Giám đốc Sở Xây dựng - Nguyễn Tiến Thành, Phó trưởng Ban chỉ đạo hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở tỉnh cho biết: Năm 2009 là năm đầu tiên Yên Bái thực hiện hỗ trợ hộ nghèo theo Quyết định 167/2008/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Tỉnh, các ngành thành viên và chính quyền các huyện, thị đều xác định rõ việc triển khai nhanh, hiệu quả Quyết định của Thủ tướng là rất khó khăn do hộ nghèo đều sống ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, đại đa số là đồng bào dân tộc thiểu số, trình độ văn hoá không đồng đều, cá biệt có trường hợp không biết chữ, bị tật nguyền hoặc ốm đau, già cả… trong khi các quy định đều rất chặt chẽ; nguồn vốn đã không nhiều lại đến từ nhiều cơ quan, tổ chức khác nhau..., thế nhưng, điều đáng mừng là tất các cấp, các ngành và người dân đều thấy được ý nghĩa xã hội to lớn của Quyết định 167, đó là giúp người nghèo có ngôi nhà mới, đảm bảo “trên cứng, dưới bền” để ổn định cuộc sống và vươn lên, vì vậy đều phát huy trách nhiệm nên kết quả thu được rất đáng khích lệ.

Công tác bình xét đối tượng hưởng thụ chính sách được làm rất công phu, từ thôn, bản, làng đều tiến hành bình xét, các cuộc họp đều nêu rõ mục đích, yêu cầu, tiêu chuẩn đối tượng theo quy định. Cuộc họp có ít nhất trên 60% số hộ trong cộng đồng dân cư tham gia và sự có mặt của đại diện chính quyền, ban giảm nghèo xã, đại diện mặt trận Tổ quốc xã và trưởng thôn, bản. Sau khi bình xét, thống nhất, thư ký cuộc họp đều thông qua biên bản đầy đủ, rõ ràng danh sách hộ nghèo được đề nghị hỗ trợ về nhà ở của thôn được sắp xếp theo thứ tự ưu tiên từ trên xuống dưới.

Phó chủ tịch UBND huyện Trấn Yên - Nguyễn Khánh cho biết: “Nói cho người dân hiểu đầy đủ và thực hiện một cách công bằng, công khai, dân chủ có ý nghĩa quan trọng không chỉ đảm bảo việc thực hiện một quyết định, một chủ trương của Chính phủ được chính xác, các cấp chính quyền đều hiểu rằng hộ nghèo không thể tự làm được nhà, số tiền Nhà nước hỗ trợ không nhiều nên có cố lắm thì cũng chỉ làm được một ngôi nhà nhỏ.

Khi dân hiểu, dân thấy công bằng thì sẽ chung tay góp công góp của làm được những ngôi nhà to đẹp hơn, giá trị hơn”. Có lẽ quan điểm của lãnh đạo huyện Trấn Yên cũng là quan điểm chung của các địa phương khác trong quá trình thực hiện Quyết định 167. Chính vì vậy mà sự đóng góp của cộng đồng dân cư trong việc giúp hộ nghèo làm nhà ở là rất lớn. Qua đánh giá của Ban chỉ đạo cấp tỉnh, đại đa số nhà được làm mới có diện tích gấp 2, có khi là gấp 3 lần so với tiêu chuẩn về diện tích đã quy định là 30 m2.

Theo kết quả thống kê, năm 2009 Yên Bái đã giúp đỡ 1.500 hộ dân nghèo làm được nhà ở (trong đó có 1.365 hộ trong vùng khó khăn theo Quyết định số 30/2007), trong đó nhiều huyện, thị đã hoàn thành với số lượng lớn như: Mù Cang Chải 603 nhà, Trạm Tấu 221 nhà, Văn Chấn 176 nhà; các huyện: Trấn Yên, Lục Yên, Văn Yên, Yên Bình, mỗi địa phương làm 100 nhà. Tổng số vốn đã huy động được cho Chương trình Hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở trong năm 2009 là 31,365 tỷ đồng, trong đó, ngân sách Trung ương là 12,438 tỷ, vốn ngân sách tỉnh là 2,037 tỷ, vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội là 12 tỷ và vốn huy động từ Quỹ Vì người nghèo, của gia đình và cộng đồng là gần 5 tỷ đồng.

Đánh giá rút kinh nghiệm việc thực hiện nhiệm vụ năm 2009 và triển khai nhiệm vụ năm 2010, theo đề án đã được UBND tỉnh phê duyệt, năm 2010 toàn tỉnh hỗ trợ 2.060 hộ nghèo về nhà ở, trong đó, huyện Văn Yên có số nhà phải làm nhiều nhất là 534, huyện Văn Chấn là 491 và thành phố Yên Bái (địa phương làm ít nhất) là 26 nhà. Tuy nhiên, quá trình thực hiện cho thấy những khó khăn vướng mắc và cả những đề suất trong quá trình thực hiện như: số lượng nhà cần phải làm là không nhỏ nên tỉnh cần sớm phân bổ ngân sách để triển khai thực hiện; cán bộ kỹ thuật của phòng công thương các huyện, thị cần làm tốt công tác tham mưu, tránh hiện tượng làm nhà quá xấu, sát ta luy hay những việc nhỏ như xây dựng ngôi nhà 20 triệu đồng, nhưng làm bộ cửa đã mất 4 đến 5 triệu đồng đã diễn ra ở thành phố Yên Bái; đồng bào nghèo Trạm Tấu không thực hiện việc “bền dưới”, từ cứng hoá nền nhà theo quy định; nhiều đối tượng khi bình xét là hộ nghèo nên được hưởng chính sách hỗ trợ làm nhà nhưng đến nay đã thoát nghèo hay nhiều hộ nghèo mới phát sinh nhưng đã chốt danh sách số hộ được tham gia đề án nên không được hưởng chính sách… đã gây dư luận không tốt trong nội bộ nhân dân.

Khó khăn là không nhỏ, niềm vui đến với đồng bào nghèo khi đã có ngôi nhà khang trang là rất lớn. Còn rất nhiều hộ nghèo khác đang chờ được Nhà nước quan tâm, chính quyền và cộng đồng cần chung tay giúp đỡ để cùng được vui sống trong những ngôi nhà “trên cứng, dưới bền”.

Lê Phiên