Căn cứ vào các điều khoản quy định về xử phạt hành chính trên lĩnh vực an toàn giao thông đường bộ thì lỗi vi phạm của ô tô có mức rất nặng. Số tiền nộp phạt vài triệu đồng là chuyện thường. Là người đi xe khách thường xuyên, tôi sợ những nhà xe phóng nhanh vượt ẩu, chở quá số người quy định, tăng giá vé vô tội vạ vào các dịp lễ tết… nhưng với lỗi đón trả khách dọc đường thì mình cũng thông cảm.

Có lẽ trừ những ngày lễ, ngày tết, xe khách Yên Bái mới đầy đủ khách khi xuất bến, những ngày còn lại họa hoằn có vài ba khách ngồi lọt thỏm trong xe mấy chục ghế ngồi. Phụ xe của nhà xe Việt Phương tâm sự: "Khách bây giờ nào có chịu ra bến, khi đi về cũng nhất thiết không chịu đến bến mới xuống. Một bên là vi phạm, sợ bị các cơ quan chức năng xử lý, một bên là chiều khách. Để đáp ứng mong muốn và sự thuận tiện của hành khách".

Chủ một nhà xe (đề nghị không nêu tên) cho biết: "Nghề xe chịu quá nhiều áp lực, ai cũng hiểu rồi, thử hỏi mua chiếc xe tỷ đồng, rồi xăng dầu, bến bãi, nuôi lái, phụ xe cùng rất nhiều các khoản khác, nếu không đón khách dọc đường, chạy tuyến Yên Bái - Mỹ Đình mỗi chuyến vài ba khách xuất bến, có chuyến không khách nào, lỡ đầu tư rồi chắc chắn bán nhà trả nợ!".

Khi có việc đi đâu đó phần lớn người Yên Bái chọn phương tiện xe khách, tầu hỏa nhưng mỗi ngày nhà ga Yên Bái chỉ có vài chuyến Yên Bái - Hà Nội, số lượng vé mỗi chuyến chỉ có mấy chục chiếc, đặc biệt là giá cả lại khá cao. Thấy cơ hội kinh doanh và để đáp ứng nhu cầu đi lại ngày càng cao của người dân, rất nhiều người đã đầu tư vài tỷ đến cả chục tỷ đồng để kinh doanh xe khách. Những nhà xe như: Tuấn Nhung, Việt Phương, Thành Lan hay Hải Phượng chẳng xe nào dưới tỷ đồng. Đi ra ngoài mới thấy dù Yên Bái còn nghèo nhưng xe khách Yên Bái chất lượng hơn rất nhiều các tỉnh bạn.

Trong môi trường cạnh tranh khốc liệt như vận tải khách thì giải pháp tối ưu nhằm thu hút khách là: đón trả tận nhà (khách trên cung đường thì cứ hẹn trước là xe qua đón, nếu khác cung đường thì nhà xe có hẳn xe du lịch đến đón, nếu là khách quen gọi nhà xe mà nhà xe không kịp ra đón, phải đi taxi ra bến thì nhà xe ưu tiên giảm giá).

Ông Nguyễn Văn Ước ở phường Hồng Hà cho rằng: "Họ (các nhà xe) làm thế là đúng, cơ chế thị trường rồi, ai tốt thì mình đi, thời này đâu có phải thời bao cấp, xe không tốt, phục vụ không tốt đừng hòng khách chọn, lên xe rồi thấy xe kém, điều hòa không mát họ cũng xuống đi xe khác ngay".

Được biết mỗi lần có dịp về quê, ông Ước lại gọi điện nhà xe đến tận nhà mình đón, dù nhà ông không nằm trong cung đường bến Yên Bái - bến Mỹ Đình theo quy định chiếc xe đó chạy. Cô Nga ở thị trấn Yên Bình là người thường xuyên đi xe khách, cô cho rằng việc cấm đón và trả khách dọc đường là điều rất xa với thực tế. "Tôi không thể đi ngược mười mấy cây số ra bến xe, mua vé rồi đi Hà Nội được. Khi tôi về, nhà xe cũng không thể đưa tôi ra tận bến rồi tôi lại kiếm phương tiện quay về Yên Bình. Bất tiện như thế tôi đi xe máy cho xong!", cô Nga phân trần.

Được biết mới đây, Bộ Giao thông Vận tải đã nghiên cứu và sẽ cho phép xe khách trả đón khách ngoài bến, đây là điểm mới nhất trong dự thảo thông tư quy định về hoạt động vận tải bằng ô tô, thay thế Thông tư 14/2010 trước đây. Dự thảo mới cũng quy định các điểm đón trả khách được xây dựng bên ngoài đường xe chạy, đảm bảo diện tích để khách đứng chờ, có lối đi bộ, đèn chiếu sáng…

Xe khách được dừng đỗ tại mỗi điểm không quá 5 phút và mỗi điểm cách nhau không quá 5 km, trong khu vực nội thị và 10 km khu vực ngoài đô thị… Khi bản dự thảo này còn chưa được thông qua thì dư luận đã bàn tán khá sôi nổi. Xe khách dừng đỗ dọc đường là điều đương nhiên diễn ra trong cuộc sống, việc điều chỉnh lại các điều luật cho phù hợp với thực tiễn cuộc sống là điều rất nên làm.

Dự thảo cần sớm được thông qua, ban hành và áp dụng vào thực tiễn! Nhiều ý kiến còn cho rằng, không nên quy định điểm dừng, đỗ ở khu vực ngoài đô thị, ở đó lái xe chỉ cần chấp hành nghiêm chỉnh quy định về an toàn giao thông đường bộ là tốt rồi. Còn trong nội thị cũng không nên máy móc quá, cứ phải 5 km là đặt một điểm.

Là thành phố miền núi, do đặc điểm địa hình và mật độ dân cư chưa đông, lại phân bố không đồng đều nên ngoài hai bến xe đã được cấp phép là Nước Mát và Yên Bái, thành phố có nhiều điểm hành khách đợi đón xe như: đầu đường Nguyễn Thái Học (phía cầu Yên Bái), tại ngã ba cầu Dài (Km 3), khu Quảng trường 19/8 (Km 5), khu chợ Yên Thịnh (Km 6), khu vực ngã ba Km 9… dù chưa thể nói đó là những "bến cóc" và chưa ảnh hưởng lớn đến trật tự vận tải nhưng ít nhiều cũng gây ảnh hưởng đến trật tự giao thông và xét trên khía cạnh luật lệ đã là vi phạm.

Từ thực tế nói trên, ngành giao thông vận tải cần triển khai xây dựng các điểm dừng đón trả khách (giống như các điểm chờ xe buýt ở các thành phố lớn), các điểm dừng đón khách này không cần thiết phải lớn, chỉ cần chọn được những vị trí đường rộng, thẳng, không ảnh hưởng đến trật tự giao thông là chấp nhận được, cũng không cần quy định thời gian dừng đón trả khách tới 5 phút vì thực tế không có quá đông hành khách đợi, đón xe ở những điểm này, hơn nữa, cứ vài chục phút lại có xe xuất bến nên khách cũng không phải đợi quá lâu… 

Khi đã có những điểm đón, trả khách rồi thì lực lượng chức năng cần tăng cường kiểm tra, kiểm soát, phát hiện và xử lý nghiêm những trường hợp dừng đỗ sai quy định. Nhiều người bày tỏ niềm tin nếu có các điểm đón trả khách như vậy không những không phức tạp gì mà đô thị còn văn minh hơn.

 L.P