Thực hiện Luật Xử lý vi phạm hành chính được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá XIII, Kỳ họp thứ 3 thông qua ngày 20/6/2012 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2013. Theo quy định tại Phần thứ ba của Luật Xử lý vi phạm hành chính thì có 4 biện pháp xử lý hành chính, bao gồm: biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn; biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng; biện pháp đưa vào cơ sở giáo dụcbắt buộc và biện pháp đưa người nghiện vào các cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Trong đó, TAND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh có thẩm quyền quyết định áp dụng các biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. TAND huyện Mù Cang Chải đã tổ chức nghiên cứu triển khai đến tất cả thẩm phán, thư ký tòa án. Xác định rõ đây là loại việc mới đối với tòa án cấp huyện, mặt khác văn bản hướng dẫn chưa có nên bước đầu thực hiện còn nhiều vướng mắc.

Quá trình triển khai Luật tại địa phương cũng phát sinh nhiều phức tạp từ chính quyền cơ sở cấp xã, các cơ quan chức năng liên quan trong việc hiểu và áp dụng các quy định về việc lập hồ sơ áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Vì vậy, trong năm 2014 và 6 tháng đầu năm 2015, huyện Mù Cang Chải chỉ xây dựng được 1 hồ sơ đề nghị Tòa án xem xét. Trong khi đó, số lượng người nghiện ma túy trên địa bàn huyện còn trên 500 người và dự báo tình hình tội phạm vận chuyển, mua bán ma túy, tệ nạn sử dụng trái phép các chất ma túy trong thời gian tới tiếp tục diễn biến phức tạp, ảnh hưởng đến tình hình an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội của địa phương.

Trước thực trạng đó, TAND huyện đã chủ động báo cáo Huyện ủy, UBND huyện về việc tập trung đẩy mạnh công tác giải quyết áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại TAND cấp huyện. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với UBND các xã, thị trấn, các phòng, ban chức năng của huyện tiến hành rà soát, lập hồ sơ xử lý người nghiện. UBND huyện cũng đã phối hợp với TAND tổ chức Hội nghị triển khai thực hiện Nghị định số 221/2013 NĐ-CP của Chính phủ quy định chế độ áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa cơ sở cai nghiện tới chủ tịch UBND và trưởng công an xã; xây dựng kế hoạch về công tác xử lý người nghiện ma túy trên địa bàn huyện, giao chỉ tiêu lập hồ sơ đề nghị đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đến từng xã, thị trấn.

Với chức năng, nhiệm vụ được giao, TAND huyện đã phối hợp cùng các cơ quan: Công an huyện, Phòng Tư pháp, Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, Trung tâm Y tế huyện cùng thống nhất về các quy định của pháp luật về trình tự thủ tục thu thập tài liệu, điều kiện áp dụng biện pháp xử lý đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; xây dựng bộ hồ sơ, biểu mẫu thống nhất phổ biến đến các xã, thị trấn. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ trong việc hướng dẫn thu thập bổ sung tài liệu chứng cứ đối với từng hồ sơ vụ việc nhằm bảo đảm các hồ sơ khi chuyển sang Tòa án đều đúng luật.

Với nhiều biện pháp triển khai tích cực nên 6 tháng cuối năm 2015, TAND huyện Mù Cang Chải đã thụ lý 39 hồ sơ người nghiện; tháng 1/2016 thụ lý thêm 13 hồ sơ. TAND huyện đã mở 6 phiên họp lưu động tại các xã để xem xét quyết định biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Cụ thể: tại xã Nậm Khắt 14 hồ sơ; xã Púng Luông 8 hồ sơ; La Pán Tẩn 7 hồ sơ.

Việc tổ chức phiên họp lưu động đã nhận được sự ủng hộ của cấp ủy, chính quyền các xã góp phần thuận lợi trong việc triệu tập những người nghiện đến phiên họp, thu hút sự chú ý của người dân. Qua đó, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương. Chất lượng giải quyết các quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính của Tòa án đều bảo đảm đúng luật, biện pháp áp dụng và thời hạn đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc được dư luận nhân dân đồng tình ủng hộ. 

Triển khai áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện trên địa bàn huyện Mù Cang Chải bước đầu đạt được kết quả tích cực. Nhận thức của lãnh đạo các xã, thị trấn đã nâng cao; việc rà soát đối tượng nghiện ma túy, xây dựng hồ sơ, tài liệu đi vào nền nếp. TAND huyện đã thể hiện tính tích cực, chủ động và vai trò quyết định trong việc xử lý hành chính đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại địa phương.

Quỳnh Nga