Chiếc ba lô của ông Hoàng Mai Ngữ là kỷ vật để hoài niệm về những năm tháng chiến đấu chống Mĩ hào hùng với những người bạn già trong ngôi nhà nhỏ của ông Hà Văn Tích xã Đại Lịch huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Không riêng gì ông Ngữ mà những người CCB ở Đại Lịch luôn coi căn phòng chưa đầy 20m² này là nơi tụ họp thường kì để cùng ôn lại kỉ niệm, để hỏi thăm nhau về sức khoẻ, gia đình, hay đơn giản chỉ để cùng ngắm nhìn một hiện vật mới mà ông Tích sưu tầm được. Trong những hiện vật kia, không ít thứ là của những người lính già ngồi đây. Với họ đó là những vật kỷ niệm đáy hòm ngăn tủ, là một phần cuộc đời của họ.

Chiếc dù này là kỷ vật cuối cùng của một vợ liệt sĩ. Chị đã đem tặng lại phòng trưng bày của ông Tích như muốn chồng mình được gần gũi hơn với anh em bạn bè chiến đấu và đơn giản chỉ mong muốn thông qua đó thế hệ con cháu hiểu được những đóng góp vô cùng to lớn của ông cha cho nền độc lập của Tổ quốc, cho tự do của dân tộc.

Ý tưởng về một nơi trưng bày các hiện vật của những người CCB được ông Hà Văn Tích ấp ủ từ rất nhiều năm trước, nhưng cho tới khi ông thôi giữ chức Bí thư xã Đại Lịch về nghỉ hưu mới giành thời gian thực hiện được. Đầu tiên là những kỷ vật của riêng ông, sau đó ông vận động những người CCB khác cùng tham gia. Lâu dần trên tường của căn phòng này đã trật kín những ba lô, những khẩu súng, những gươm, dáo mác... hay đơn giản chỉ là cái ca, cái bát sắt mà những người lính cụ Hồ đã sử dụng trong năm tháng chiến đấu oanh liệt đó.

Hay là những chiếc trống đặt tại 7 chòi gác của 7 thôn; là những chiếc tù và dùng để báo hiệu đồng thời là hiệu lệnh chiến đấu; là những chiếc coóng khẩu đưa cơm cho lực lượng chiến đấu của bà con; là than, ấm, ủ, siêu nước sắc thuốc điều trị cho thương binh; là những hũ gạo nuôi quân mà mỗi hộ gia đình trong mỗi bữa ăn đều dành dụm bỏ vào đó một nắm gạo: 180 nóc nhà là 180 hũ gạo, mang tấm lòng và biết bao tình cảm của 900 người dân Đại Lịch lúc bấy giờ.

Thật khó để nói hết được sự kỳ công của ông Tích trong những lần đi vận động, đi xin hay mua lại những hiện vật này. Đó là sự tín nhiệm đối với 1 CCB, một bí thư xã, hay chỉ giản dị là lòng yêu quý đối với ông – Hà Văn Tích.

Những bức ảnh này được cắt ra từ những quyển hoạ báo hay từ những tờ báo cũ, nhưng lại có một ý nghĩa vô cùng to lớn với người dân nơi đây. Ông Tích sắp xếp một cách khoa học theo trình tự thời gian từ khi người thanh niên Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước, rồi đến hình ảnh chủ tịch Hồ Chí Minh qua các thời kì cách mạng.

Phòng trưng bày của ông Tích giờ là địa chỉ quen thuộc không chỉ của các CCB mà cả những người dân ở đây mà có ý nghĩa đặc chiệt cho giờ học ngoại khoá của các em học sinh trường THCS Hoàng Văn Thọ. Qua những hiện vật, những bức ảnh Bác Hồ và đặc biệt là vốn hiểu biết lịch sử địa phương của ông Tích, các em được hiểu thêm về lịch sử đấu tranh chống Pháp, chống Mĩ của quân và dân Đại Lịch, giáo dục truyền thống yêu nước cho lớp thế hệ trẻ hôm nay.

Lớp thế hệ như em Ngô Quỳnh Trang và sau nữa sẽ còn được biết đến truyền thống lịch sử của ông cha qua những hiện vật ngày càng dày thêm trong phòng trưng bày của ông Tích. Bởi ông Tích cùng các CCB đã và đang tiếp tục tìm kiếm sưu tầm nhiều hơn nữa những hiện vật có giá trị lịch sử như thế này. Tâm nguyện của ông chỉ đơn giản là lưu giữ để con cháu còn biết đến lịch sử và những truyền thống của quê hương.

Quang Tuấn – Thanh Ba