Thay đổi thói quen thường ngày
Sau cuộc họp tổ dân phố vào cuối tháng 1/2024, bà Nguyễn Thị Yến ở tổ 7, phường Yên Ninh, thành phố Yên Bái đã nghiêm túc phân loại CTRSH của gia đình hàng ngày. Bà đã mua một thùng rác hai ngăn, mua túi nilon màu xanh và màu vàng để thực hiện phân loại theo quy định. Bà Yến cho biết: "Mọi người thế nào thì không biết chứ tôi thật sự rất ủng hộ việc phân loại rác tại nhà. Tôi rất ủng hộ vì thấy có lợi cho tất cả, có lợi cho môi trường của chúng ta bây giờ và cho cả con cháu về sau”.
Đối với hộ gia đình chị Phùng Thị Thuần ở tổ dân phố 7, thị trấn Mậu A, huyện Văn Yên, việc thực hiện phân loại chất thải rắn tại gia đình đến nay trở thành thói quen. "Qua công tác tuyên truyền và hướng dẫn của địa phương, bản thân tôi thấy rằng, việc thực hiện phân loại rác thải từ mỗi gia đình đã giúp tôi và mọi người ngày càng nhận thức rõ, ý thức hơn về việc chung tay bảo vệ môi trường.
Thực tế là nếu mỗi người, mỗi gia đình nghiêm túc thực hiện việc này thì nghĩa là đã chung tay bảo vệ môi trường một cách thiết thực nhất, hiệu quả nhất bằng hành động cụ thể hàng ngày” - chị Thuần chia sẻ.
Theo báo cáo của UBND tỉnh, năm 2023, mỗi ngày trên địa bàn phát sinh khoảng 487 tấn CTRSH, tương đương khoảng 177.755 tấn/năm. Khối lượng thu gom, vận chuyển khoảng 328 tấn/ngày, tương đương khoảng 119.720 tấn/năm và khối lượng xử lý khoảng 298 tấn/ngày, tương đương khoảng 108.770 tấn/năm, đạt tỷ lệ 90,8% so với tổng lượng thu gom, xử lý. Hiện nay, trên địa bàn toàn tỉnh Yên Bái có 25 cơ sở xử lý CTRSH, trong đó có 22 cơ sở hoạt động.
Thực tế trong số 22 cơ sở hoạt động, có 19 bãi chôn lấp CTRSH không hợp vệ sinh; có 1 nhà máy xử lý rác thải - Sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh của Công ty cổ phần Môi trường và Năng lượng Nam Thành Yên Bái; có 2 cơ sở đốt CTRSH không thu hồi năng lượng, nhiệt là lò đốt CTRSH xã Đông Cuông, huyện Văn Yên và lò đốt CTRSH của Công ty Cổ phần Môi trường và Năng lượng Nam Thành Yên Bái.
Nâng cao hiệu quả quản lý
Yên Bái những năm qua đã luôn quan tâm và chú trọng hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý CTRSH theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Thực hiện quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, tỉnh đã ban hành 3 văn bản quy phạm pháp luật về quản lý CTRSH. Quá trình thực hiện quản lý CTRSH trên địa bàn tỉnh hiện nay còn có những khó khăn và vướng mắc.
Về tiêu chí lựa chọn công nghệ xử lý CTRSH, tại Điều 28, Thông tư số 02/2022/TT-BTNMT ngày 10/1/2022 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường quy định nhiều tiêu chí công nghệ xử lý CTRSH, trong đó có những tiêu chí chỉ nêu tên nhưng không có thang điểm chấm hoặc cách thức đánh giá.
Bên cạnh đó, danh mục công nghệ đã được ứng dụng thành công, đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn và phù hợp với điều kiện Việt Nam chưa được công bố. Điều này là hết sức khó khăn cho các địa phương trong việc lựa chọn công nghệ xử lý CTRSH. Về khoảng cách an toàn về môi trường từ cơ sở xử lý CTRSH đến khu dân cư căn cứ vào tính chất của mùi khó chịu thì hiện nay, Bộ TN&MT chưa có quy định cụ thể.
Ngoài ra, Bộ TN&MT chưa ban hành quy định định mức kinh tế, kỹ thuật về thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH nên khó khăn trong việc thu hút xã hội hóa đầu tư thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH của địa phương. Mặt khác, một số chỉ tiêu thống kê về CTRSH chưa có sự thống nhất giữa các văn bản hướng dẫn của Bộ TN&MT dẫn đến khó khăn trong quá trình thống kê.
Để công tác quản lý CTRSH trên địa bàn ngày càng thực hiện hiệu quả, bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật, tỉnh Yên Bái đề nghị Bộ TN&MT sớm ban hành tiêu chí lựa chọn công nghệ xử lý CTRSH; danh mục công nghệ xử lý CTRSH đã được ứng dụng thành công, đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn và phù hợp với điều kiện Việt Nam, làm cơ sở cho các địa phương lựa chọn. Đồng thời, Bộ cần ban hành quy định việc xác định khoảng cách an toàn đến khu dân cư căn cứ vào tính chất của mùi khó chịu.
Bên cạnh đó, khi Bộ TN&MT ban hành quy định định mức kinh tế, kỹ thuật về thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH cũng như hướng dẫn thống nhất về các chỉ tiêu đánh giá tỷ lệ phân loại rác thải tại nguồn, tỷ lệ xử lý CTRSH giữa các thông tư, quyết định, văn bản hướng dẫn của Bộ sẽ là cơ sở để Yên Bái tiếp tục thực hiện ngày càng hiệu quả công tác quản lý CTRSH trên địa bàn.
Nguyễn Thơm
