Nhiều người đặt câu hỏi rằng: Phải chăng doanh nghiệp sử dụng lao động mùa vụ, không ký hợp đồng lao động, trốn tránh đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động nên không tạo ra sự ràng buộc giữa người lao động và chủ sử dụng lao động? Giám đốc T cho biết, doanh nghiệp tư nhân trốn tránh nộp bảo hiểm cho người lao động là có thật ở đó đây nhưng ở doanh nghiệp của anh thì hoàn toàn ngược lại. Bởi lẽ, chính vì không vận động được người lao động tham gia bảo hiểm xã hội nên nhiều năm qua doanh nghiệp của anh mới rơi vào tình trạng luôn thiếu lao động trong những lúc cao điểm sản xuất kinh doanh, nhất là dịp sau tết.

Giám đốc T còn cho biết, doanh nghiệp sẵn sàng trích nộp bảo hiểm cho người lao động vì như thế ngoài cái lợi về ổn định công nhân, doanh nghiệp còn giữ chân được những người làm việc lành nghề, còn nếu luôn bị động trong tuyển dụng mới thì ít nhất phải mất vài tháng công nhân mới thạo việc. Ngoài ra, việc đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động còn là trách nhiệm, nghĩa vụ của chủ sử dụng lao động.

Tuy nhiên, trong suy nghĩ của người lao động, họ không nhận thấy sự cần thiết của việc đóng bảo hiểm xã hội nên không tham gia. Là lao động từ nông thôn nên nhiều người chỉ nghĩ đơn giản doanh nghiệp cần người làm việc thì họ đến làm và nhận lương. Suy nghĩ ấy cũng là căn nguyên của tình trạng người lao động thích thì đến làm, không thích thì nghỉ. Nhiều người đã gắn bó với doanh nghiệp khá lâu, làm những công việc không dễ có người thay thế nhưng cũng không tham gia bảo hiểm xã hội hoặc có người đã được vận động tham gia được vài năm nhưng sau đó chuyển công việc khác, họ sẵn sàng bỏ luôn cả số đã đóng bảo hiểm xã hội.

Trước đây, đã có người ở cơ quan chuyên môn tư vấn cho công ty rằng nếu người lao động không chịu trích nộp 5% lương đóng bảo hiểm xã hội thì chủ doanh nghiệp cứ nộp đủ 17% theo trách nhiệm của mình, còn lại 5% của người lao động thì chủ động trừ vào lương. Giám đốc T cũng đã trao đổi vấn đề này với công nhân nhưng nhận được phản hồi rằng, nếu họ chưa sẵn sàng đóng bảo hiểm xã hội mà doanh nghiệp tự ý trích lương thì họ sẽ nghỉ việc. Thành thử vận động công nhân tham gia bảo hiểm xã hội ở doanh nghiệp này vẫn chưa thực hiện được. Đây cũng là một thực trạng chung của không ít doanh nghiệp tư nhân ở Yên Bái.

Từ thực tế trên cho thấy, việc tuyên truyền chủ trương, chính sách, pháp luật cho người lao động, trong đó có chính sách tham gia bảo hiểm xã hội vẫn cần phải có những giải pháp sát thực hơn. Đồng thời, việc thành lập tổ chức công đoàn trong các doanh nghiệp ngoài Nhà nước cần được triển khai sâu rộng hơn nữa và phát huy mạnh mẽ vai trò của công đoàn các cấp để hướng tới bảo đảm các lợi ích của cả người lao động và chủ sử dụng lao động.

 P.V