Trong những năm qua, Yên Bái đã phát huy vai trò người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và triển khai hiệu quả các chính sách dân tộc góp phần thực hiện Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS).
Phát huy vai trò của người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) trên tất cả các phương diện đời sống đã góp phần quan trọng vận động bà con, cộng đồng thực hiện xây dựng đời sống văn hóa.
Từ phát triển kinh tế đến lĩnh vực văn hóa - xã hội, giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội, người có uy tín tiên phong, gương mẫu để bà con học tập, noi theo, cũng từ đó tiếng nói, tuyên truyền của người có uy tín có trọng lượng, tác động sâu sắc tới nhận thức, ý thức của cả cộng đồng, đặc biệt là trong việc loại bỏ các hủ tục lạc hậu.
Nhiều người có uy tín, bằng kiến thức, tiếng nói và sự kiên trì của mình, đã tuyên truyền để bà con hiểu biết hơn và nhận thức đúng đắn, loại bỏ các hủ tục như: thách cưới, lấy vợ lẽ, tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, ăn ở không vệ sinh, mê tín dị đoan, cúng bái khi ốm đau…
Các ông như: Lý Chờ Khày - xã Nậm Khắt, huyện Mù Cang Chải; Lò Văn È - thị trấn Trạm Tấu, Sùng Nủ Ninh - xã Phình Hồ, huyện Trạm Tấu; Phùng Văn Ló - xã Châu Quế Thượng, huyện Văn Yên… đều là những người có uy tín rất tích cực trong tuyên truyền, vận động bà con thôn bản mình loại bỏ hủ tục lạc hậu ra khỏi đời sống.
Người có uy tín còn có vai trò quan trọng trong giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Ở thị xã Nghĩa Lộ, ông Lò Văn Biến ở bản Cang Nà, phường Trung Tâm là một điển hình, từ việc sưu tầm, lưu giữ đến truyền dạy vốn kiến thức văn hóa Thái cho đông đảo cộng đồng Thái ở Mường Lò, góp phần quan trọng vào sức sống của văn hóa Thái Mường Lò trong cuộc sống hôm nay, nhất là đóng góp trong xây dựng thị xã Nghĩa Lộ văn hóa - du lịch.
Ở xã Xuân Lai, huyện Yên Bình, ông Hoàng Tương Lai cũng là người có công lớn trong bảo tồn văn hóa dân tộc Tày bằng việc lưu truyền các điệu dân ca, dân vũ cho đến đưa văn hóa dân tộc thiểu số vào trong những trang sách, trang văn do ông chắp bút.
Trong những năm qua, các gia đình người có uy tín cũng đều đăng ký phấn đấu xây dựng gia đình văn hóa, cam kết dạy bảo con, cháu không mắc các tệ nạn xã hội; nêu gương sáng tự học, tự rèn luyện, tích cực tham gia các hoạt động khuyến học, khuyến tài, tích cực vận động các gia đình có con cháu trong độ tuổi đi học đến trường…
Cùng với phát huy vai trò của người có uy tín, Đề án "Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS” được triển khai trong những năm qua góp phần không nhỏ xây dựng đời sống văn hóa ở vùng đồng bào DTTS. Đề án với mô hình điểm thực hiện tại xã Lâm Giang, huyện Văn Yên và xã Phúc Lợi, huyện Lục Yên cùng nhiều hoạt động trên phạm vi toàn tỉnh đã từng bước nâng cao nhận thức và ý thức pháp luật, chuyển đổi hành vi trong hôn nhân của đồng bào DTTS.
Tảo hôn năm 2019 phát sinh 326 trường hợp, giảm 110 trường hợp so với năm 2015; hôn nhân cận huyết thống năm 2016 phát sinh 3 cặp, năm 2019 không phát sinh cặp nào.
Việc triển khai Đề án này đã và đang từng bước giảm thiểu một hủ tục tồn tại dai dẳng và ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của đồng bào vùng DTTS.
Ngoài ra, Quyết định 1163/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Đề án đẩy mạnh công tác giáo dục, phổ biến pháp luật và tuyên truyền, vận động đồng bào vùng DTTS và miền núi giai đoạn 2017- 2020 cũng được Ban Dân tộc tỉnh tích cực triển khai, nhất là thông qua các hội nghị tập huấn, tuyên truyền cung cấp thông tin cho đội ngũ bí thư chi bộ, trưởng thôn, trưởng ban công tác mặt trận thôn bản, người có uy tín.
Việc cung cấp thông tin góp phần chuyển biến về nhận thức và ý thức tự giác chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc, củng cố niềm tin của đồng bào với Đảng, Nhà nước; xây dựng xã hội lành mạnh, sống và làm việc theo Hiến pháp, pháp luật…
Nhiều chính sách dân tộc đã và đang được triển khai đã góp phần vào Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” ở vùng đồng bào DTTS như thế trong nhiều năm qua, mang lại một đời sống văn hóa ngày càng lành mạnh, tiến bộ, cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống cho đồng bào.
Thu Hạnh
