Trong ngôi nhà sàn khang trang đầu bản, già Nhe trò chuyện, hỏi thăm công việc của các con, việc học hành của các cháu và dự định phát triển kinh tế trong năm. Thu nhập, đời sống kinh tế ổn định của các con và kết quả học tập tốt của các cháu làm ông thấy lòng vui hơn và ấm áp hơn. Với ông, đó là niềm hạnh phúc lớn nhất. Ông mong sao mình khỏe và minh mẫn để bảo ban con cháu phát triển kinh tế gia đình, anh em hòa thuận, giữ gìn phong tục, đạo lý của tổ tiên, làng bản.

Hơn 80 mùa xuân, trải qua những thăng trầm của cuộc sống và các cương vị công tác xã hội, già Nhe đã tích lũy cho mình nhiều kinh nghiệm. Bởi vậy, ông đã nuôi dạy 8 người con đều trưởng thành, có kinh tế ổn định và là những gia đình văn hóa tiêu biểu của bản làng, quê hương. Hiện nay, ông ở với người con trai út là Lò Văn Tý - Trưởng bản Xa. Là một gia đình làm nông nghiệp, điều đầu tiên ông luôn căn dặn các con là phải chăm chỉ, chịu khó, tiếp đó là phải biết tính toán, đi đầu trong ứng dụng khoa học kỹ thuật.

Nghe lời ông, vợ chồng anh Tý đã sớm tối tần tảo trên đồng ruộng, tham gia sản xuất cả ba vụ. Gia đình đã đưa các giống lúa có năng suất, chất lượng cao như Nghi Hương, Séng Cù vào gieo trồng và áp dụng kỹ thuật phân viên nén dúi sâu, năng suất lúa đạt 12,3 tấn/ha. Vụ đông, gia đình trồng hết 100% diện tích, chủ lực là cây ngô để phục vụ chăn nuôi. Trong chăn nuôi, gia đình xây dựng mô hình chăn nuôi bán công nghiệp với quy mô trang trại gồm 4 chuồng lợn thịt, 3 chuồng lợn nái, mỗi chuồng nuôi từ 10 - 12 con lợn thịt.

Với hình thức nuôi gối, một năm, gia đình xuất chuồng khoảng 8 lứa. Lợn giống tự cung cấp, ngoài ra, anh chị còn nấu rượu, làm dịch vụ xay xát, tạo thêm nguồn thức ăn cho chăn nuôi. Có được cơ ngơi khang trang như ngày hôm nay, anh chị luôn biết ơn người đã sinh thành và nuôi dưỡng, bảo ban mình.

Chị Hoàng Thị Thư là con dâu già Nhe tâm sự: "Vợ chồng mình còn trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm trong sản xuất, trong chăn nuôi nên ông đã chỉ bảo và truyền đạt nhiều kinh nghiệm như đưa cây gì vào sản xuất cho phù hợp với thời vụ, thổ nhưỡng; chăn nuôi phải kết hợp với các ngành nghề phụ và có quy mô chuồng trại phù hợp... Nhờ đó, vợ chồng mình rất yên tâm phát triển kinh tế".

Phát triển kinh tế gia đình là quan trọng song việc xây dựng gia đình văn hóa, giữ gìn thuần phong mỹ tục mới là giá trị cốt lõi. Với đại gia đình của mình, ông Nhe luôn dạy các con phải đoàn kết, chung sức khi có công có việc.

Trong gia đình ba thế hệ, cha mẹ phải gương mẫu cho con cái học tập và noi theo, con cái phải kính trọng cha mẹ, mỗi người đều phải sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật, đặc biệt phải biết giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc mình.

Ông thường xuyên nhắc nhở con cháu mặc trang phục truyền thống của dân tộc Thái, tham gia tổ chức các trò chơi truyền thống như: kéo co, đẩy gậy, tó mắc lẹ, ném còn... và đóng góp ý kiến vào việc duy trì các lễ hội của bản làng. 

Là một già làng có uy tín, từng tham gia công tác xã hội ở địa phương, già Nhe thường xuyên được mời tham dự các cuộc họp quan trọng của các cấp, các ngành, đoàn thể. Sau khi tiếp thu các nội dung, về bản làng, ông tiếp tục tuyên truyền, giảng giải cho bà con hiểu và làm theo như phong trào xây dựng bản làng văn hóa, quan tâm giáo dục con em không mắc tệ nạn xã hội, xóa nhà dột nát cho các hộ nghèo, vận động các hộ áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất để xóa đói giảm nghèo...

Ông đã tuyên truyền vào những buổi tối khi đi thăm hỏi bà con và ban ngày vừa trông cháu vừa trông cửa hàng cho con, cứ có khách đến là ông lại trò chuyện thân mật và tuyên truyền về các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Bản Xa nhiều năm liên tục được công nhận là làng văn hóa, bản không có thanh thiếu niên mắc tệ nạn xã hội.

Bản Xa đang từng bước phát triển nhưng vẫn mang đậm bản sắc văn hóa, trong đó có sự đóng góp không nhỏ của những già làng tâm huyết, trách nhiệm, mẫu mực như ông Lò Văn Nhe. Ông Nhe quan niệm: "Không ngừng đem hết tinh thần, trí tuệ của mình để giúp ích cho con cháu, bản làng là sống vui, sống khỏe, sống có ích và cũng là để tuổi già mãi sôi nổi, đẹp như tuổi xuân".

 Thu Hằng