Yên Bái là một tỉnh miền núi, lại nằm sâu nội địa nhưng có tiềm năng và nguồn nhân lực dồi dào. Trong thời gian gần đây, hoạt động kinh tế của tỉnh Yên Bái có những bước phát triển vượt bậc. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển đó là những thách thức về công tác bảo vệ môi trường, trong đó có việc thu gom, xử lý chất thải đặc biệt là chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) đặt ra ngày càng lớn.

Theo số liệu thống kê đến hết năm 2015, dân số trung bình tỉnh Yên Bái khoảng 792.710 người. Theo đó, lượng CTRSH phát sinh trên địa bàn tỉnh khoảng gần 164.000 tấn/ năm. Trong đó, lượng CTRSH phát sinh tại khu vực đô thị khoảng gần 74.000 tấn/ năm và tại khu vực nông thôn khoảng hơn 90.000 tấn/ năm. Chính vì vậy, kinh tế càng phát triển vấn đề môi trường đặt ra càng lớn, đây chính là thách thức cho sự phát triển bền vững.

Ông Hà Mạnh Cường - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết: “Trong những năm qua, công tác thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH trên địa bàn tỉnh Yên Bái đã được triển khai khá tốt và hiệu quả. Hầu hết lượng CTRSH phát sinh trên địa bàn các đô thị đều được thu gom, vận chuyển và đem đi xử lý ngay trong ngày, không để tồn đọng. CTRSH sau khi thu gom được tập kết tại các điểm như ngã ba, ngã tư, nơi thuận tiện cho việc vận chuyển về nơi xử lý. Các khu vực nhà ở, công cộng... đều bố trí các xe đẩy rác và điểm tập kết CTRSH để xe thu gom theo định kỳ. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Yên Bái có 9 đơn vị thực hiện việc thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn thành phố Yên Bái, thị xã Nghĩa Lộ và tại thị trấn các huyện. Đặc biệt, tại thành phố Yên Bái có 1 đơn vị thực hiện mô hình xử lý rác thải không tiếp đất, biến rác thải trở thành nguồn tài nguyên sản xuất phân bón vi sinh và hạt nhựa”.

Trước đây, việc thu gom và xử lý CTRSH của thành phố Yên Bái được UBND tỉnh giao cho Công ty cổ phần và Công trình đô thị Yên Bái thực hiện. Tuy nhiên, do không có điều kiện đầu tư và áp dụng công nghệ mới, CTRSH chỉ được thu gom và chôn lấp chứ không được xử lý triệt để. Chính vì vậy đã xảy ra tình trạng ô nhiễm môi trường và khiếu kiện của người dân xung quanh khu vực bãi chôn lấp rác thải.

Trước thực trạng đó, năm 2012, sau khi đi thăm Công ty TNHH Xây dựng Thương mại và Sản xuất Nam Thành Ninh Thuận, lãnh đạo UBND tỉnh Yên Bái quyết định thành lập Công ty cổ phần Môi trường và Năng lượng Nam Thành Yên Bái tại thôn Ngòi Sen, xã Văn Tiến, thành phố Yên Bái và giao toàn bộ việc thu gom, xử lý CTRSH của thành phố và một số vùng lân cận cho Công ty đảm nhiệm. Nhà máy sử dụng mô hình công nghệ tái chế, tái sử dụng, tái sản xuất làm ra các sản phẩm có ích cho xã hội.

Ông Trần Đình Bính - Giám đốc Công ty cổ phần Môi trường và Năng lượng Nam Thành Yên Bái cho hay: “Một ngày Công ty xử lý khoảng 120 tấn CTRSH trên địa bàn thành phố. Công nhân nhà máy làm việc liên tục, nếu lượng rác quá nhiều thì mọi người tăng ca làm việc nên không có chuyện rác bị tồn đọng ngày qua ngày, tỷ lệ CTRSH được thu gom và xử lý gần như là toàn bộ. Mô hình này đã biến rác thải từ thứ bỏ đi thành những sản phẩm có ích cho môi trường, cho xã hội, tăng thu ngân sách cho địa phương”.

Thời gian gần đây, đã có nhiều tỉnh như: Bắc Ninh, Thái Bình, Hòa Bình, Điện Biên, Thanh Hóa... biết đến công nghệ này, họ đã đến thăm quan, học tập để nghiên cứu triển khai thực hiện tại địa phương.

Tuy nhiên, công tác quản lý chất thải rắn trên địa bàn tỉnh Yên Bái vẫn còn những tồn tại và hạn chế. Yên Bái là tỉnh miền núi, nên việc bố trí nguồn vốn đối ứng địa phương để triển khai các dự án đầu tư xây dựng, cải tạo các bãi rác thải còn khó khăn. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh mới chỉ có 2 đơn vị dịch vụ môi trường là công ty cổ phần, các đơn vị còn lại đều trực thuộc UBND các huyện, thị xã do đó chưa tự chủ về thu phí vệ sinh cũng như đầu tư trang thiết bị phục vụ công tác thu gom, vận chuyển.

Đồng thời, ngoài 2 bãi rác của huyện Trấn Yên, Văn Yên đang được đầu tư xây dựng, cải tạo thành bãi chôn lấp rác thải hợp vệ sinh vẫn còn 2 bãi rác thải sinh hoạt thuộc cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo Quyết định số 1788/QĐ-TTg nhưng chưa được triển khai thực hiện do chưa bố trí được nguồn vốn là bãi rác thị xã Nghĩa Lộ và bãi rác huyện Yên Bình.

Bên cạnh đó, nhận thức của người dân về công tác thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt cũng như tác hại của việc vứt rác bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe còn hạn chế. Vẫn còn tình trạng rác thải vứt bừa bãi ra các khu vực công cộng, ven đường, suối, ao, hồ...

Với những tồn tại và khó khăn đó, ông Hà Mạnh Cường – Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường kiến nghị: Nhà nước bố trí nguồn vốn để hỗ trợ để tỉnh Yên Bái triển khai thực hiện xử lý các bãi rác thải thuộc danh mục cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo Quyết định số 1788/QĐ-TTg là bãi rác thải thị xã Nghĩa Lộ, bãi rác thải huyện Yên Bình và một số bãi rác khác đã và đang gây ô nhiễm môi trường trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, xem xét nâng mức hỗ trợ từ nguồn vốn ngân sách trung ương đối với các tỉnh còn khó khăn như Yên Bái để có điều kiện triển khai công tác bảo vệ môi trường nói chung và công tác thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH nói riêng trên địa bàn.

Hải Hà