Nguyên nhân khách quan nữa là do địa hình của Yên Hợp khá cách trở bởi cửa ngòi Thia rộng lớn cắt đôi xã, không có cầu nên việc đi lại của con em học tập ngay trong xã đã khó khăn chứ chưa nói gì đến việc đi lên tận trung tâm huyện để học THPT. Con em trong xã không được học cao nên số người thoát ly công tác cũng rất ít".

Từ khi cây cầu nối đôi bờ ngòi Thia được hoàn thành, việc đi lại giao lưu mọi mặt trở nên thuận lợi hơn, nhất là đối với việc học tập của con em trong xã. Đồng thời, Hội Khuyến học của xã làm tốt công tác tuyên truyền nên đông đảo bà con đã thấy được ý nghĩa lớn của sự nghiệp giáo dục đối với phát triển kinh tế của mỗi gia đình và địa phương. 10 thôn của xã đều nhanh chóng thành lập được chi hội khuyến học. Trong xã còn có Chi hội Khuyến học của Hội đồng giáo xứ Yên Hợp; Chi hội Khuyến học của cựu giáo chức; Chi hội Khuyến học của dòng họ Vũ.

Mọi người dân đều rất tự giác xây dựng qũy khuyến học. Ban đầu quỹ chỉ đóng góp vào quỹ khuyến học của các nhà trường nhưng đến nay, các chi hội khuyến học đều đã có quỹ riêng. Mức đóng góp cho quỹ của các chi hội thôn thường là 5 nghìn đồng/hộ, các chi hội khác thường đóng ở mức riêng tùy theo điều kiện của các thành viên. Riêng cán bộ, đảng viên, hội viên các tổ chức, đoàn thể còn đóng thêm khoản quỹ khuyến học của hội mình như: quỹ khuyến học của hội nông dân; quỹ khuyến học của hội phụ nữ, hội người cao tuổi...

Nguồn quỹ khuyến học hàng năm được sử dụng vào việc động viên khen thưởng các cháu học sinh có thành tích học tập cao, học sinh thi đỗ vào các trường chuyên nghiệp, học sinh có hoàn cảnh khó khăn vươn lên học tốt và học sinh gặp rủi ro trong cuộc sống. Năm học 2011-2012, xã đã có hàng trăm em được thưởng về thành tích học tập tốt và riêng quỹ khuyến học của Hội đồng Giáo xứ Yên Hợp cũng đã thưởng cho trên 200 em.

Cách thức khuyến học cũng đa dạng và mang lại hiệu quả rất thiết thực. Chi hội Khuyến học Cựu giáo chức tập trung động viên con em trong cố gắng học tập để thoát ly công tác. Chi hội Khuyến học của dòng họ Vũ do ông Vũ Văn Tư làm Chi hội trưởng thì kết hợp khuyến học với định hướng nghề nghiệp cho con em dòng họ, gắn kết được mục đích học để thoát ly công tác với học nghề để khai thác được tiềm năng thế mạnh của địa phương.

Bởi vậy 3 người con trai của ông Tư đều đi học nghề cơ khí rồi mở cơ sở kinh doanh tại nhà mang lại thu nhập khá và ổn định. Quỹ Khuyến học của Hội đồng giáo xứ Yên Hợp không chỉ động viên con em trong giáo xứ mà còn cả con em của tôn giáo bạn. Hội viên là cán bộ, đảng viên nêu cao tinh thần gương mẫu trong khuyến học... Tất cả các giải pháp khuyến học đã tạo được sự động viên tinh thần rất lớn cho con em trong xã và nêu cao trách nhiệm của mỗi gia đình tích cực giúp đỡ con em mình vươn lên học tập. Qua đó, tỷ lệ học sinh khá, giỏi của xã tăng cao qua mỗi năm học.

Số con em trong xã trong 10 năm trở lại đây được đi học chuyên nghiệp và thoát ly công tác trên 100 người. Nhiều gia đình có hoàn cảnh khó khăn nhưng con cái đều nỗ lực trong học tập. Điển hình như gia đình ông Lý Văn Dậu, người dân tộc Cao Lan ở thôn Yên Hòa có tới 10 người con, tất cả đều được học và đi công tác; gia đình chị Trần Thị Quyên ở thôn Chăn Nuôi chỉ có hai mẹ con và chị Quyên bệnh nặng gần 20 năm nay nhưng con trai chị đã tốt nghiệp đại học; gia đình ông Đỗ Mạnh Thắng ở thôn Quảng Mạc thuộc diện hộ nghèo nhưng cũng có 2 con học Đại học Nông lâm Thái Nguyên.

Chủ tịch Hội đồng Giáo dục của xã là Bí thư Đảng ủy có 1 con học đại học, 1 học cao đẳng và gia đình Chủ tịch Hội Khuyến học của xã có 3 con đều học đại học và đã đi công tác. Trong số 22 cán bộ của xã hiện đã có 3 người học xong đại học tại chức và 8 người cũng đang theo học đại học.

Phong trào khuyến học đang được phát huy tốt chắc chắn sẽ là một trong những nhân tố quan trọng tạo tiền đề nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của địa phương.

Hoàng Nhâm