Vượt lên những khó khăn đặc thù của một huyện vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, với trên 90% là đồng bào dân tộc thiểu số, kinh tế chậm phát triển, địa hình phức tạp, giao thông chia cắt;  nhận thức về pháp luật của người dân còn nhiều hạn chế, những năm qua, Tòa án nhân dân (TAND) huyện Mù Cang Chải đã nỗ lực nâng cao hiệu quả công tác giải quyết, xét xử các loại án, thực hiện mục tiêu xây dựng TAND trong sạch, vững mạnh, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Với đội ngũ gồm 9 cán bộ, nhân viên, trong đó có 3 thẩm phán, 3 thư ký, cán bộ là người dân tộc chiếm phần lớn, nhiệm kỳ 2011 - 2016, TAND huyện đã giải quyết 370 vụ, việc các loại trong tổng số 372 vụ án đã thụ lý, bằng 99,4%.

Cụ thể, án hình sự thụ lý và giải quyết 144 vụ, 209 bị cáo, bằng 100%, trong đó, xét xử 141 vụ, 204 bị cáo. Kết án tù đối với 198 bị cáo, cho hưởng án treo đối với 11 bị cáo. Án tranh chấp dân sự, thụ lý và giải quyết 18/19 vụ, bằng 94,7%. Án hôn nhân gia đình, thụ lý và giải quyết thành công 111/112 vụ, đạt tỷ lệ 99%.

Bên cạnh đó, TAND huyện đã thụ lý giải quyết 53/53 hồ sơ, trong đó, áp dụng biện pháp xét xử hành chính, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc 51 đối tượng. Thụ lý và giải quyết 44 hồ sơ xét miễn giảm các khoản thu nộp ngân sách Nhà nước, bằng 100%.

Đặc biệt, nhiệm kỳ 2011 - 2016, TAND huyện đã tổ chức xét xử lưu động 86 vụ, trong đó, có 44 vụ án hình sự, 2 vụ án hôn nhân gia đình, tổ chức 40 phiên họp xét áp dụng biện pháp xét xử hành chính.

Riêng năm 2015, TAND huyện đã thụ lý và giải quyết 91/91 vụ, việc các loại, đạt tỷ lệ giải quyết 100%, tăng 23 vụ, việc so với năm 2014, trong đó, án hình sự 26 vụ, 37 bị cáo, riêng tội phạm ma túy chiếm tới 19 vụ, 27 bị cáo; án tranh chấp dân sự và hôn nhân gia đình 25 vụ, tăng 3 vụ, tỷ lệ giải quyết đạt 100%. Tòa đã tổ chức xét xử lưu động tại địa bàn các xã được 36 vụ; trong đó, có 10 vụ án hình sự, 1 vụ án hôn nhân gia đình và 25 vụ áp dụng biện pháp xử lý hành chính.

Qua đó, tác động trực tiếp đến nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của đồng bào, nâng cao hiệu quả tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho cán bộ và nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện.

Ông Nguyễn Trung Dũng - Chánh án TAND huyện chia sẻ: “Nếu nhìn vào số lượng các loại án trong năm mà đơn vị thụ lý, giải quyết, xét xử thì không phải là nhiều so với các đơn vị tòa án khác trong tỉnh. Thế nhưng, với đặc thù địa bàn có đông đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là trình độ dân trí và nhận thức về pháp luật của người dân còn hạn chế, thì việc tổ chức các phiên tòa xét xử lưu động được TAND huyện xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, mặc dù việc thực hiện các phiên tòa xét xử lưu động tại các xã, thôn, bản trên địa bàn không dễ để chọn địa điểm tổ chức; khó khăn trong việc đi lại; thêm vào đó chi phí tốn kém; công tác bảo đảm an ninh trật tự và an toàn cho phiên tòa… đặt ra áp lực lớn đối với đơn vị”.

Trung bình mỗi năm, Tòa đưa đi xét xử lưu động tại cơ sở từ 12 - 15 vụ, vượt xa so với chỉ tiêu được giao là 8 vụ/năm. Các phiên tòa xét xử lưu động đã nhận được sự đồng thuận cao của cấp ủy, chính quyền địa phương, thu hút sự quan tâm của nhân dân.

Kinh nghiệm cho thấy, yếu tố quan trọng quyết định thành công của phiên tòa xét xử lưu động đó là việc dự kiến được tình hình, xu hướng phù hợp cũng như chọn lựa hợp lý các tội danh để đưa ra xét xử lưu động. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả trực tiếp từ các phiên tòa này, cần đẩy mạnh tuyên truyền trong xét xử; thông tin kịp thời, cụ thể đến chính quyền địa phương lịch xét xử để người dân biết và đến tham dự…

Trước thực tế số lượng các loại án đều gia tăng, tính chất các vụ án ngày càng phức tạp, phát sinh một số hành vi phạm tội và tranh chấp mới. TAND huyện đã chủ động nắm bắt tình hình, chú trọng làm tốt công tác hướng dẫn thống nhất pháp luật; nâng cao việc trao đổi nghiệp vụ, kinh nghiệm công tác xét xử, đặc biệt là nâng cao bản lĩnh chính trị, ý thức trách nhiệm và kỷ cương công vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức; tăng cường tranh tụng tại các phiên tòa…, nên công tác giải quyết, xét xử các loại vụ án có nhiều chuyển biến tích cực; chất lượng giải quyết, xét xử các loại án nâng lên.

Nhiệm kỳ 2011 - 2016, trên địa bàn không có án tồn quá hạn luật định, không có vụ án nào bị hủy; án bị sửa là 3 vụ, chỉ chiếm 0,27%. Các bản án, quyết định được ban hành đúng pháp luật, có tính khả thi và được nhân dân đồng tình ủng hộ.

Việc xét xử các vụ án hình sự bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không có trường hợp nào kết án oan sai hoặc bỏ lọt tội phạm. Công tác giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân gia đình đã bảo đảm được quyền, lợi ích hợp pháp của các bên đương sự. Công tác tiếp dân, giải quyết các đơn thư khiếu nại, tố cáo được Tòa thực hiện nghiêm túc, không để xảy ra hiện tượng khiếu nại kéo dài, vượt cấp.

Mục tiêu năm 2016, TAND huyện phấn đấu hoàn thành vượt mức nhiệm vụ chỉ tiêu công tác xét xử, bảo đảm 100% các vụ án được giải quyết trong thời gian luật định, trong đó, tổ chức xét xử lưu động tại địa bàn các xã được từ 10 - 12 vụ án.

Phạm Minh