Điểm khởi đầu của các vụ án liên quan đến tín dụng đen là từ những lời quảng cáo "mật ngọt” trên mạng xã hội và tại các bờ tường, cột điện với các nội dung như vay tiền mặt trong ngày, vay online trong 1 phút, vay nóng không thẩm định, vay gấp không gặp mặt… Vậy nhu cầu vay nhanh, vay gấp có chính đáng và là chủ đề đối tượng hoạt động cho vay bất hợp pháp lợi dụng?

Cần khẳng định, vay nhanh, vay gấp là nhu cầu chính đáng của tất cả mọi người và đặc biệt là của những người lao động phổ thông, lao động tự do, những người thường không có tài sản, tài chính tích lũy nhưng lại thường hay gặp những biến cố bất ngờ như tai nạn lao động, ốm đau, chậm lương, ế hàng… Trong cơn túng quẫn, khi gặp những lời đường mật như thế, nhiều người đã nhẹ dạ tin theo, nhắn tin gọi điện hỏi vay và từ đó, bi kịch bắt đầu.

Anh K. (32 tuổi) đang trọ tại quận Hà Đông (Hà Nội) nhớ lại: Đầu năm 2024, vợ anh bị tai nạn giao thông, cần tiền chữa trị, anh đã gọi tới một số điện thoại được dán trên tường gần nhà máy để hỏi vay. Chừng 30 phút sau, có người đến tận cửa nhà máy gặp anh, giao tiền và bắt ký giấy nợ nhưng anh chỉ nhận được 10 triệu trong khi giấy nợ vẫn ghi 12 triệu. Số tiền chênh lệch được lý giải là tiền lãi trả trước 3 tháng. Nhưng đến kỳ trả góp đầu tiên, phía cho vay lại bắt anh nộp thêm 800 nghìn gọi là phí duyệt vay trong khi khoản này không được báo trước hay ghi trong giấy nợ. Khi tranh cãi, chúng lập tức giở thói côn đồ, tìm đến cả nhà trọ lẫn công ty để gây sự, thậm chí mang theo hung khí. Quá sợ hãi, anh chị đành bán vội chiếc xe máy, vay mượn thêm bạn bè, người thân để trả cho hết khoản vay nhưng số tiền mà chúng đòi trả đã lên tới hơn 20 triệu đồng, chỉ trong vòng hơn một tháng.

Nhưng anh K. vẫn còn may mắn hơn anh Tr., một tài xế công nghệ tại TPHCM. Vì muốn đưa vợ con về quê ăn Tết nên đã vay tiền từ một ứng dụng di động (app). Ứng dụng này yêu cầu anh cung cấp mật khẩu iCloud. Khi nhận giải ngân, anh Tr. cũng bị thu các khoản lãi ẩn, phí ẩn như anh K. nhưng anh kiên quyết không chịu vì nghĩ rằng anh đã đổi chỗ trọ nên hai bên giờ khó gặp mặt nhau.

Các đối tượng đã lấy hình ảnh của anh, chế thêm những lời bôi nhọ, vu khống, xúc phạm vợ chồng anh rồi gửi cho tất cả những người có trong danh bạ. Ngoài ra, chúng còn liên tục gọi điện, chửi bới người thân, bạn bè nhằm gây áp lực khiến anh phải trả nợ. Kết cục, anh đành liên lạc với chúng, chấp nhận các khoản lãi phí "trên trời”, thậm chí phải nhờ người thân hỗ trợ trả nợ nhưng những thông tin bôi nhọ vợ chồng anh thì chẳng biết giải quyết như thế nào, khiến anh chị xấu hổ không dám gặp ai.

Trên thực tế, vay nhanh, vay gấp là chính đáng và có nhiều tổ chức tín dụng được nhà nước cấp phép và quản lý sẵn sàng đáp ứng nhu cầu này. Đầu tiên là các ngân hàng, tuỳ từng gói vay mà thời gian giải ngân sẽ khác nhau. Nếu vay tín chấp, thời gian giải ngân sẽ từ 3 đến 5 ngày. Nếu vay thế chấp, thời gian giải ngân sẽ từ 5 đến 7 ngày. Tiếp đến là các công ty tài chính, thời gian giải ngân thường từ 2 đến 3 ngày. Những mốc thời gian này, theo nhiều người, dù có "nhanh” nhưng chưa "gấp”. Xét như vậy, chỉ có các cửa hiệu cầm đồ mới có thể đáp ứng được sự "gấp” này. Tuy nhiên, rất khó để phân biệt đâu là các cửa hiệu cầm đồ được nhà nước cấp phép, quản lý và những cửa hiệu cầm đồ tự phát, đội lốt tín dụng đen. Hầu hết sẽ chọn lựa theo cảm tính, dựa trên quy mô và thương hiệu. Lựa chọn đơn vị cho vay uy tín là giải pháp phòng ngừa trước khi vay.

Tiếp đến, nếu đã lỡ vay tín dụng đen, người vay cần tập hợp đầy đủ các bằng chứng liên quan như ghi âm lại các cuộc trao đổi; chụp màn hình những bài viết mang tính xúc phạm, bôi nhọ uy tín, danh dự; quay phim chụp hình các hành vi xâm phạm tài sản, thân thể hoặc các hành động khủng bố tinh thần người vay. Sau đó gọi điện đến số điện thoại nóng tiếp nhận, xử lý hoạt động tín dụng đen tại các tỉnh thành để trình báo và yêu cầu được công an hỗ trợ. Lưu ý, ngay cả khi cơ quan chức năng hỗ trợ xử lý các hoạt động này, người vay vẫn phải trả nợ số tiền đã vay nhưng là trả nợ với mức lãi suất nằm trong khuôn khổ pháp luật quy định.

Được biết, thời gian tới, ngoài việc tăng cường phòng chống, trấn áp tín dụng đen, các tổ chức tín dụng hợp pháp cũng sẽ có sự tinh giản thủ tục vay để rút ngắn thời gian duyệt vay, nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu vay nhanh, vay gấp của người dân.