Tuy nhiên vẫn phải khẳng định rằng, tiềm năng xây dựng thủy điện ở Yên Bái rất lớn, có vị thế quan trọng đối với tổng giá trị sản xuất công nghiệp nói riêng và cả nền kinh tế của tỉnh nói chung ở thời điểm từ năm 2013 và những năm tiếp theo.

Theo quy hoạch phát triển thủy điện vừa và nhỏ đã được UBND tỉnh phê duyệt, Yên Bái có 88 dự án thủy điện công suất từ 0,1MW đến trên 50MW. Ngoài Nhà máy Thủy điện Thác Bà công suất 120MW do Nhà nước đầu tư đã đi vào sản xuất, trên địa bàn có 5 dự án thủy điện đã hoàn thành, 7 nhà máy đã phát điện thương mại với công suất 65MW và 19 dự án đang trong giai đoạn đầu tư xây dựng.

Làm thủy điện phải thực sự có sức, có lực, điều này cũng dễ hiểu khi mỗi dự án thủy điện tiêu tốn ít là vài trăm, nhiều lên đến trên nghìn tỷ đồng cộng với thời gian 3 đến 4 năm nếu nhanh. Riêng chuyện làm mấy chục cây số đường vượt núi, bỏ ra mấy chục tỷ đồng để làm cầu vào công trường như ở thủy điện Văn Chấn hay đào hầm dẫn dòng dài 11km xuyên núi đá như ở Ngòi Hút cũng đã là một sự nỗ lực lớn.

Thủy điện là lĩnh vực đầu tư lớn, khó làm và tốn thời gian nhưng chi phí sản xuất rất thấp, giá thành không cao, độ bền công trình gần như vĩnh cửu nên sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nhà đầu tư cũng như đóng góp lớn cho ngân sách.

Cái hay, cái lợi khi làm thủy điện ở Yên Bái là sông suối có độ dốc lớn, không phải làm hồ chứa, chi phí đầu tư giảm, ít tác động xấu đến môi trường. Một điều khá đặc biệt là vị trí xây dựng các nhà máy thủy điện hoàn toàn ở xa khu dân cư, có nền địa chất bền vững…

Đây cũng là những yếu tố thuận lợi cho nhà đầu tư trong quá trình triển khai dự án. Chúng ta hoàn toàn có quyền kỳ vọng vào thủy điện vừa và nhỏ.

Tuy nhiên, trên thực tế việc triển khai hàng chục dự án thủy điện trên địa bàn đúng vào thời điểm kinh tế khó khăn, nguồn vốn hạn hẹp, nhất là tốc độ tăng giá chóng mặt của vật tư, thiết bị… đã đẩy tổng mức đầu tư lên hàng chục tỷ đồng, có những dự án lên đến hàng trăm tỷ đồng trên mỗi công trình.

Tốn tiền là một chuyện, tốn thời gian là một chuyện khác, vì ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố nên phần lớn các dự án thủy điện đều chậm tiến độ. Chỉ cần lấy mức giá bình quân 500 đồng/kWh thì một nhà máy quy mô 50MW như Thủy điện Văn Chấn hay Ngòi Hút II đã cho doanh thu vài trăm tỷ đồng mỗi năm.

Sớm một ngày là nhà đầu tư có lợi một ngày, theo đó là tăng giá trị sản xuất công nghiệp, tăng thu cho ngân sách Nhà nước… và hơn cả là nguồn năng lượng quốc gia đang thiếu hụt sẽ được bổ sung sớm.

Theo báo cáo thông kê năm 2012, tổng sản lượng điện thương phẩm của Yên Bái là 674 triệu kWh, trong đó thủy điện Thác Bà là 447 triệu kWh, thủy điện Nậm Đông 3 và 4 là 90 triệu kWh, Mường Kim 40 triệu kWh, Hồ Bốn 45 triệu kWh...

Con số ấy dù còn khiêm tốn và mới chỉ chiếm tỷ trọng trên 11% so với giá trị sản xuất công nghiệp của Yên Bái nhưng cũng cho thấy rằng, sự kỳ vọng vào thủy điện vừa và nhỏ là đúng đắn.

Đặc biệt, đầu năm 2013 này, thủy điện Văn Chấn công suất 57MW sẽ phát điện thương mại và năm 2014 sẽ là thủy điện Ngòi Hút II công suất 48MW, tiếp đến là Trạm Tấu, Vực Tuần... cùng phát sáng sẽ bổ sung cho nguồn năng lượng quốc gia, đóng góp lớn cho sản lượng công nghiệp và tổng thu ngân sách.

Lê Phiên