Mô hình "Tư vấn và kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân giai đoạn 2009 - 2010" tỉnh Yên Bái được triển khai điểm trên địa bàn 4 xã thuộc 2 huyện Trấn Yên và thị xã Nghĩa Lộ với mục tiêu nâng cao nhận thức và đáp ứng nhu cầu cần được thông tin của vị thành niên (VTN) về chăm sóc sức khoẻ sinh sản - Kế hoạch hoá gia đình (CSSKSS-KHHGĐ) với những hoạt động cụ thể như: kiểm tra sức khỏe, phát hiện, tư vấn về phòng tránh và điều trị cho nam nữ chuẩn bị kết hôn, các nguy cơ sinh con bị khuyết tật, dị tật,  tư vấn kiểm tra sức khỏe cho VTN đang từng bước góp phần nâng cao chất lượng dân số.

Theo thống kê, trên địa bàn phường Pú Trạng (thị xã Nghĩa Lộ) hiện có trên 1.300 trẻ VTN, thanh niên, chiếm gần 25% dân số trên địa bàn phường, trong đó số trẻ VTN từ 10 - 19 tuổi trên 800 em, từ 20 - 24 tuổi là 500 em. Do có đồng bào nhiều dân tộc cùng sinh sống với nhiều phong tục, tập quán khác nhau nên thời gian qua trên địa bàn vẫn có những trường hợp kết hôn do mang thai và sinh con sớm, sinh con tại nhà gây tử vong cho các bà mẹ và trẻ em; do thiếu kiến thức về chăm sóc sức khoẻ bà mẹ trong quá trình mang thai nên vẫn còn có trường hợp sinh con bị dị tật…Trước thực trạng đó, việc triển khai mô hình "Tư vấn, kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân" trên địa bàn phường là vô cùng hữu ích.

Tuyên truyền sức khoẻ sinh sản giúp VTN hiểu rõ được những thay đổi về tâm sinh lý của cơ thể, nâng cao kĩ năng sống, tự tin giải quyết các vấn đề và ứng phó nhanh nhạy với thử thách của cuộc sống. Ngoài ra, mô hình cũng tập trung tuyên truyền đến các đối tượng là cha mẹ có con trong độ tuổi VTN về những thay đổi tâm sinh lý trong độ tuổi trưởng thành, CSSKSS bà mẹ trẻ em, Luật Hôn nhân gia đình, kĩ năng sống, lao động và việc làm là một trong những nội dung cơ bản trong những buổi sinh hoạt định kì giúp các bậc phụ huynh đưa ra những lời khuyên kịp thời và hợp lý đối với VTN.

Chị Lương Thị Nguyệt tổ 20, phường Pú Trạng (thị xã Nghĩa Lộ) cho biết: "Nhà tôi có 2 cháu trai đang học THPT. Qua buổi sinh hoạt của mô hình giúp tôi hiểu rõ hơn những diễn biến trong tâm sinh lý của con mình để chăm sóc và dạy dỗ các cháu được tốt hơn".

Việc tổ chức, kiểm tra sức khỏe, tư vấn cho VTN tiền hôn nhân cũng là một trong những hoạt động nổi bật của mô hình. Kiểm tra sức khỏe VTN, thanh niên được chia làm 2 loại gồm: khám sức khỏe thường xuyên và khám sức khỏe định kì. Khám sức khỏe định kì được tổ chức 6 tháng/ lần cho các đối tượng là VTN, thanh niên chuẩn bị kết hôn, khám sức khỏe thường xuyên để cung cấp thông tin, tư vấn cho đối tượng có nhu cầu đồng thời cung cấp một số dịch vụ CSSKSS - KHHGĐ như: bao cao su, viên uống tránh thai, tets thử thai, tets phát hiện sớm viêm gan B, HIV theo hình thức miễn phí hoặc giảm phí theo qui định.

Có thể nói, việc triển khai mô hình kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân đã thiết thực nâng cao kiến thức của VTN, thanh niên về SKSS - KHHGĐ, tạo cho các em có những kiến thức và những hiểu biết đầy đủ để phòng tránh và tự bảo vệ mình trong cuộc sống.

Ngọc Hưng