Văn Chấn là huyện có địa hình nhiều đồi, núi cao và bị chia cắt bởi nhiều khe suối; mỗi khi mưa bão, gió lốc thường gây nguy cơ ngập úng, sạt lở đất gây thiệt hại đáng kể tài sản và đe dọa tính mạng nhiều hộ dân. Nâng cao ý thức cảnh giác để nhân dân chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, Văn Chấn đang tích cực triển khai các phương án phòng chống lụt bão - tìm kiếm cứu nạn (PCBL - TKCN).

Những ngày cuối tháng 4 trên địa bàn xã Thượng Bằng La đã xảy ra bão lốc, làm sập hoàn toàn 1 nhà, tốc mái một số nhà và quật đổ hàng trăm ha ngô xuân. Ngay sau khi sự việc xảy ra, xã đã huy động dân quân tới dựng lại ngôi nhà bị đổ cho hộ gia đình ông Hoàng Đình Tuyên ở thôn Noong Tài, đồng thời thống kê thiệt hại và vận động nông dân khôi phục sản xuất. Là địa phương ít có nguy cơ ngập lụt nhưng Thượng Bằng La lại thường xuyên bị mưa đá, gió lốc hoành hành cùng nguy cơ sạt lở mỗi mùa mưa bão.

Đối phó với thiên tai, thay vì lợp mái nhà bằng ngói, hoặc phibrô ximăng, hầu hết người dân các thôn: Đá Đỏ, Vàng Dạ, Vân Tiên nơi thường xảy ra mưa đá đều lợp nhà bằng lá cọ, ván lợp hoặc lợp bằng tôn. Ông Hà Trung Đông - Phó chủ tịch UBND xã cho biết: “Ngoài đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hàng năm, Ban chỉ đạo PCBL - TKCN của xã đã rà soát các khu vực dân cư, tuyên truyền, vận động các hộ trong khu vực có nguy cơ sạt lở đất cảnh giác và chủ động di dời mỗi khi có mưa to, gió lớn. Những khu vực có nguy cơ sạt lở cao như khu vực đèo Lũng Lô, xã kiên quyết không để các hộ dân tự ý dựng nhà”.

Năm 2013, người dân Văn Chấn phải hứng chịu 3 trận gió lốc, 5 trận mưa bão, áp thấp nhiệt đới và nhiều đợt mưa lớn. Mưa, bão, gió lốc đã làm bị thương 3 người, sập hoàn toàn 13 ngôi nhà, tốc mái trên 500 ngôi nhà, ngập úng 200 ha lúa và rau màu. Tổng thiệt hại do bão lốc gây ra trên 2,5 tỷ đồng. Xác định thiên tai đang có diễn biến khó lường, vì vậy, những năm qua huyện Văn Chấn đã chú trọng xây dựng và triển khai, thực hiện có hiệu quả các phương án PCBL - TKCN theo phương châm “4 tại chỗ”.

Trên cơ sở khảo sát đặc điểm địa hình, điều kiện thời tiết khí hậu và những thiệt hại do bão lốc gây ra, Văn Chấn xây dựng phương án phòng chống cho từng khu vực.

Đối với vùng có nguy cơ bão lốc, ngập úng, vận động nhân dân chuẩn bị sẵn phương tiện, vật tư, nhân lực để chằng chống nhà cửa, ứng cứu kịp thời khi có tình huống xảy ra. Đối với các khu vực có nguy cơ sạt lở, ngập úng, ngoài triển khai phương án di dời, tránh, trú bão, huyện đã tranh thủ các nguồn vốn từng bước di dời các hộ dân ra nơi ở mới.

Để các phương án PCBL - TKCN thiết thực, hiệu quả theo phương châm “4 tại chỗ”, huyện đã chỉ đạo mỗi xã, thị trấn đều xây dựng kế hoạch riêng. Cùng với tuyên truyền, vận động triển khai các phương án PCBL - TKCN đến nhân dân, các xã, thị trấn đã chú trọng các điểm xung yếu ven các khe suối, ngầm tràn và khu vực có nguy cơ ngập úng và sạt lở cao. Khi có mưa bão, Ban chỉ đạo PCBL - TKCN từ huyện đến cơ sở đều trực 24/24, đồng thời bố trí lực lượng, phương tiện tại mỗi điểm xung yếu, sẵn sàng ứng cứu khi có tình huống xảy ra.

Ông Hoàng Văn Dào - Chủ tịch UBND xã Phúc Sơn cho biết: “Hiện nay, trên địa bàn xã còn một số hộ có nguy cơ ngập úng và sạt lở đất, đặc biết khu vực ngầm tràn bản Thón trên tỉnh lộ 379 (Nghĩa Lộ đi Trạm Tấu). Vì vậy, xã đã xây dựng phương án di dời các hộ dân mỗi khi mưa to, đồng thời cử dân quân thay nhau gác chắn  hỗ trợ, hướng dẫn người qua đường. Năm 2013, tại khu vực ngầm tràn bản Thón, lực lượng dân quân đã ngăn hàng trăm lượt người cố tình qua suối, cứu vớt 1 người và phương tiện bị nước cuốn trôi do cố tình đi qua lúc nước lớn”.  

Những năm qua, các địa phương ở Văn Chấn đã chủ động xây dựng kế hoạch, kiện toàn, bổ sung phương án, nhân lực PCBL - TKCN phù hợp với thực tiễn địa phương. Ngoài các phương tiện cứu hộ thông thường như: bè, mảng, phao cứu sinh, dây thừng, bao tải cát… mỗi mùa mưa bão, các địa phương đã chủ động liên kết phối hợp với các doanh nghiệp, các chủ phương tiện ô tô, máy xúc sẵn sàng ứng cứu khi có tình huống bất thường xảy ra. Tuy nhiên hiện nay, thời tiết có những diễn biến bất thường, thiên tai, bão lốc diễn ra khó lường.

Theo ông Nguyễn Văn Toản - Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Văn Chấn, có 3 nguy cơ chủ yếu của thiên tai đe dọa đời sống sản xuất của nhân dân Văn Chấn là: gió lốc, ngập úng cục bộ và sạt lở đất. Để giảm ảnh hưởng của thiên tai, huyện đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị làm tốt công tác dự báo thời tiết, chỉ đạo nhân dân nêu cao tinh thần cảnh giác, chủ động ứng phó với các tình huống. Ngoài ra, huyện thường xuyên kiện toàn Ban chỉ đạo, bổ sung phương án PCBL - TKCN, tổ chức lực lượng, phương tiện hợp lý, sẵn sàng ứng phó với các tình huống bất ngờ có thể xảy ra. 

Thiên tai, bão lốc là những hiện tượng của tự nhiên hoàn toàn có thể phòng ngừa và giảm thiểu tác hại của nó đối với đời sống con người. Trước những biến đổi bất thường của thời tiết, mỗi người dân cần trang bị cho mình kiến thức, kỹ năng ứng phó với kiểu thời tiết cực đoan, để không còn lo âu mỗi mùa khi mưa bão đến.

Trần Van - Đoàn Hà