Yên Bái hiện có 205 cơ sở chế biến kinh doanh lâm sản, tập trung ở thành phố Yên Bái 63 cơ sở, huyện Trấn Yên 50, Yên Bình 24; Lục Yên 12; và Văn Yên 22 cơ sở…Những năm qua, Chi cục Kiểm lâm tỉnh triển khai nhiều biện pháp nghiệp vụ, tăng cường quản lý hoạt động của các cơ sở trên, thường xuyên phổ biến các quy định của Nhà nước và cấp sổ theo dõi xuất nhập lâm sản cho 100% cơ sở chế biến, kinh doanh gỗ trên địa bàn; hướng dẫn chủ cơ sở ghi chép khối lượng gỗ vào sổ theo qui định. Bằng các biện pháp đó, hoạt động chế biến, kinh doanh gỗ trên địa bàn đã từng bước đi vào nền nếp.

Thực hiện đúng quy định của Nhà nước và làm ăn có lãi điển hình như cơ sở chế biến gỗ của Công ty TNHH Thành Đạt chuyên chế biến ván dăm và gỗ xẻ thanh xuất khẩu tại Khu công nghiệp Đầm Hồng (TP Yên Bái). Được thành lập từ năm 2006, nhờ nắm bắt và được phổ biến kịp thời các chủ trương, quy định của Nhà nước trong lĩnh vực chế biến kinh doanh lâm sản nên nhiều năm qua, mặc dù qui mô sản xuất kinh doanh ngày càng mở rộng nhưng qua kiểm tra của Chi cục Kiểm lâm tỉnh, Công ty luôn chấp hành tốt các qui định của Nhà nước.

Sự phát triển của các cơ sở chế biến kinh doanh gỗ thời gian qua đã đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu về gỗ và các sản phẩm từ gỗ phục vụ hoạt động xây dựng. Thế nhưng, cũng còn không ít trường hợp vi phạm trong hoạt động kinh doanh, chế biến gỗ. Từ đầu năm 2009 đến nay, lực lượng kiểm lâm tỉnh đã phát hiện và xử lý 180 vụ vi phạm trong lĩnh vực chế biến, kinh doanh, vận chuyển lâm sản với khối lượng trên 150 m3 . Các lỗi vi phạm chính gồm: chế biến gỗ bất hợp pháp (không rõ nguồn gốc hoặc không chứng minh được nguồn gốc); xuất nhập gỗ không cập nhật vào sổ theo dõi theo qui định. Đáng lo ngại là không ít trường hợp vi phạm nhiều lần với khối lượng lớn.

Chỉ tính riêng tháng 6 năm 2009, Hạt Kiểm lâm huyện Yên Bình đã lập biên bản phạt hành chính 6 triệu 600 nghìn đồng đối với Công ty cổ phần Yên Thành với số lượng gỗ bất hợp pháp không có nguồn gốc rõ ràng, không có dấu búa kiểm lâm lên tới 8 m3. Ngày 16 - 6 - 2009, Hạt Kiểm lâm huyện kiểm tra Công ty TNHH Sơn Tú và phát hiện 14m3 gỗ không rõ nguồn gốc, phạt hành chính trên 12 triệu đồng. Ngày 26 - 6 - 2009, phát hiện Công ty cổ phần Chế biến lâm nông sản và thương mại Minh Vượng trên 10m3 gỗ không rõ nguồn gốc, phạt hành chính 8 triệu đồng.

Nguyên nhân của những vi phạm là do nhận thức của một số chủ cơ sở hạn chế; nhiều trường hợp không rõ thủ tục trong lĩnh vực này, ý thức chấp hành các qui định của Nhà nước trong chế biến kinh doanh lâm sản của một số chủ cơ sở còn kém. Tìm hiểu thực tế cho thấy, thủ đoạn chủ yếu của nhiều chủ cơ sở là mua gỗ không rõ nguồn gốc rồi tổ chức chế biến nhanh, gây khó khăn cho lực lượng kiểm lâm khi kiểm tra; trà trộn gỗ hợp pháp vào gỗ bất hợp pháp; vào sổ không hết khối lượng gỗ nhập và xuất. Bên cạnh đó, ngành chức năng lại ít kiểm tra hoạt động của các cơ sở do thiếu nhân lực. Tại một số địa phương, việc kiểm tra định kỳ chỉ được thực hiện 2- 3 lần/năm đối với các cơ sở chế biến, kinh doanh gỗ lớn và 1 lần/năm đối với các cơ sở nhỏ.

Kiểm soát lâm sản trên khâu lưu thông có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ rừng bởi khi được quản lý chặt sẽ hạn chế tình trạng khai thác và buôn bán gỗ trái phép. Do vậy, yêu cầu cấp thiết hiện nay đối với ngành chức năng là tăng cường tuyên truyền phổ biến các qui định của Nhà nước trong lĩnh vực này tới các chủ cơ sở chế biến kinh doanh gỗ; làm tốt chức năng tư vấn về thủ tục cho các đối tượng có nhu cầu.

 Xây dựng kế hoạch chi tiết kiểm tra giám sát hoạt động của các cơ sở trên được xem là biện pháp hữu hiệu hạn chế vi phạm. Để làm được điều này, cần bố trí lực lượng hợp lý, phân định rõ và nâng cao tinh thần trách nhiệm của lực lượng kiểm lâm địa bàn. Bên cạnh đó, cần uốn nắn kịp thời và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm nhằm  tác dụng răn đe các đối tượng khác.

Quang Thiều