Theo thiết kế, tuyến đường có tổng chiều dài 26 km, được chia thành 2 nhánh chính. Nhánh 1 dài 18,3 km có điểm đầu tại km 69, quốc lộ 70 chạy qua các xã: Khánh Hòa, Tô Mậu, Tân Lĩnh, thị trấn Yên Thế, nhánh 2 từ thị trấn Yên Thế đến xã Minh Xuân dài 8,3 km.

Trong đó nhánh 1 từ Km 0 - Km 18 được thiết kế theo tiêu chuẩn đường cấp V miền núi có chiều rộng nền đường 6,5 m, bề rộng mặt đường là 3,5 m, kết cấu áo đường mềm, các công trình thoát nước được thiết kế vĩnh cửu.  Nhánh 2 đoạn trung tâm xã Khánh Hoà được thiết kế đạt tiêu chuẩn đạt cấp 3 miền núi kết hợp với đô thị, bề rộng nền đường 9m, kết cấu áo đường mềm. Tuyến đường được chia thành 5 gói thầu xây lắp là gói 4, gói 5, gói 7, gói 8 và gói 11.

Chúng tôi đến công trình đường Khánh Hòa - Minh Xuân vào một ngày đầu thu, thời điểm này trên địa bàn huyện Lục Yên ít mưa rất thuận lợi cho việc xây dựng cơ bản. Tại gói thầu số 4, lý trình từ Km0 đến Km4 do nhà thầu là Liên danh Công ty cổ phần (CP) Xây dựng và chuyển giao công nghệ 678 và Công ty CP Đầu tư xây dựng và thương mại Hoàng Đạo thi công đã hoàn thành toàn bộ các hạng mục công trình gồm: đổ bê tông nhựa 4 km mặt đường, lắp toàn bộ lan can và biển báo giao thông. Tại gói thầu số 5, lý trình Km4 - Km9+500 do Công ty CP Xây dựng Đường Vũ thi công thì không khí trên công trình thật ảm đạm. Các phương tiện, máy móc công trình do lâu ngày không được sử dụng đã han gỉ, ố vàng, đặc biệt là trên toàn bộ đoạn đường do đơn vị thi công không thấy bóng dáng một công nhân nào.

Anh Bùi Minh Chiến - Cán bộ kỹ thuật gói thầu số 5 cho biết: “Đã nhiều tháng nay công trình gần như phải dừng tiến độ, các cán bộ và lái máy của Công ty đã về quê do không việc làm, Ban chỉ huy gói thầu vừa cử một đồng chí về Tổng Công ty để xin kinh phí làm tiếp những hạng mục còn lại và tiền ăn của 3 cán bộ”.

Lý giải về sự chậm chễ này, anh Chiến cho biết: “một phần bị chậm tiến độ là do trên địa bàn huyện Lục Yên hiện nay chỉ có một mỏ đá duy nhất của Công ty CP Xây dựng giao thông (CPXDGT) Yên Bái đủ tiêu chuẩn để thi công tuyến đường (trước đây vài tháng cũng có vài ba mỏ đá nhưng do hết hạn khai thác nên các mỏ này đã dừng khai thác). Vì tất cả vật liệu đá thi công trên tuyến phụ thuộc vào mỏ đá này nên “cung không đủ cầu”.

Nhiều nhà thầu phải đặt tiền trước mới lấy được đá, khi đã mua được đá thì nước suối lên cao, do vậy xe vận chuyển không vào “ăn hàng” được. Thậm chí khi đã lấy được vật liệu thì máy công trình lại hỏng. Đó là giải thích của nhà thầu nhưng theo chúng tôi được biết công trình bị chậm tiến độ là do không có kinh phí. Hiện nay, gói thầu thi công mới đạt 9,1 tỷ đồng giá trị thực hiện (chậm tiến độ 35,5%).

Tại gói thầu số 7, lý trình Km9 + 500 đến Km14 do Công ty CP Đầu tư xây dựng INTRACOM thi công cũng rất chậm so với kế hoạch. Hiện nay, khối lượng mới đạt trên 70%, đã rải bê tông nhựa 1,5 km đường, đổ bê tông một bên đường dài 500m, giá trị đạt 9,1 tỷ đồng (đã nghiệm thu thanh toán 4,05 tỷ đồng).

Công nhân Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng INTRACOM đổ bê tông gói thầu số 7.

