Đến nay, sau gần 3 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về XDNTM, cùng với sự phát triển đi lên trong đời sống kinh tế - xã hội của người dân cả nước, diện mạo của vùng nông thôn Tây Bắc đã có những đổi thay tương đối rõ rệt. Cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội thiết yếu được nâng cấp, đời sống của đồng bào các dân tộc ở nhiều địa phương được cải thiện, chất lượng đội ngũ cán bộ cơ sở từng bước được nâng lên. Chương trình đã thực sự tạo được khí thế sôi nổi, rộng khắp, nhận được sự đồng tình ủng hộ và hưởng ứng tích cực của cán bộ, đảng viên, toàn thể quần chúng nhân dân bởi đây là chương trình vì nhân dân, do nhân dân thực hiện dưới sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Đảng.

Có thể nói, 3 năm qua, toàn thể cấp ủy, chính quyền, cả hệ thống chính trị cùng đồng bào các dân tộc vùng Tây Bắc đã cùng nhau chung sức, góp công thực hiện thắng lợi Chương trình, trong đó có sự chuyển biến rất tích cực, phát triển nông nghiệp, nông thôn, cải thiện một phần lớn đời sống cho đồng bào các dân tộc vùng Tây Bắc Tổ quốc. Trước hết phải nói đến sự hình thành bộ máy chỉ đạo, tổ chức thực hiện ở tất cả các cấp từ tỉnh tới xã, thôn, bản của các tỉnh trong vùng Tây Bắc.

Một số địa phương như: Yên Bái, Lào Cai, Phú Thọ, Hà Giang... đã chủ động tốt trong việc xây dựng cơ chế, chính sách với nhiều cách làm sáng tạo, hiệu quả như hoàn thiện quy hoạch, tạo bước đột phá cho lộ trình XDNTM; tạo ra cơ chế, chính sách phù hợp qua công tác chỉ đạo thực tiễn tại cơ sở từng địa phương như quy hoạch vùng sản xuất, quy hoạch khu dân cư và các công trình phúc lợi, quy hoạch các hệ thống giao thông, thủy lợi trên địa bàn... thực hiện niêm yết công khai, minh bạch để người dân được quyền tham gia đồng thời cũng có nghĩa vụ phải thực hiện.

Thông qua quy hoạch tổng thể và chi tiết, cấp ủy, chính quyền địa phương trong vùng đã góp phần phân định rõ trách nhiệm của Nhà nước, của tập thể và mỗi hộ gia đình trong công tác đầu tư xây dựng cơ sở vật chất hạ tầng. Vì lẽ đó mà người dân các thôn, bản, các dân tộc từ khắp các vùng miền trong vùng Tây Bắc đều đồng thuận, nhất trí và tự giác thực hiện. Họ sẵn sàng hiến đất đai, vườn tược bao đời của tổ tiên và sẵn sàng hiến công sức, tiền của cho các công trình phúc lợi, chỉnh trang đồng ruộng, đường giao thông, nhà văn hóa, trường học cũng như các công trình thủy lợi phục vụ tưới tiêu trên mỗi địa bàn nông thôn vùng cao.

Nếu như tỉnh Yên Bái đạt tỷ lệ sản xuất nông, lâm nghiệp tăng trưởng ổn định (giai đoạn 2010 - 2013 tăng bình quân 5,28%/năm), tỷ trọng ngành nông nghiệp giảm từ 39% năm 2005 xuống dưới 30% năm 2013, cơ cấu nông nghiệp và kinh tế nông thôn chuyển dịch tích cực theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả gắn với nhu cầu thị trường, phấn đấu đạt mục tiêu quốc gia XDNTM thì Lào Cai cũng vừa vinh dự được Thủ tướng Chính phủ công nhận 3 xã đạt chuẩn NTM là Nậm Cang (huyện Sa Pa), Quang Kim (huyện Bát Xát) và xã Vạn Hòa (thành phố Lào Cai). Đây cũng chính là một trong những kết quả thể hiện sự cố gắng của hệ thống chính trị tỉnh Lào Cai với nhiều giải pháp thiết thực từ việc rà soát, bổ sung và điều chỉnh các cơ chế đến việc ban hành chính sách phù hợp gắn với tình hình thực tế của địa phương để triển khai, tổ chức thực hiện 19 tiêu chí XDNTM.

