34.985 vụ vi phạm, phạt hành chính: 60,110 triệu đồng, bán hàng tịch thu 58 tỷ 973 triệu đồng, phạt và truy thu thuế: 3,508 tỷ đồng; hàng hoá tiêu huỷ (ước): 2,445 tỷ đồng. Tổng giá trị thực hiện: 125 tỷ 035 triệu đồng. Kết quả trên không chỉ chống thất thu cho ngân sách mà quan trọng hơn cả là bình ổn được thị trường, tạo sự răn đe, giáo dục của pháp luật để hạn chế các hành vi vi phạm, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, tạo môi trường lành mạnh cho phát triển kinh tế xã hội của tỉnh nói riêng và đất nước nói chung.

Ban Chỉ đạo 127/ĐP đã tham mưu cho UBND tỉnh kiện toàn tổ chức bộ máy của Ban theo Quyết định số 743/QĐ-UBND ngày 13/5/2008, giao cho đồng chí Phạm Duy Cường, nguyên Phó chủ tịch UBND tỉnh, (hiện là Chủ tịch UBND tỉnh) giữ chức vụ Trưởng ban Chỉ đạo. Quyết định 743 đã bổ sung một nhiệm vụ quan trọng cho Ban đó là “ giúp UBND tỉnh chỉ đạo công tác đấu tranh chống khai thác, buôn bán, vận chuyển khoáng sản trái phép”. Năm 2008 cũng là năm sắp xếp lại một số cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, việc kiện toàn Ban đã bổ sung thêm đại diện Sở Thông tin - Truyền thông cho phù hợp với tình hình mới.

Năm 2011, thực hiện Văn bản hướng dẫn số 31/BCĐ-QLTT ngày 12/5/2011 của Ban Chỉ đạo 127 trung ương về việc kiện toàn ban chỉ đạo 127 các địa phương, UBND tỉnh đã có Quyết định số 1124/QĐ-UBND ngày 29/7/2011 về việc kiện toàn Ban Chỉ đạo chống buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại tỉnh Yên Bái do đồng chí Tạ Văn Long, Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh làm Trưởng ban. Trong lần kiện toàn này, do yêu cầu tăng cường công tác quản lý về khoáng sản, môi trường cũng như việc quản lý giá cước vận tải trên địa bàn tỉnh, thành phần Ban Chỉ đạo bổ sung thêm đại diện Sở Tài nguyên - Môi trường và Sở Giao thông Vận tải, nâng số ủy viên Ban Chỉ đạo lên 15 người.

10 năm qua, bám sát sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh và Ban Chỉ đạo 127 Trung ương, Ban Chỉ đạo 127/ĐP tỉnh Yên Bái đã xây dựng nhiều phương án chuyên đề kiểm tra kiểm soát theo từng mặt hàng, từng lĩnh vực để chỉ đạo các ngành thành viên phối hợp thực hiện. Nhiều phương án đã được triển khai có hiệu quả, như phương án kiểm tra mặt hàng vải, gạch men nhập lậu; phương án chống buôn lậu, chống gian lận trong đo lường, chất lượng xăng dầu; phương án chống buôn lậu gia súc, gia cầm và các sản phẩm từ gia súc gia cầm... Vào dịp tết Nguyên đán hàng năm, Ban Chỉ đạo 127 tham mưu cho UBND tỉnh thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành chống buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại.

Phát huy những thành tích đã đạt được, thời gian tới, ngoài những nhiệm vụ thường xuyên, Ban Chỉ đạo 127/ĐP xác định tập trung các nhiệm vụ chủ yếu:

Một là: Triển khai thực hiện các biện pháp kiểm soát giá cả, bình ổn thị trường, kiềm chế lạm phát và các kế hoạch cao điểm tập trung kiểm tra, kiểm soát phục vụ các giải pháp kích cầu của Chính phủ.

Hai là: Xây dựng kế hoạch kiểm tra cụ thể đối với từng mặt hàng phù hợp với đặc điểm thị trường của tỉnh, trong đó cần chú trọng kiểm soát chất lượng hàng hoá đối với một số mặt hàng nông, lâm, sản chủ lực của địa phương như: chè, sắn, quế, bột đá...

Ba là: Kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ các đối tượng khai thác, vận chuyển, buôn bán lâm sản, khoáng sản trái phép, nhất là địa bàn một số xã thuộc các huyện Văn Chấn, Mù Cang Chải, Lục Yên…

Bốn là: Tổ chức tốt sự phối hợp giữa các lực lượng chức năng, các ngành theo quy định tại Quyết định số 1799/QĐ-UBND ngày 29/8/2011 của UBND tỉnh ban hành Quy chế về trách nhiệm và mối quan hệ phối hợp hoạt động giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại trên địa bàn tỉnh Yên Bái.

Năm là: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật đến các hộ kinh doanh và người tiêu dùng.

Phan Bá Hùng - Phó giảm đốc Sở Công thương, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường, Phó trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo 127/ĐP