Xã Động Quan (huyện Lục Yên) có 1.400 hộ gia đình và hơn 6.000 nhân khẩu sinh sống tại 16 thôn, hơn 80% dân số của xã là đồng bào các dân tộc Dao, Tày, Nùng, còn nhiều hủ tục… đã ảnh hưởng không nhỏ tới công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) tại địa phương. Do vậy, trong những năm gần đây, Động Quan là một trong những điểm “nóng” về vấn đề dân số trên địa bàn huyện và của cả tỉnh.

Năm 2010, xã Động Quan có 133 trẻ chào đời thì có tới 33 trẻ là con thứ 3 trở lên, điều đáng nói là trong số đó vẫn có gia đình sinh tới con thứ 5, thứ 6.

Ngoài những nguyên nhân chủ quan dẫn tới tình trạng này như: xã có nhiều đồng bào dân tộc sinh sống, trình độ dân trí hạn chế, tỷ lệ người mù chữ cao, tư tưởng trọng nam khinh nữ, cần có con trai để nối dõi tông đường, sự e dè của phụ nữ dân tộc nơi đây khi tiếp cận với các biện pháp tránh thai hiện đại… còn  phải kể đến sự hoạt động không hiệu quả của cán bộ làm công tác dân số xã. Chưa chủ động, kịp thời nắm bắt tình hình, chưa hoàn thành tốt công tác tuyên truyền nên dẫn đến tình trạng sinh con thứ 3 trên địa bàn tăng.

Nhằm khắc phục thực trạng và nâng cao hiệu quả hoạt động công tác dân số, cuối năm 2010, Ban Dân số xã đã được thành lập do đồng chí Chủ tịch UBND xã làm Trưởng ban, thay đổi cán bộ chuyên trách.

Nhờ đó, ngay từ đầu năm, cùng với các ban, ngành, Ban Dân số xã đã tham mưu với cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương đề ra nhiều biện pháp cụ thể, như: đưa việc thực hiện công tác DS-KHHGĐ vào hương ước, qui ước của các thôn trong xã, lấy việc thực hiện tốt công tác dân số là một trong những chỉ tiêu quan trọng trong bình chọn gia đình văn hóa, chủ động nắm bắt kịp thời những trường hợp sinh con một bề là nữ và những đối tượng có nguy cơ sinh con thứ 3 trở lên.

Việc tuyên truyền về lợi ích của gia đình có 2 con đến từng hộ gia đình đã thiết thực, giúp người dân nâng cao nhận thức về công tác DS-KHHGĐ. Được cộng tác viên, nhân viên y tế - dân số tuyên truyền, nhiều hộ đã vượt qua những hủ tục, tự nguyện thực hiện một trong những biện pháp tránh thai hiện đại, đảm bảo sức khỏe để phát triển kinh tế gia đình, chăm sóc con cái.

Theo thống kê, hiện Động Quan có gần 2.800 phụ nữ tuổi từ 15 - 49, trong đó có 1.239 chị đã lập gia đình. Trong số này, tỷ lệ đang áp dụng một trong những biện pháp tránh thai hiện đại chiếm 87,6%. Số phụ nữ hàng năm trên địa bàn xã bước vào độ tuổi sinh đẻ lớn sẽ là một trong những khó khăn mà Ban Dân số Động Quan phải đối mặt trước mục tiêu giảm số trẻ sinh con thứ 3 trở lên.

Theo thống kê tại Trạm Y tế xã 2 tháng đầu năm 2011, trong số 24 cháu ra đời có 1 cháu là con thứ 3 trở lên, dự kiến trong năm 2011 sẽ có thêm 65 trẻ chào đời, trong đó sẽ có 6 trẻ là con thứ 3 trở lên. Dù số trẻ là con thứ 3 trong năm 2011 này sẽ giảm nhiều so với năm 2010 nhưng đây vẫn là một trong những thách thức đối với công tác DS-KHHGĐ của xã.

Để thực hiện tốt công tác DS- KHHGĐ trên địa bàn trong thời gian tới, đồng chí Đỗ Xuân Tiến - Chủ tịch UBND, Trưởng ban Dân số xã Động Quan cho biết: "Sau khi được kiện toàn, Ban Dân số xã đã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền xã đưa việc thực hiện công tác dân số vào hương ước qui ước của thôn, phối hợp với các ban, ngành đoàn thể trong xã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, rà soát và nắm chắc số hộ gia đình sinh con một bề để tuyên truyền, vận động. Bên cạnh đó, với nhiều biện pháp thiết thực sẽ góp phần nâng cao nhận thức của người dân về công tác DS-KHHGĐ trên địa bàn xã".

Ngoài những biện pháp đã đề ra, để thực hiện thắng lợi các mục tiêu về DS-KHHGD, xã Động Quan cần quan tâm tuyên truyền, vận động cả cộng đồng tham gia công tác dân số ở địa phương, tích cực hơn nữa để thay đổi nhận thức của người dân, đặc biệt là những cặp vợ chồng đang trong độ tuổi sinh đẻ.

 Ngọc Hưng