Điển hình là vụ gia đình anh Nông Văn Giang, thôn Chàm, xã Đông Cuông bị ngộ độc 6 người do uống nước được đun từ một loại rễ cây lấy trong rừng mà không biết đó là rễ cây gì. Sau khi uống nước rễ cây đó, cả 6 người đều bị ngộ độc và được đưa đi sơ cứu tại Trạm Y tế xã nhưng ông Nông Văn Thượng bố của anh Giang đã tử vong do trúng độc quá nặng, 5 người còn lại may mắn thoát khỏi lưỡi hái tử thần.

Cơ quan chức năng đã vào cuộc xác minh căn nguyên tử vong do độc tố tự nhiên Koumine (chất có trong cây ngón). Hay vụ ngộ độc rượu ngâm rễ cây rừng không rõ nguồn gốc tại thôn Lắc Mường, xã Phong Dụ Hạ khiến 1 người tử vong cũng do rượu có chứa độc tố tự nhiên Koumine (chất có trong cây ngón) và 5 người khác bị tổn thương nặng nề cơ quan nội tạng của cơ thể…

Trao đổi với phóng viên Báo Yên Bái về nguyên nhân những vụ ngộ độc do độc tố tự nhiên trên địa bàn huyện, ông Lê Minh Đức - Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết: “Tình hình ngộ độc trên địa bàn huyện tiếp tục gia tăng, diễn biến ngày càng phức tạp. Các vụ ngộ độc có người tử vong đều do độc tố tự nhiên, nguyên nhân chủ yếu do nhận thức về an toàn thực phẩm của người dân chưa được tốt, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng xa, đời sống kinh tế còn nhiều khó khăn, nhận thức còn hạn chế nên một số người dân vẫn đi kiếm thực phẩm hoang dại trên rừng về nhưng do thiếu kiến thức, nhận thức không đầy đủ, các loại thực phẩm này đã dẫn đến ngộ độc. Mặt khác, đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa vẫn còn thói quen sinh hoạt, phong tục tập quán lạc hậu, ảnh hưởng không nhỏ đến công tác an toàn thực phẩm. Bởi vậy thời gian qua, các vụ ngộ độc do độc tố tự nhiên đang xảy ra với chiều hướng gia tăng phức tạp và đang trở thành vấn đề cấp thiết”.

Tìm hiểu được biết, tình hình ngộ độc do các độc tố tự nhiên là một trong những nguyên nhân gây ra các sự cố về ATVSTP nói chung và đặc biệt là tại các địa bàn miền núi, vùng cao vùng sâu, vùng xa nơi bà con sống còn thiếu thốn về các điều kiện kinh tế, dân trí thấp, nhiều phong tục, tập quán sinh hoạt lạc hậu, thực phẩm vẫn được săn bắt, thu hái trong tự nhiên như: các loại nấm rừng, rau rừng, hoa quả rừng, động vật tự nhiên như cóc, rắn…

Tuy các vụ ngộ độc thực phẩm do các độc tố tự nhiên xảy ra có số người mắc trong mỗi vụ không nhiều nhưng số tử vong được ghi nhận lại chiếm tỷ lệ rất cao, do độc tố mạnh, thời gian tiếp cận các cơ sở y tế chậm.

Trên địa bàn tỉnh Yên Bái, những năm qua, vẫn liên tục ghi nhận các vụ ngộ độc do độc tố tự nhiên, năm 2016 trên địa bàn tỉnh đã xảy ra 18 vụ ngộ độc (có 4 vụ ngộ độc do độc tố tự nhiên). Trong đó, địa bàn huyện Văn Yên có số vụ mắc và số tử vong cao.

Ông Lương Quốc Dũng - Chi cục Trưởng Chi cục ATVSTP tỉnh cho biết: “Về căn nguyên dẫn đến các vụ ngộ độc thì đã rõ là do các độc tố tự nhiên có sẵn trong thực phẩm như độc tố có trong cóc, nấm độc, quả độc, cây rừng… Nhưng phân tích cụ thể nguyên nhân là do thiếu hiểu biết như: các vụ ngộ độc do ăn thịt cóc, do không biết con cóc có độc tại các bộ phận nào nên trong quá trình chế biến đã không loại trừ được các độc chất. Nguyên nhân do nhầm lẫn: không phân biệt được các loại nấm độc và không độc khi thu hái. Nguyên nhân do sử dụng thực phẩm theo truyền miệng, ngâm các loại động vật, thực vật trong rượu để tăng cường  sức khỏe nhưng chưa được kiểm chứng về tác dụng…”.

Qua điều tra nguyên nhân các vụ ngộ độc thực phẩm do căn nguyên là độc tố tự nhiên đã thấy được các nguyên nhân. Vậy để hạn chế tình trạng này thì phải có các giải pháp để làm hạn chế các nguyên nhân, trước hết là việc nâng cao đời sống vật chất cho nhân dân nhất là ở các địa bàn hay xảy ra ngộ độc để họ không phải sử dụng các thực phẩm không rõ nguồn gốc.

Thứ hai, phải tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn bà con cách nhận biết các loại thực phẩm tự nhiên có thể thu hái, đánh bắt vào mùa nào, khi nào và chế biến đúng cách để loại bỏ độc chất… Đồng thời nâng cao trình độ, năng lực cấp cứu ban đầu cho tuyến y tế xã để xử lý kịp thời và chuyển tuyến đúng lúc, hạn chế tử vong... Có như vậy tình trạng ngộ độc do độc tố tự nhiên mới được đẩy lùi.

Trần Minh