.Dự án “Thí điểm chương trình quản lý rừng cộng đồng” được triển khai từ tháng 10/2006 tại 4 xã là: An Bình, Lâm Giang huyện Văn Yên; Lâm Thượng, Tân Phượng, huyện Lục Yên. Đến năm 2008 bổ xung thêm 2 xã Phan Thanh, An Phú, huyện Lục Yên.

Yên Bái là một trong 10 tỉnh thực hiện Dự án “Thí điểm chương trình quản lý rừng cộng đồng”. Dự án được thực hiện tại 6 xã, 8 cộng đồng thôn bản với tổng diện tích tự nhiên và đất lâm nghiệp giao cho các cộng đồng dân cư thôn quản lý, bảo vệ trên 3.263ha

Sau khi thực hiện xong việc quy hoạch bảo vệ và phát triển rừng, cấp xã đã xây dựng được 8 phương án giao rừng cho 8 cộng đồng dân cư thôn thuộc 6 xã và đã giao rừng cho cộng đồng quản lý với diện tích 3.200ha. Đồng thời bàn giao cọc mốc ranh giới các khu rừng tự nhiên phòng hộ với hình thức cắm 163 cọc bê tông, 50 mốc đá tự nhiên tại 8 khu rừng giao cho 8 cộng đồng thôn.

Sau khi giao rừng,  các cộng đồng thôn đã xây dựng được kế hoạch quản lý bảo vệ rừng cộng đồng, xây dựng quy ước quản lý bảo vệ rừng thôn bản, xây dựng quỹ bảo vệ và phát triển rừng.

Tại Hội thảo khởi động Dự án “Tăng cường lâm nghiệp cộng đồng”, hầu hết các ý kiến đều cho rằng, từ khi được giao rừng, các thôn bản đã có ý thức hơn rất nhiều trong việc quản lý, bảo vệ rừng, cộng đồng dân cư thôn bản đã coi rừng là của họ, từ đó chủ động đề xuất và đưa ra các biện pháp quản lý bảo vệ rừng chặt chẽ hơn, giảm thiểu tối đa sự xâm hại vào rừng của các đối tượng ngoài cộng đồng góp phần giữ đất, giữ nguồn nước để phát triển sản xuất tạo thêm việc làm cho thành viên của cộng đồng.

 Hoạt động tuần tra bảo vệ rừng của cộng đồng được duy trì thường xuyên, các cộng đồng thôn đã huy động được trên 10.000 công tham gia vào công tác này. Qua tuần tra bảo vệ rừng đã phát hiện được 9 vụ vi phạm lâm luật, hạn chế và ngăn chặn được nhiều hành vi xâm phạm rừng và đất rừng.

Xã Lâm Giang, huyện Văn Yên có diện tích rừng rộng lớn, bao gồm  rừng tự nhiên, rừng phòng hộ chạy dọc theo dãy núi Con Voi từ khe An Bình đến xã Lang Thíp (huyện Văn Yên). Phía bên kia núi là huyện Bảo Yên (Lào Cai) và Lục Yên (Yên Bái). Do địa bàn rộng lại tiếp giáp với nhiều xã nên đã có một thời gian rừng bị tàn phá dữ dội. Từ khi thực hiện Dự án quản lý rừng cộng đồng, tình trạng khai thác, xâm chiếm đất rừng đã giảm.

Ông Đặng Văn Bộ, Phó chủ tịch UBND xã Lâm Giang cho biết: “Thôn 9, xã Lâm Giang là một trong 3 thôn có diện tích rừng tự nhiên lớn. Năm 2007, xã được chọn vào chương trình thí điểm lâm nghiệp cộng đồng. Từ khi giao rừng cho cộng đồng, rừng đã được quản lý bảo vệ tốt hơn, không xảy ra tình trạng xâm lấn, khai thác gỗ trái phép”.

Anh Đặng Văn Thất, Trưởng thôn 9, xã Lâm Giang cho biết: “Cộng đồng thôn 9 được giao quản lý và phát triển trên 600ha rừng. Ban quản lý dự án xã và cộng đồng thôn 9 thường xuyên kiểm tra đôn đốc bà con quản lý tốt diện tích rừng được giao. Chúng tôi luôn   tuyên truyền cho bà con hiểu rõ trách nhiệm bảo vệ rừng và việc hưởng lợi từ rừng sau này. Nhờ đó,  người dân đã nhận thức được giá trị lợi ích của rừng mang lại, ý thức bảo vệ rừng được nâng cao, người dân không phát rừng làm nương rẫy nữa”.

Rừng cộng đồng đã và đang được bảo vệ tốt, tuy nhiên, do thời gian thực hiện dự án ngắn, trình độ cán bộ xã, thôn và người dân còn hạn chế nên việc thực hiện các văn bản hướng dẫn còn gặp nhiều khó khăn dẫn đến kiến thức và nhận thức về quản lý lâm nghiệp cộng đồng của các cộng đồng dân cư còn thấp. Diện tích rừng được giao chủ yếu là rừng nghèo kiệt, không có lâm sản phụ nên người dân chưa được hưởng lợi từ rừng.

Do đó, muốn lâm nghiệp cộng đồng phát huy được hiệu quả, cần phải đưa thử nghiệm các mô hình trồng cây lâm sản ngoài gỗ để cộng đồng được hưởng lợi trên mảnh đất ấy, dưới tán rừng ấy, góp phần nâng cao đời sống cho người dân.

 Văn Thông