Trong khói thuốc lá có nhiều chất kích thích khối u. Khi hút thuốc lá, hoặc sống chung với người hút thuốc, khói thuốc hít qua phổi ngấm vào máu, tích luỹ lâu ngày trở thành điều kiện và nguyên nhân gây nên các bệnh tim mạch, viêm nhiễm đường hô hấp gây tổn thương trong lòng mạch máu.

Đó là Chủ đề được tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chọn cho Ngày Thế giới không thuốc lá năm nay. Thông qua Chủ đề này, WHO đề cập tới những tổn thất về sức khỏe và kinh tế, những tác động tiêu cực tới mục tiêu phát triển bền vững trên toàn cầu cũng như của từng quốc gia do việc sử dụng thuốc lá gây ra. Theo WHO, trên thế giới mỗi năm có khoảng 6 triệu ca tử vong do các căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá, trong đó chiếm tới 80% số ca tử vong sớm là ở các nước đang phát triển.

Tại Việt Nam, theo thống kê từ Bệnh viện K, tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc là 96,8%. Theo WHO, số các trường hợp tử vong do các bệnh không lây nhiễm tại Việt Nam chiếm 75% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích mà một trong những nguyên nhân là do tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao. WHO cũng kêu gọi các quốc gia ưu tiên thúc đẩy các hoạt động PCTHCTL, lồng ghép hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá (PCTHCTL) trong các chương trình thực hiện mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030.

Với Yên Bái, tuy chưa có nghiên cứu, thống kê đầy đủ về tình trạng sử dụng thuốc lá trong xã hội nhưng các hoạt động  PCTHCTL, nhất là việc triển khai Luật PCTHCTL ở Yên Bái đã đạt được những kết quả ban đầu.

Nhận thức của người dân về các quy định của Luật PCTHCTL được nâng lên qua triển khai, tuyên truyền các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật và tác hại của thuốc lá, lợi ích của môi trường không khói thuốc; nhiều cơ quan hành chính thực hiện nghiêm các quy định về cấm hút thuốc tại nơi làm việc trong nhà; cán bộ ở các cơ quan, đơn vị, địa phương tham gia hoạt động PCTHCTL được đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực...

Từ khi Luật PCTHCTL có hiệu lực thi hành, đa số các đơn vị trong tỉnh đã triển khai tới cán bộ, viên chức và người lao động. Qua các hình thức như: tuyên truyền, ký cam kết thực hiện, treo biển cấm hút thuốc lá tại các vị trí đông người qua lại trong cơ quan, bệnh viện... nên thời gian gần đây, việc sử dụng thuốc lá, thuốc lào của người dân có xu hướng giảm.

Năm 2016, Giải cầu lông Không khói thuốc đã được tổ chức với sự tham gia của các đơn vị trên địa bàn tỉnh; đã làm 20 pano, 1.000 áp phích, 500 biển cấm hút thuốc và 5.000 tờ rơi; triển khai 4 đợt kiểm tra giám sát hoạt động PCTHCTL tại các huyện, thị, thành phố. Trong quý I/2017, đã thực hiện 35 buổi truyền thông về PCTHCTL lá tại 5 huyện, thị, thành phố, tổ chức 5 lớp tập huấn về PCTHCTL cho cán bộ y tế huyện, xã, cán bộ các ban, ngành và các đơn vị tại 5 huyện, thị, thành phố và 2 lớp tập huấn chuyên sâu cho cán bộ thanh tra liên ngành của tỉnh về PCTHCTL.

Có được kết quả đó, là do tỉnh Yên Bái đã lồng ghép nhiệm vụ PCTHCTL vào nhiệm vụ của Ban Chỉ đạo công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân các cấp, xây dựng mạng lưới PCTHCTL. Đặc biệt, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch PCTHCTL tỉnh Yên Bái đến năm 2020. Theo đó, Yên Bái đã tổ chức Hội nghị triển khai Luật PCTHCTL, kế hoạch PCTHCTL đến năm 2020 tới đội ngũ cán bộ là lãnh đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể, lãnh đạo UBND các huyện, thị xã, thành phố, lãnh đạo các trung tâm y tế huyện, thị xã, thành phố.

