Thông qua hoạt động của chương trình, đạt được mục tiêu về tổng mức tiết kiệm năng lượng cụ thể; giảm một phần mức đầu tư phát triển hệ thống cung ứng năng lượng, mang lại lợi ích về kinh tế-xã hội.

Đồng thời, góp phần bảo vệ môi trường, khai thác hợp lý nguồn tài nguyên năng lượng, thực hiện phát triển bền vững. Chương trình đưa ra hai giai đoạn và mục tiêu cụ thể: giai đoạn 2006-2010 tiết kiệm 3-5%, giai đoạn 2011-2015 tiết kiệm 5-8% tổng mức tiêu thụ năng lượng toàn quốc. Đây là một chương trình đòi hỏi sự chuyển biến đồng bộ cả về nhận thức và hành động, bởi nó liên quan tới hoạt động quản lý nhà nước; quản lý kinh doanh năng lượng điện; quản lý doanh nghiệp (cơ sở sản xuất); quản lý các toà nhà (gia đình, trung cư, công sở); đời sống, văn hoá, xã hội.

Chúng ta đã biết, năng lượng điện là một dạng vật chất đặc biệt và có thể hiểu một cách đơn giản: năng lượng điện (xoay chiều) được sinh ra từ nhà máy phát điện (thủy điện, nhiệt điện...) nói chung gọi là nguồn điện, thông qua hệ thống biến thế (nâng, hạ áp), hệ thống truyền dẫn điện (cao, trung, hạ thế) đến nơi tiêu thụ (hộ tiêu thụ năng lượng điện nói chung).Từ vài nhà máy, đến nhiều nhà máy (nhiều nguồn năng lượng điện) cùng lúc cung cấp đến hộ tiêu thụ điện được hoà chung (đồng bộ) lên mạng (lưới) điện. Người quản lý năng lượng điện nắm chắc sự cân đối giữa cung và cầu để phân phối, cung cấp giữa sản xuất ra năng lượng điện và hộ tiêu thụ làm sao có hiệu quả nhất (chất lượng điện thông qua thiết bị đo đếm, không thừa, không thiếu vì thiếu thì không có điện, thừa không có kho chứa, chất lượng kém thì không đảm bảo cho sản xuất và sinh hoạt). Như vậy, theo sơ đồ: Nguồn điện - hệ thống truyền dẫn - hộ tiêu thụ, chúng ta có thể nhìn nhận được sự cần thiết,  hoạt động tiết kiệm năng lượng điện ở khâu nào.

Với góc độ làm công tác khoa học và công nghệ, chúng tôi xin nêu ra một số suy nghĩ góp phần thực hiện chương trình tiết kiệm năng lượng điện ở tỉnh Yên Bái như sau:

 Một là, quản lý nhà nước về năng lượng điện: Nên thành lập ban chỉ đạo chương trình cấp tỉnh, giao cho sở chủ trì có các sở, ban, ngành liên quan phối hợp triển khai thực hiện:

 - Xây dựng và ban hành các văn bản pháp lý, cơ chế chính sách quản lý, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tại địa phương; có thể chọn mô hình làm thí điểm (điện nông thôn, doanh nghiệp, công sở...) khi thành công nhân rộng mô hình.

- Xây dựng quy hoạch phát triển, sử dụng năng lượng điện tiết kiệm;  xây dựng kế hoạch và tổ chức đánh giá hiện trạng sử dụng năng lượng điện ở nông thôn, cơ sở sản xuất, công sở, công cộng... Từ đó, là cơ sở xây dựng hệ thống truyền dẫn đạt tiêu chuẩn, đổi mới thiết bị công nghệ và giải pháp đồng bộ về tiết kiệm năng lượng điện cho từng giai đoạn theo lộ trình thích hợp.

-Thực hiện việc quản lý bắt buộc khi thẩm định dự án đầu tư, thiết kế, công nghệ, kỹ thuật... đối với công trình xây dựng mới theo hướng sử dụng năng lượng tiết kiệm điện (lắp đặt hệ thống chiếu sáng bằng thiết bị tiết kiệm điện, công nghệ, kỹ thuật tiên tiến tiêu hao ít năng lượng, nguyên liệu đủ theo công suất lắp đặt; ứng dụng năng lượng mặt trời hỗ trợ đun nước nóng, khoá cửa tự ngắt hệ thống điện...

