Đồng chí Hoàng Văn Đồng - Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện cho biết: "Những năm trước đây, việc huy động học sinh ra lớp vô cùng khó khăn bởi trường học quá xa so với nhà ở của học sinh. Nhiều học sinh từ nhà đến trường phải mất từ 5 - 15km đường rừng đi bộ nên nhiều em bỏ học giữa chừng, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, sau khi thực hiện xây dựng trường PTDTBT theo Đề án của tỉnh Yên Bái không những đã cải thiện được tình trạng bỏ học mà tỷ lệ học sinh chuyên cần và chất lượng giáo dục ở các nhà trường đã có chuyển biến rõ nét".

Thực hiện Nghị quyết số 10/NQ-TU của Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Yên Bái về đẩy mạnh phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2009 - 2015, Nghị quyết số 22/2009/NQ-HĐND ngày 16/12/2009 của Hội đồng nhân dân tỉnh Yên Bái về xây dựng trường PTDTBT tỉnh Yên Bái giai đoạn 2010 - 2015; Quyết định số 576/QĐ-UBND ngày 28/4/2010 của Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái về Đề án xây dựng trường PTDTBT tỉnh Yên Bái giai đoạn 2010 - 2015, huyện Mù Cang Chải có 20 đơn vị trường tiểu học và trung học cơ sở nằm trong lộ trình của Đề án được chuyển đổi thành mô hình trường PTDTBT giai đoạn 2010 - 2015.

Với sự vào cuộc của các cấp ủy, chính quyền địa phương, sau ba năm thực hiện xây dựng trường PTDTBT, tính đến tháng 12/2012, huyện đã có 12 trường đi vào hoạt động. Nhớ lại những ngày đầu chuyển đổi sang mô hình này, đồng chí Hoàng Văn Đồng cho biết thêm: Lúc mới triển khai thực hiện các hoạt động ở mô hình trường PTDTBT còn nhiều khó khăn. Đó là chỗ ở của học sinh thiếu thốn; chưa tổ chức ăn uống được đầy đủ, hợp vệ sinh; các điều kiện sinh hoạt bán trú không đảm bảo; biện pháp quản lý của một số hiệu trưởng chưa phù hợp; năng lực dạy học của không ít giáo viên hạn chế; nhận thức về xã hội hóa giáo dục chưa thực sự sâu sắc, triệt để, chưa đồng đều của một số cấp ủy, chính quyền địa phương và của nhân dân còn nhiều bất cập, chưa toàn diện. Đứng trước thực trạng này, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện đã tham mưu cho huyện và chỉ đạo các đơn vị trường học thực hiện tốt các giải pháp trong việc xây dựng một mô hình quản lý khoa học, thiết thực, phù hợp với điều kiện thực tế địa phương để nâng cao chất lượng giáo dục.

Đặc biệt, chất lượng hai mặt giáo dục của các trường PTDTBT không ngừng nâng cao: năm học 2010 - 2011, tỷ lệ học sinh khá, giỏi đạt 12% thì năm học 2012 - 2013 tăng lên 16,2%; tỷ lệ học sinh hạnh kiểm xếp loại khá, tốt tăng từ 72% lên 99%.

Theo đó, Phòng tham mưu với huyện xây dựng đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên đảm bảo thực hiện mục tiêu giáo dục và nuôi dưỡng, chăm sóc học sinh bán trú; chỉ đạo các hiệu trưởng làm tốt công tác tổ chức cán bộ, phân công lao động cho cán bộ, giáo viên, nhân viên hợp lý với tính chất, đặc điểm nhà trường như: sắp xếp tổ chuyên môn, bố trí giáo viên chủ nhiệm lớp, giáo viên kiêm nhiệm quản lý học sinh ở bán trú; giáo viên phụ trách hoạt động văn hóa, thể dục thể thao, giáo viên phụ trách lao động nhằm khai thác, phát huy sức mạnh của đội ngũ để mang lại hiệu quả cao trong quản lý, dạy học, các hoạt động bán trú của nhà trường.

