Giai đoạn 2010 - 2013, số người nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn Yên Bái chững lại và già hóa đối tượng. Đến nay, HIV/AIDS đã có ở 9/9 huyện, thị, thành phố; 155/180 xã, phường (chiếm 86,1% số xã, phường trong toàn tỉnh), lây truyền chủ yếu qua đường máu chiếm 39,29%, tăng 0,53% so với cùng kỳ năm 2013 và đường tình dục 15,08%. Đối tượng nhiễm cao nhất là nhóm nghiện chích ma túy (NCMT) chiếm 36,99%. Người nhiễm HIV được phát hiện là phụ nữ và các đối tượng quan hệ đồng tính có xu hướng tăng.

Ông Dương Tuấn Anh - Phó giám đốc Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh cho biết: "Yên Bái phát hiện số người nhiễm mới cao như vậy đã khẳng định công tác tuyên truyền, vận động phòng chống HIV thực sự hiệu quả. Bởi, sự kỳ thị, phân biệt đối xử và nhìn nhận người bị nhiễm HIV của người dân đã tích cực, gần gũi hơn. Bản thân những người nhiễm HIV/AIDS đã chủ động công khai và tự nguyện đến các điểm xét nghiệm tư vấn để được điều trị đã cho chúng ta những con số thực. Con số chính xác đối tượng nhiễm HIV tăng lên và được điều trị, được cộng đồng dần chấp nhận chính là yếu tố tích cực trong khống chế và giảm dần nguy cơ lây lan rộng ra cộng đồng".

Mặt khác, một nguyên nhân khá cơ bản dẫn đến tình trạng người nhiễm HIV/AIDS của tỉnh chiếm tỷ lệ cao do dân số Yên Bái thấp hơn so với các tỉnh trong cả nước. Đồng thời, Yên Bái phát hiện người nhiễm HIV/AIDS vào năm 1998 nhưng phải đến năm 2006 thì chương trình can thiệp giảm nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS đầu tiên mới được đẩy mạnh.

Việc triển khai muộn, một phần do nhận thức của người dân về HIV/AIDS  ban đầu khá mơ hồ dẫn đến kỳ thị, phân biệt đối xử trở nên gay gắt hơn. Bản thân người nhiễm HIV tự ti, mặc cảm nên tiếp cận các dịch vụ tư vấn, xét nghiệm, điều trị hạn chế, số phát hiện không nhiều và đặc biệt, đã để lây lan rộng ra cộng đồng…

Có thể khẳng định, tuy là một tình miền núi, điều kiện kinh tế - xã hội còn gặp khá nhiều khó khăn song công tác phòng, chống và can thiệp giảm nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS trong những năm qua đã được tỉnh đặc biệt quan tâm, vào cuộc quyết liệt. Hàng loạt các chương trình hỗ trợ, nguồn kinh phí, dự án cho công tác phòng, chống HIV/AIDS… đã được triển khai. Tuy nhiên, trên thực tế, tỷ lệ người nhiễm không giảm nhiều.

Đặc biệt, trong 6 tháng đầu năm 2014 vừa qua, tại Hội nghị giao ban trực tuyến của Chính phủ về công tác phòng chống HIV/AIDS, Yên Bái vẫn là một trong những tỉnh đứng đầu cả nước về phát hiện người nhiễm HIV/AIDS và đây là thực trạng đáng báo động.

Hiện nay, khi sự kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS đã giảm; sự chủ động của các cơ quan chức năng trong tuyên truyền phòng chống HIV/AIDS trong cộng đồng, ý thức của người nhiễm HIV/AIDS trong giảm lây nhiễm ra cộng đồng được nâng lên; số người nhiễm mới và lũy tích qua các năm dần phản ánh đúng thực trạng hiện nay là cơ sở tốt trong chủ động triển khai các hoạt động phòng chống HIV/AIDS trên địa bàn toàn tỉnh.

Trong thời gian tới, ngành chức năng sẽ tập trung tham mưu cho UBND tỉnh xây dựng và phê duyệt Đề án "Bảo đảm tài chính cho các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS giai đoạn 2014 - 2020", tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo, chỉ đạo, sự phối hợp của cấp ủy, chính quyền cơ sở trong triển khai phòng chống và can thiệp giảm nguy cơ lây nhiễm ra cộng đồng; đẩy mạnh công tác truyền thông, coi truyền thông là một liều "vắc xin" hữu hiệu nhất hiện nay đối với công tác phòng, chống HIV/AIDS; tập trung can thiệp giảm nguy cơ lây nhiệm HIV/AIDS ra cộng đồng vào nhóm đối tượng nghiện ma túy thông qua trao đổi bơm kim tiêm và bao cao su tại 45 xã, phường trọng điểm toàn tỉnh, tham mưu xây dựng kế hoạch mở rộng điều trị Methadone tỉnh Yên Bái, giai đoạn 2014 - 2015 và tăng số lượng bệnh nhân nghiện ma túy được sử dụng và điều trị Methadone; làm tốt công tác giám sát HIV/AIDS, trong đó chú trọng phát hiện các đối tượng nhiễm mới và giám sát tình hình diễn biến của HIV/AIDS hiện nay…

Trần Ngọc