>>Quần thể 400 cây chè cổ thụ Suối Giàng được công nhận là Cây di sản Việt Nam

6 thôn bản của xã Suối Giàng là: Giàng A, Giàng B, Giàng Cao, Suối Lóp, Păng Cáng, Can Kỷ, Tập Lăng, đâu cũng bạt ngàn chè cổ thụ và chất lượng đều rất tuyệt.

Đã có bài báo viết về chè Suối Giàng: “Trên thế giới không có nơi nào có nhiều cây chè cổ thụ hàng hai, ba trăm tuổi như ở Suối Giàng. Từ những năm 60 đã thống kê được có tới trên 80.000 cây chè từ 200 tuổi trở lên, còn những cây trăm tuổi thì nhiều vô kể. Viện sĩ K.M.Djemmukhatze thuộc Viện Sinh hóa A.Ba-cu, Viện Hàn lâm khoa học Liên Xô, khi đến Suối Giàng nghiên cứu vào những năm 60 của thế kỷ 20 này phải thốt lên: Tôi đã đi qua 120 nước có chè trên thế giới nhưng chưa thấy ở đâu có nhiều cây chè lâu năm như ở Suối Giàng, phải chăng đây là Tổ quốc của cây chè? Chè ở đây độc đáo, trong bát nước chè xanh có đủ 18 vị đầu đẳng của chè trên thế giới” (lời ghi trong sổ lưu niệm của xã Suối Giàng)”.

Các nhà nghiên cứu còn khẳng định: “Chè Suối Giàng không có biểu hiện của sự di thực”, tức là càng củng cố luận cứ: “Suối Giàng là Tổ quốc của chè thế giới”. Chè cổ thụ Suối Giàng còn là  “mẹ đẻ” 50% diện tích chè của cao nguyên Châu Mộc, góp phần quan trọng làm nên thương hiệu nổi tiếng cho chè Mộc Châu.

Bây giờ tuy nhiều cây chè cổ thụ đã “về trời” theo thời gian thì hàng năm sản lượng chè vẫn đạt con số không nhỏ: hơn 500 tấn chè búp tươi. Trong thời gian tới nếu như huyện Văn Chấn có chiến lược phát triển bền vững và lâu dài thì chắc chắn Suối Giàng sẽ khởi sắc hơn nhiều.

Việc đầu tiên có lẽ là quảng bá thương hiệu chè Suối Giàng trên các phương tiện thông tin đại chúng. Những việc đó hoàn toàn khả thi và phù hợp với chiến lược phát triển cây chè Suối Giàng khi chè Suối Giàng tháng 5/2013, đã được Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam cấp giấy chứng nhận theo Quyết định số 62700/QĐ/SHTT ngày 1/11/2012 và tỉnh đã xây dựng Dự án “Phát triển chè vùng cao giai đoạn 2016 - 2020”, đã được Hội đồng tỉnh Val de Marne (Cộng hòa Pháp) chấp nhận Dự án Hỗ trợ phát triển bền vững và gia tăng giá trị kinh tế thương hiệu chè Suối Giàng.

Mục tiêu là cải tiến hệ thống quản lý và canh tác của nông hộ, đáp ứng các tiêu chuẩn sản xuất nông nghiệp hữu cơ và được tổ chức chứng nhận có uy tín trên thế giới cấp chứng nhận “sản phẩm chè hữu cơ” và chứng nhận “thương mại bình đẳng” cho sản phẩm chè Suối Giàng.

 Chè Suối Giàng từ lâu đã được giới sành trà bình phẩm là tuyệt hảo, bởi người sành trà đều thừa nhận: “Hương vị chè Suối Giàng độc đáo lắm, cái mùi hương thầm kín cao sang không lẫn với bất kỳ loại chè nào, còn vị thì thật là đặc biệt nhấp một ngụm nhỏ, hàng giờ sau vẫn thấy dư vị ngọt ngào đọng mãi không tan”.

Bây giờ chỉ có một số cơ sở tư nhân quảng bá sản phẩm nhưng chưa đủ sức thu hút dư luận, dù có cả những cái tên tạo sự tò mò như: “Chè năm cực” (Cực khổ, cực ngon, cực đẹp, cực sạch và cực đắt) của Lê Quang Tùng.

Khi các sản phẩm chè được tiêu thụ rộng khắp, đem lại thu nhập đúng mức với giá trị của chè Suối Giàng và công sức của người dân, người dân không quay lưng lại với cây chè mà chăm chút cho chè, không phá rừng bừa bãi nữa, chưa nói việc phát triển vùng chè còn góp phần phủ xanh đất trống đồi trọc và bảo vệ rừng đầu nguồn.

Chè Shan tuyết cổ thụ ở Suối Giàng mọc tản mát, tự nhiên trong rừng, trên độ cao 1400 m so với mặt biển, sương mù bao phủ từ sáng đến trưa mới tan. Du khách bất ngờ khi đây đó thấp thoáng những cây chè cổ thụ, nhiều cây người ôm cả vòng tay không kín được thân cây. Ngoài do giống, chất đất, tiểu vùng khí hậu, thì dao động biên độ nhiệt trong ngày cùng độ ẩm tự nhiên làm cho chè Suối Giàng có chất lượng tuyệt hảo.

Suối Giàng ở độ cao gần 1.400 m, nên còn được gọi là Cổng Trời. Nơi đây có khí hậu trong lành, mát mẻ được ví như Sa Pa, Tam Đảo, chủ yếu là đồng bào dân tộc Mông. Đường lên xã tuy ngoằn ngoèo hiểm trở, nhiều cua dốc đứng nhưng đã được trải nhựa cho các loại xe lên tận trung tâm xã. Cảnh vật nơi đây kỳ vĩ với hệ thống núi non cao ngất ẩn hiện trong mây, vô số cây chè Shan cổ thụ, những  thác nước cao đều có tiềm năng du lịch sinh thái, du lịch sắc tộc, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch mạo hiểm…

Chè Shan tuyết cổ thụ tại xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn (Yên Bái) được công nhận là Cây di sản Việt Nam còn mở ra hướng đi mới cho hoạt động du lịch. Việc đầu tiên người viết bài này đề cập tới là các ngành chức năng cần coi hoạt động du lịch như một ngành kinh tế, chịu sự phát triển của qui luật kinh tế.

Bên cạnh những hoạt động du lịch đã có như “Tuần văn hóa du lịch Suối Giàng” với nhiều hoạt động như: lễ cúng cây chè tổ, nẩy pao, múa khèn… thì còn mở ra hướng mới như: du lịch cộng đồng, thăm cây chè cổ thụ, thưởng thức hương vị chè cổ thụ Suối Giàng ngay trên quê hương của chè...

Muốn làm được những điều đó một cách có hiệu quả nhất cần xây dựng những điều kiện thích hợp: đường đi tới thôn bản, không gian văn hóa dân tộc và không gian văn hóa chè, ứng xử của người dân với cây chè và hoạt động du lịch, cùng những kỹ năng tổ chức và tham gia hoạt động du lịch.

Suối Giàng hứa hẹn một tiềm năng.

Trần Vân Hạc