- Xây dựng lộ trình giảm dần đến ngừng việc sản xuất, cung ứng, kinh doanh vật tư, thiết bị, kỹ thuật không phù hợp với chương trình tiết kiệm năng lượng điện trên địa bàn tỉnh Yên Bái.

-Thông tin, tuyên truyền rộng khắp và liên tục trên hệ thống thông tin đại chúng về Chương trình tiết kiệm năng lượng điện.

Hai là, quản lý kinh doanh mua bán điện cần nghiên cứu ứng dụng công nghệ, sử dụng thiết bị, truyền dẫn, nâng, đóng, cắt, đo đếm điện theo hướng tiên tiến, tiêu hao ít năng lượng và đạt chuẩn Việt Nam, tiêu chuẩn thế giới.

- Tổ chức kiểm tra, đánh giá hệ thống truyền tải điện hạ thế (380V -220V) đến hộ tiêu thụ điện, đây là cơ sở để lắp đặt hệ thống truyền tải điện đến hộ tiêu thụ đạt tiêu chuẩn. Làm được như vậy sẽ giảm tiêu hao, tổn thất điện năng trên đường dây hiện có khoảng 5% trở lên. Hiện tại hệ thống truyền tải điện hạ thế ở nhiều nơi không đạt tiêu chuẩn (điện nông thôn, thị trấn, thị tứ... do tiết diện dây dẫn không đảm bảo, thiết bị kỹ thuật kém, cách điện kém, móc nối nhằng nhịt...) đã làm tổn thất rất lớn nguồn điện hiện có.

- Xây dựng kế hoạch quản lý, phân phối, cung ứng điện hợp lý cho sản xuất và sinh hoạt (khuyến khích, bắt buộc một số cơ sở sản xuất làm ca 3 tránh tình trạng cao điểm thiếu điện).

- Xây dựng lộ trình mua, bán điện đến tận “đầu nhà” hộ tiêu thụ điện; chuyển đổi toàn diện công tơ đo đếm điện cơ sang công tơ điện tử; tiến tới kinh doanh một giá mua bán điện trước khi có giá khuyến khích người mua nhiều điện như một số nước phát triển và châu Âu (hiện nay do thiếu điện, việc quản lý chưa bảo đảm nên người mua nhiều điện phải trả giá tăng dần khác nhau, trái ngược với quy luật thị trường).

Ba là, hộ tiêu  thụ năng lượng điện: Đổi mới về nhận thức và hành vi sử dụng năng lượng điện theo hướng năng lượng tiết kiệm:

- Đối với cơ sở sản xuất: Tổ chức, đánh giá tổng thể công suất thiết bị, công nghệ sử dụng năng lượng hiện có, là cơ sở để cải tạo, đổi mới công nghệ thiết bị theo hướng tiên tiến sử dụng ít năng lượng điện, đạt hiệu quả cao (nhất là chế biến khoáng sản, lâm sản, xi măng, chế biến chè...);
- Nếu có thể, tổ chức sản xuất ca 3 (11h đêm-6h sáng hôm sau) để tránh giờ cao điểm thiếu điện, chuẩn bị đủ nguyên liệu, sản xuất đủ công suất, góp phần làm ổn định lưới điện và có giá mua bán điện khuyến khích.

- Hạn chế sử dụng nguồn điện thiết bị, nguồn điện chiếu sáng chưa hoặc không cần thiết, có thói quen không sử dụng thì tắt nguồn điện.

- Đổi mới dần và đến toàn bộ thiết bị, bóng điện chiếu sáng khu công cộng, khu trung cư, công sở, hộ gia đình hiện có bằng thiết bị, bóng điện, tiết kiệm năng lượng điện.

Thực hiện Chương trình tiết kiệm năng lượng điện ngay từ bây giờ là một việc làm cấp bách và cần thiết, bằng nhận thức và hành động thực tế khắc phục tình trạng thiếu điện, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, vì lòng nhân ái và lợi ích cộng đồng. Tiết kiệm không có nghĩa là cắt đi một bóng điện chiếu sáng trên đường hoặc giàn đèn tín hiệu giao thông đã lắp đặt đúng tiêu chuẩn; không có nghĩa là chúng ta cắt đi một bóng điện, một thiết bị nghe, nhìn làm cho cuộc sống tối thiểu không đảm bảo. Tiết kiệm năng lượng điện và hiệu quả theo tư duy khoa học và công nghệ tiên tiến, khi chúng ta đã hoà nhập WTO.

  Vũ Viết Nhất