Bên cạnh đó là xây dựng nội quy bán trú, quy tắc ứng xử trong trường học; quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên theo hướng đổi mới, cải tiến phương pháp kiểm tra, đánh giá, góp phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh; xây dựng kế hoạch, chỉ đạo giáo viên dạy giãn thời lượng, dạy thêm buổi hai; khảo sát chất lượng học lực học sinh đầu năm học để giao khoán cho từng giáo viên, phân loại kiến thức và kỹ năng của học sinh từng khối lớp, tăng cường vốn tiếng Việt đối với học sinh, nhất là kỹ năng nghe, nói, đọc, viết và tổ chức phụ đạo học sinh yếu kém, không để tình trạng học sinh "ngồi nhầm lớp.

Các nhà trường cũng tăng cường quản lý hoạt động học tập của học sinh phù hợp với tính chất và đặc điểm trường PTDTBT; rèn học sinh phương pháp học tập, thói quen tự học và thực hiện tốt lao động, tăng gia sản xuất (nuôi lợn, nuôi gà, trồng rau…) để hướng nghiệp cho học sinh, cải thiện bữa ăn hàng ngày, giúp học sinh hiểu được giá trị của lao động đồng thời tạo mối đoàn kết, thương yêu, gắn bó và yêu mến trường lớp.

Nhờ có mô hình trường học bán trú nên nhiều trường học trên địa bàn của huyện không những đã duy trì được tỉ lệ học sinh chuyên cần cao mà chất lượng giáo dục cũng có chuyển biến.

Ngoài giờ học, học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học và Trung học cơ sở Hồ Bốn tích cực trồng rau xanh cải thiện bữa ăn.

Cô giáo Hoàng Thị Ngân - Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học &Trung học cơ sở xã Hồ Bốn cho biết: "Đây là mô hình trường học rất hợp với học sinh vùng cao vì ngoài học tập, các em còn được rèn luyện kỹ năng sống, tham gia tăng gia sản xuất. Nếu như năm học 2010 - 2011, nhà trường có 239 học sinh bán trú, tỷ lệ học sinh chuyên cần đạt từ 85% - 87%, tỷ lệ học sinh khá và giỏi đạt 15% thì kết thúc năm học 2012 - 2013, tỷ lệ học sinh chuyên cần của nhà trường đạt 97%, học sinh khá, giỏi đạt 20%".

Thầy giáo Nguyễn Xuân Trường - Hiệu trưởng Trường PTDTBT Trung học cơ sở xã Lao Chải phấn khởi nói: "Những năm học trước, chúng tôi luôn gặp khó khăn trong việc huy động học sinh ra lớp, một phần do người dân chưa chú trọng đến việc học của con em mình, hơn nữa điều kiện cơ sở vật chất trường lớp chưa đảm bảo, nhiều học sinh ở quá xa trường học. Tuy nhiên, từ tháng 8/2011, khi được chuyển sang mô hình trường PTDTBT thì tỷ lệ học sinh ra lớp khá cao. Năm học 2013 - 2014, nhà trường có 371 học sinh, trong đó có 352 học sinh bán trú, tỷ lệ huy động học sinh ra lớp chuyên cần đạt trên 97%".

Mô hình trường học PTDTBT trong toàn tỉnh Yên Bái nói chung và ở huyện vùng cao Mù Cang Chải nói riêng đã phát huy hiệu quả. Nhờ có mô hình này nên tỷ lệ huy động học sinh ra lớp và tỷ lệ học sinh chuyên cần năm sau cao hơn năm trước, giảm tỷ lệ học sinh bỏ học, lưu ban. Đặc biệt, chất lượng hai mặt giáo dục của các trường PTDTBT không ngừng nâng cao: năm học 2010 - 2011, tỷ lệ học sinh khá, giỏi đạt 12% thì năm học 2012 - 2013 tăng lên 16,2%; tỷ lệ học sinh hạnh kiểm xếp loại khá, tốt tăng từ 72% lên 99%.

Đây là những kết quả đáng ghi nhận của các cấp ủy, chính quyền địa phương, đặc biệt là đội ngũ thầy, cô giáo và các em học sinh đã và đang ngày đêm vượt khó trong giảng dạy và học tập, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, tiếp tục củng cố, duy trì công tác phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở.

Hà Tĩnh