Cùng với đó là tổ chức tập huấn nâng cao năng lực tuyên truyền, thực hiện PCTHCTL cho đội ngũ cán bộ y tế, cán bộ các sở, ban, ngành, đoàn thể, lực lượng công an...; tổ chức truyền thông trực tiếp với các hình thức như: thảo luận nhóm, nói chuyện sức khoẻ về Luật PCTHCTL, tác hại của thuốc lá, các biện pháp giảm thiểu đối với sức khoẻ và môi trường.

Mặc dù đạt được những kết quả ban đầu nhưng việc triển khai đưa Luật PCTHCTL vào cuộc sống vẫn gặp nhiều khó khăn, hiệu quả chưa cao do mới chỉ tập trung tuyên truyền trên một số kênh truyền thông của tỉnh; ý thức tuân thủ Luật PCTHCTL của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức và người dân còn hạn chế; tình trạng vi phạm quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc và nơi công cộng vẫn xảy ra; tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong nam giới còn cao; tình trạng người bệnh, người nhà bệnh nhân hút thuốc trong các cơ sở y tế chưa được kiểm soát...

Nguyên nhân của tình trạng này là do hiện nay, việc triển khai Luật PCTHCTL trên địa bàn mới chỉ dừng ở tuyên truyền, vận động đơn lẻ theo ngành, cơ quan, tỉnh chưa có biện pháp quyết liệt để triển khai thực hiện Luật. Một số sở, ngành, cơ quan, đơn vị chưa thực sự quan tâm đến hoạt động PCTHCTL, việc thực hiện các quy định của Luật chưa được nghiêm, nhất là ở nơi công cộng, nhà hàng, khách sạn. Mặt khác, quy định xử phạt các vi phạm liên quan đến PCTHCTL còn gặp rất nhiều khó khăn.

Hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5 và Tuần lễ quốc gia không thuốc lá năm 2017, để từng bước thực thi nghiêm Luật PCTHCTL, giảm tỷ lệ người hút thuốc lá, thuốc lào, góp phần giảm tỷ lệ mắc và chết do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá trên địa bàn, bên cạnh đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, tuyên truyền miệng tại các cơ sở, rất cần có sự vào cuộc của các cơ quan chức năng, cơ quan chuyên môn của tỉnh.

Mặt khác, sẽ tăng cường tổ chức thanh kiểm tra liên ngành về thực hiện Luật PCTHCTL với nội dung thanh kiểm tra việc thực thi các quy định của Luật PCTHCTL tại các cơ quan, đơn vị, các vi phạm về quảng cáo, khuyến mại, việc bán thuốc lá, các vi phạm ở bến tàu, bến xe, nhà hàng, khách sạn...

Theo Giám đốc Sở Y tế Nguyễn Văn Tuyến - Phó ban Thường trực Ban Chỉ đạo công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân tỉnh Yên Bái, các sở, ban, ngành, đoàn thể cần phổ biến, quán triệt đến toàn thể công chức, viên chức, người lao động về tác hại của hút thuốc lá, thuốc lào và các quy định của Luật PCTHCTL về địa điểm cấm hút thuốc; quyền và trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, địa phương về PCTHCTL.

Cần nghiêm chỉnh chấp hành các quy định của Luật PCTHCTL ngay tại trụ sở cơ quan, đưa quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc vào quy chế làm việc, tiêu chí thi đua, tiêu chí đánh giá công chức, viên chức hàng năm của cơ quan, đơn vị; có kế hoạch xây dựng đơn vị đạt tiêu chí đơn vị không khói thuốc… Các huyện, thị xã, thành phố cần tăng cường chỉ đạo các cơ quan, ban, ngành, các xã, phường, thị trấn triển khai các hoạt động hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5 và Tuần lễ quốc gia không thuốc lá năm 2017.

Theo quy định tại Khoản 1 và Khoản 7  Điều 32 của Luật PCTHCTL thì: - Người có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính có trách nhiệm kiểm tra, phát hiện kịp thời và xử lý hành vi vi phạm pháp luật về PCTHCTL; nếu dung túng, bao che, không xử lý hoặc xử lý không kịp thời, không đúng quy định thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý theo quy định của pháp luật. - UBND các cấp có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan để tổ chức, chỉ đạo, bố trí lực lượng và phân công trách nhiệm cụ thể cho các tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm quy định về hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm, kinh doanh thuốc lá nhập lậu, thuốc lá giả. Chủ tịch UBND cấp xã có trách nhiệm chủ trì, tổ chức việc xử phạt đối với hành vi hút thuốc lá tại địa điểm công cộng có quy định cấm thuộc địa bàn quản lý.

Thành Trung