Là xã vùng II của huyện Yên Bình, Vũ Linh có 13 thôn, trong đó 3 thôn đặc biệt khó khăn. Toàn xã có 1.322 hộ với 5.560 nhân khẩu; người Tày, người Dao, Cao Lan, Nùng chiếm đa số. Xã có 13 thôn đội trưởng, trong đó 10 đồng chí là người dân tộc thiểu số. Các thôn đội trưởng của xã được người dân bầu lên, hầu hết là đảng viên và có tới 11 đồng chí trải qua quân ngũ.

Là Thôn đội trưởng của thôn Đá Trắng - một thôn chủ yếu là người Cao Lan sinh sống, anh Lạc Văn Thơ đã từng giữ vị trí bí thư chi đoàn và được kết nạp Đảng trong lực lượng dân quân nên có nhiều kinh nghiệm trong quản lý quân số, nắm tình hình, tham mưu với chi bộ và thôn.

Ý thức được vai trò của mình, cùng với chăm chỉ làm ăn, phát triển kinh tế gia đình và tham gia các phong trào ở địa phương, anh luôn chủ động công việc theo chức trách, nhiệm vụ được giao. Thôn đội trưởng Thơ cho rằng, việc nắm tình hình bà con phải là việc thường xuyên mới có thể kịp thời tham mưu cho chi bộ và thôn hướng giải quyết, đồng thời báo cáo lên Ban Chỉ huy Quân sự (CHQS) xã biết. Những việc xảy ra có khi chỉ từ những bất hòa, mâu thuẫn nhỏ, xô xát hàng xóm, cùng lắm tổ an ninh nhân dân hay tổ hòa giải vào cuộc là xong.

Được biết, từ năm 2009 trở về trước, các thôn đội trưởng ở xã Vũ Linh thường kiêm nhiệm với cương vị bí thư chi bộ nên hoạt động khá "trầm". Luật Dân quân tự vệ ra đời và thực hiện từ năm 2010 quy định thôn đội nằm trong tổ chức quân sự cơ sở nên các thôn đội trưởng được củng cố, kiện toàn.

Theo Chỉ huy trưởng Ban CHQS xã Đặng Văn Mùi, các thôn đội trưởng của Vũ Linh cơ bản thực hiện tốt chức trách nhiệm vụ của mình, duy trì hoạt động, tham gia tốt trong các tổ an ninh xung kích của thôn. Đặc biệt là việc nắm tình hình để tham mưu cho chi bộ, thôn và nhanh chóng báo về Ban CHQS xã để trao đổi với công an kiểm tra thông tin và tham mưu cho Đảng ủy, chính quyền địa phương có biện pháp giải quyết kịp thời. Các thôn đội trưởng cũng góp phần quan trọng trong công tác huấn luyện quân sự năm 2014 với quân số đảm bảo, kết quả đạt loại khá, đóng góp vào hoàn thành nhiệm vụ huấn luyện của cả huyện.

Nhờ nắm danh sách đối tượng khám tuyển nghĩa vụ quân sự nên kế hoạch tuyển quân hàng năm của các địa phương diễn ra thuận lợi.

Anh Lạc Văn Thơ - Thôn đội trưởng thôn Đá Trắng, xã Vũ Linh (Yên Bình): Tôi phải cố gắng để biết được hầu hết mọi chuyện diễn ra trong thôn. Khi có sự kiện diễn ra trên địa bàn xã, tôi cùng các lực lượng chức năng đảm bảo ANTT, vào dịp lễ tết hay có vấn đề về ANTT thì đi tuần tra trong tổ an ninh. Có khi chỗ này, chỗ khác túm năm tụm ba mình cũng vào tham gia, nói chuyện quấy quá để biết câu chuyện, rồi vận động giải thích để mọi người hiểu. Không phải tất cả đều thuận, nhưng là người làng người xóm nên dễ thông cảm, dễ nói để bà con nghe mà làm cho đúng.