Theo bà Mai Thị Thúy Hà - Chỉ huy trưởng công trường cho biết: “Nguyên nhân chính dẫn đến dự án triển khai chậm do nhà thầu không tập trung lực lượng thi công nhưng cũng có một nguyên nhân khác là hiện nay vật liệu đá dăm 1 x 2 đổ bê tông mặt đường tại địa bàn không cung cấp kịp, gây chậm tiến độ thi công mặt đường bê tông. Riêng đoạn trung tâm xã Tân Lĩnh, do thay đổi thiết kế qua trung tâm chợ Tân Lĩnh (mặt đường từ 5,5 m mở rộng lên thành 7,5 m ) nên hiện nay đội số 2 của đơn vị đang chờ giải phóng mặt bằng mới tiếp tục thi công”.

Gói thầu số 8 đoạn tuyến nhánh 1, lý trình km14 đến Km18+ 290 do Liên danh Công ty CP XDGT Yên Bái và Công ty CP Phú Thịnh (Phú Thọ) thi công. Trong đó, phần nền đường, cống, rãnh thoát nước, kè do Công ty Phú Thịnh thi công còn các hạng mục mặt đường như cấp phối đá dăm loại I, đá dăm cấp phối loại II và bê tông nhựa là do Công ty CPXDGT Yên Bái thi công.

Trong quá trình thi công, Công ty CP Phú Thịnh (Phú Thọ) không tập trung được nhân lực, vật lực, máy thi công dẫn đến tiến độ thi công nền đường, công trình thoát nước chậm so với tiến độ. Do không có đủ năng lực thi công tiếp nên chủ đầu tư chấp thuận chuyển giao toàn bộ khối lượng còn lại cho Công ty CP XD - T Yên Bái thực hiện nốt. Hiện nay Công ty CP XDGT Yên Bái đã thi công xong phần nền đường và thảm bê tông nhựa được 3,2 km (giá trị đạt được trên 10 tỷ đồng, đã nghiệm thu thanh toán 5,5 tỷ đồng).

Công nhân Công ty CP Xây dựng giao thông Yên Bái thi công phần việc mà liên doanh không làm.

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết nguyên nhân của tình trạng chậm tiến độ là do các nhà thầu hầu hết là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, năng lực tài chính hạn chế dẫn tới tình trạng thực hiện cầm chừng, các nhà thầu do không tận dụng tốt cơ hội nên đến nay các gói thầu không có tính khả thi, các điều kiện tính toán khi lập dự toán ban đầu đã thay đổi, giá vật liệu, nhân công tăng cao trong khi đơn giá đã ký với chủ đầu tư có điều chỉnh nhưng không đáng kể.

Trong khi các ngân hàng đang thắt chặt cho vay thì các đơn vị cung cấp vật liệu lại yêu cầu phải có “tiền tươi” mới bán hàng nên các nhà thầu không có tiền để mua vật liệu, nhiều nhà thầu phải huy động vốn của cán bộ, công nhân “cắm” máy công trình cũng không đủ trang trải. Bi đát hơn trên công trường đã có tình trạng đơn vị thi không có tiền trả công lao động địa phương nên người dân đã giữ lại cống thoát nước của đơn vị để đòi tiền. 

Theo ông Đoàn Đức Thuận - Phó Giám đốc Sở GTVT: “Để đẩy nhanh tiến độ thi công, chủ đầu tư phối hợp với Ban quản lý Đầu tư Xây dựng tỉnh, UBND huyện Lục Yên tập trung thực hiện công tác giải phóng mặt bằng và giao mặt bằng sạch cho các nhà thầu thực hiện thi công trong tháng 9, hàng tuần tổ chức họp giao ban tại hiện trường để kiểm tra, rà soát tình hình thực hiện của gói thầu số 5, số 7, số  8 theo tiến độ thi công chi tiết đã được chấp thuận, đôn đốc nhà thầu hoàn thiện các hạng mục để nghiệm thu khối lượng thanh toán, đồng thời mời những nhà thầu đủ năng lực thi công tiếp các hạng mục còn lại, đối với gói thầu số 5, chủ đầu tư đã mời Công ty CP XDGT Yên Bái nhận rải thảm bê tông nhựa trên 3 km.

Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng tỉnh bố trí cán bộ có đủ năng lực để theo dõi, chỉ đạo tiến độ thực hiện các gói thầu, đồng thời nắm bắt, xử lý kịp thời các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện để tạo điều kiện cho các nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công, đôn đốc các nhà thầu tập trung nhân lực, thiết bị, vật liệu đẩy nhanh tiến độ, bố trí kỹ sư, tư vấn giám sát thường xuyên có mặt ở hiện trường để chỉ đạo lực lượng tư vấn giám sát kiểm tra năng lực, giám sát quá trình thi công.

 Quang Thiều