Nhìn vào thực tại và con số, có thể thấy khó khăn chung của nền kinh tế và những khó khăn riêng của tỉnh vẫn không thể kìm hãm mà còn kích thích sự năng động, quyết tâm của những doanh nhân có chí làm ăn, làm giàu cho mình và cống hiến cho xã hội. Tìm ra cơ hội trong khó khăn, tranh thủ các cơ chế, chính sách khuyến khích của Nhà nước và quyết tâm biến ước mong làm chủ doanh nghiệp của chính mình của các doanh nhân là nhân tố chính để có thêm những doanh nghiệp mới ra đời, đi vào hoạt động.

66 quay ngược là 99 - đây cũng là số doanh nghiệp phải dừng hoạt động, giải thể trong nửa đầu năm qua. Những khó khăn chung của nền kinh tế đất nước, nhất là thực hiện giãn, hoãn, giảm, dừng đầu tư công để kiềm chế lạm phát, kiểm soát nợ công, bảo đảm an sinh xã hội đã đưa lại những khó khăn nhất định cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên, đó chưa hẳn là nguyên do chính vì tuy có gặp khó khăn hơn nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn vững vàng, ổn định, duy trì được sản xuất, giá trị sản xuất, doanh thu, giá trị tăng thêm vẫn cao hơn cùng kỳ, doanh nghiệp vẫn có lãi, bảo đảm nghĩa vụ nộp ngân sách và việc làm, tiền lương cho người lao động.

Con số 99 phản ánh điều gì? Đơn thuần, nó cho thấy một bộ phận doanh nghiệp đang lâm vào khó khăn do yếu kém về năng lực cạnh tranh và thị trường kéo theo thua lỗ, khó phục hồi. Nhưng ẩn đằng sau con số 99, suy ngẫm kỹ, nó sẽ dẫn các nhà quản lý, doanh nhân thoát khỏi âm nghĩa đơn thuần và dẫn đến một vấn đề lớn hơn. Hãy phân tích, thống kê của ngành thuế (tháng 2/2013), trong 1.133 doanh nghiệp đăng ký chỉ có 1.042 doanh nghiệp hoạt động, đại đa số là doanh nghiệp có quy mô nhỏ, một bộ phận siêu nhỏ sản xuất - kinh doanh ở mọi lĩnh vực, ngành nghề.

Sự phát triển nhanh chóng về số lượng doanh nghiệp dường như đã bám được định hướng phát triển của nền kinh tế nhưng rõ ràng là chưa vững chắc và còn tự phát. Cần thống nhất, doanh nghiệp quy mô nhỏ có vai trò quan trọng trong nền kinh tế, dù kinh tế quốc gia hay địa phương. Doanh nghiệp nhỏ ở Yên Bái cũng vậy, trên 1/3 số thu cân đối ngân sách địa phương là do đóng góp của các doanh nghiệp. Không chỉ vậy, nó còn tham gia giải quyết nhiều vấn đề xã hội như việc làm, lao động, an sinh… khá hiệu quả. Loại trừ những yếu kém nội tại cấu thành khiến năng lực cạnh tranh thấp, dễ lao đao vì rủi ro hay bất lợi về thị trường thì nguyên nhân sâu xa khiến số đông doanh nghiệp nhỏ làm ăn kém hiệu quả, dẫn đến thua lỗ và khó phát triển, mở rộng, tăng quy mô là do chưa có sự liên kết làm ăn, coi trọng phát triển thành các "vệ tinh" cho các doanh nghiệp quy mô lớn, tập đoàn. Dễ thấy nhất là chúng ta chưa có ngành công nghiệp phụ trợ, doanh nghiệp "vệ tinh" cho các tổng công ty, tập đoàn lớn trong và ngoài nước. Câu chuyện ở nước Mỹ thập niên 2000, hầu hết các doanh nghiệp đều có quy mô nhỏ.

Trong tổng số 5,7 triệu doanh nghiệp thì 88% có từ 20 nhân viên trở xuống và 99,7% có từ 500 công nhân trở xuống nhưng gần một nửa số người Mỹ làm việc cho các công ty có trên 500 nhân viên trở lên và 2/3 làm cho các công ty có từ 100 nhân viên trở lên và các tập đoàn, công ty lớn với tỷ lệ nhỏ trong tổng số doanh nghiệp của Mỹ lại chiếm 50% tổng doanh thu các loại. Đó là dẫn cứ có tính tham khảo ở một quốc gia có nền kinh tế lớn hàng đầu thế giới và trình độ kinh tế đã đạt tới tri thức hóa.

Với Yên Bái - một tỉnh miền núi nghèo, xuất phát điểm thấp, có nhiều khó khăn, sự phát triển nhanh về số lượng của doanh nghiệp là đáng mừng, tuy nhiên chất lượng, hiệu quả hoạt động, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp thấp và nhất là thiếu chiến lược phát triển phù hợp để thích ứng với sự phát triển và những biến động, rủi ro của thị trường trong nền kinh tế mở.

66 và 99 - cả hai con số có tính tượng trưng ở thời điểm khó khăn này có thể sẽ thay đổi. Dù thay đổi theo hướng tăng lên, giảm xuống ở cả hai vế hoặc một vế thì cũng phản ánh sự cần thiết, cấp thiết phải xây dựng chiến lược phát triển của doanh nghiệp một cách phù hợp, có tầm nhìn xa, có liên kết giữa các doanh nghiệp nhỏ với nhau, liên kết giữa doanh nghiệp nhỏ với các tập đoàn, tổng công ty, công ty lớn trong và ngoài nước để cùng làm ăn, tăng năng lực cạnh tranh một cách toàn diện, đủ sức "chống đỡ" với những biến động bất lợi hoặc rủi ro của thị trường trong nền kinh tế mở hiện nay.

Để làm được việc này, không chỉ trong ngày một, ngày hai, cần có nhiều thời gian, có sự vận động của bản thân doanh nghiệp, sự hỗ trợ thiết thực của chính quyền và rất giống nhau: phải bắt đầu từ những ý tưởng và quyết tâm lớn với tầm nhìn xa hơn.      

Tuấn Anh