Giống như Yên Bình, huyện Trấn Yên có 233 thôn đội trưởng. Tất cả đều được bầu trực tiếp từ ở thôn, bản, tổ dân phố với các tiêu chí về phẩm chất chính trị, sức khỏe, tuổi đời, năng lực, trách nhiệm công tác và được Ban CHQS huyện phê duyệt danh sách. Hàng năm tiến hành củng cố, huấn luyện cho 100% lực lượng và có thể miễn nhiệm đối với những đồng chí không đạt yêu cầu công tác. Thời gian qua, các thôn đội trưởng ở Trấn Yên đã làm tốt nhiệm vụ quản lý dân quân, lực lượng dự bị động viên, nắm danh sách lực lượng trong độ tuổi khám tuyển nghĩa vụ quân sự và nắm tình hình địa bàn tham mưu giúp cơ sở giải quyết tình hình ANTT...

Trung tá Đỗ Xuân Tuấn - Chính trị viên phó Ban CHQS huyện Trấn Yên trao đổi: "Chất lượng đội ngũ thôn đội trưởng ở Trấn Yên ngày càng được nâng lên, đáp ứng yêu cầu nắm tình hình, nắm lực lượng, tham gia diễn tập, luyện tập, phòng chống thiên tai. Trên địa bàn chưa có trường hợp vi phạm hay phải xử lý kỷ luật. Có trường hợp đề nghị kéo dài đến 50 tuổi để tiếp tục phát huy vai trò công việc, góp phần xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, xây dựng khu vực phòng thủ huyện vững chắc".

Ở các địa phương vùng cao trong tỉnh, các thôn đội trưởng đã phát huy vai trò của mình, nhất là đối với các huyện đặc biệt khó khăn như Trạm Tấu và Mù Cang Chải. Ở các xã phải đi hàng ngày đường mới từ bản này tới bản khác thì chỉ có lực lượng này mới có thể có được những thông tin liên quan đến tình hình đảm bảo ANTT ở cơ sở. Huyện Trạm Tấu có 12 ban CHQS xã thị trấn, 69 thôn đội trưởng. Các thôn đội trưởng được tập huấn, chế độ được đảm bảo theo quy định, đồng thời thường xuyên được Ban CHQS xã đánh giá về mức độ hoàn thành công việc nên đội ngũ được nâng cao chất lượng. Nhờ đó, kế hoạch tuyển quân, công tác nắm tình hình, ý thức của dân quân cơ sở được phát huy, việc huy động lực lượng trong phòng chống thiên tai, diễn tập, luyện tập, làm đường giao thông nông thôn, giúp đỡ hộ nghèo… thuận lợi hơn trước rất nhiều.

Thượng tá Lê Quốc Tuấn - Chỉ huy trưởng Ban CHQS huyện Trạm Tấu khẳng định: "Chỉ có các thôn đội trưởng mới giúp chúng tôi biết được sớm nhất tình hình di cư ở Giàng La Pán, xã Bản Mù, chuyện mưa bão làm tốc mái nhà ở Làng Nhì, chết đuối ở Túc Đán hay hiện tượng trồng cây thuốc phiện ở những nơi hẻo lánh...

Nhờ đó, Ban CHQS huyện đã kịp thời tham mưu cho Huyện ủy, UBND huyện và triển khai phương án giải quyết kịp thời, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương". Cũng theo Thượng tá Lê Quốc Tuấn, với một địa bàn còn nhiều khó khăn, dân trí hạn chế như huyện Trạm Tấu, việc lựa chọn và phát huy vai trò các thôn đội trưởng còn là một giải pháp để huyện đào tạo dự nguồn cho Ban CHQS xã và đào tạo cán bộ địa phương những năm tới.

Thực tế ở địa phương cơ sở cho thấy, nếu bí thư chi bộ, trưởng thôn bản, công an viên và thôn đội trưởng mà phối hợp tốt thì tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội địa bàn sẽ luôn ổn định. Việc phát huy vai trò của trên 2.300 thôn đội trưởng trong toàn tỉnh sẽ đảm bảo trật tự an toàn xã hội, tạo tiền đề xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh và phát triển kinh tế - xã hội địa phương, thực hiện mục tiêu xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc từ cơ sở.

Minh Quang