Ngoài ra, các địa phương vùng Tây Bắc còn năng động thực hiện việc phát huy vai trò tự chủ để tạo nên sức mạnh tổng hợp trong XDNTM ở mỗi địa phương, mỗi cơ sở thôn, bản. Đó chính là thành công lớn nhất trong công tác chỉ đạo của các ban chỉ đạo XDNTM vùng Tây Bắc. Nhân tố chính trong quá trình thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về XDNTM vùng Tây Bắc là các địa phương trong vùng đã coi trọng công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của nhân dân trên tinh thần dân chủ, công khai với phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm và dân kiểm tra”.

Nhờ đó, Chương trình này ở vùng Tây Bắc đã và đang trở thành một phong trào xã hội rộng lớn trên khắp các địa phương, kết quả đạt được mang tính bền vững và bảo đảm chất lượng, tiêu chí, hiệu quả cao. Theo đó, đời sống của đồng bào các dân tộc vùng Tây Bắc được nâng lên đáng kể với thu nhập bình quân đầu người tăng trên 35%, tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 7% so với cùng kỳ năm trước. Năm 2013, số tiêu chí đạt chuẩn bình quân của cả nước là 8,47 tiêu chí/xã thì đến hết tháng 9/2014, con số này đã tăng lên 9,64 tiêu chí/xã. Dự kiến cuối năm 2010 sẽ đạt 10 tiêu chí/xã, tăng 5,3 tiêu chí/xã so với năm 2011.

Đến nay, công tác lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch XDNTM vùng trung du và miền núi phía Bắc đạt 96%. Trong đó, tỉnh Yên Bái đã hoàn thành công tác quy hoạch chung cho tất cả 152 xã trên địa bàn tỉnh; hoàn thành việc lập đề án XDNTM cho 140/152 xã. Qua 3 năm thực hiện, đến nay, Yên Bái đã có 60 xã đạt từ 5 tiêu chí trở lên, trong đó có 10 xã đạt 10 tiêu chí trở lên và trong 10 xã này có 1 xã đạt 17 tiêu chí, gần đủ 19 tiêu chí để trở thành xã NTM.

Phải thừa nhận rằng, chỉ hơn 3 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về XDNTM, các địa phương trong vùng Tây Bắc đã có những bước đi sáng tạo, mạnh bạo, đem lại những hiệu quả bước đầu, thể hiện trên các mặt: quy hoạch nông thôn mới được lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện bảo đảm quy trình, quy chuẩn, dân chủ, công khai, thống nhất cao trong Đảng và nhân dân.

Các cơ chế, chính sách ban hành kịp thời và thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả; đã huy động tổng hợp nguồn lực của các cấp, các ngành và nguồn lực của nhân dân, các thành phần kinh tế đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng NTM và phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn. Kết cấu hạ tầng NTM được tăng cường, tạo nên bộ mặt mới của nhiều xã, thôn khang trang, sạch đẹp. Sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn tăng trưởng ổn định; thu nhập và đời sống nhân dân được cải thiện, từng bước nâng mức hưởng thụ nhích gần với đời sống văn minh đô thị.

Các lĩnh vực văn hóa - xã hội ở nông thôn có nhiều tiến bộ. Hệ thống chính trị của các xã, các địa phương trong vùng được kiện toàn. Đây là cơ sở và là nền tảng để vùng Tây Bắc của Tổ quốc tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc trên hành trình XDNTM với tỷ lệ số xã hoàn thành 19 tiêu chí đạt cao trong nhiệm kỳ 2015 - 2020.

 Thanh Hương