Chiếm 33% dân số, toàn tỉnh hiện có 256.164 trẻ em dưới 16 tuổi; trong đó, có 4.155 trẻ khuyết tật, số trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt là 6.193 trẻ; ngoài ra, còn gần 39.696 trẻ em có nguy cơ cao rơi vào hoàn cảnh đặc biệt. Trong giai đoạn phát triển mới, tỉnh đẩy mạnh các hoạt động chăm lo cho trẻ em, đặc biệt là trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.
Với quan điểm xuyên suốt "không để trẻ em nào bị bỏ lại phía sau”, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, trẻ khuyết tật, những năm qua, Yên Bái đã triển khai đồng bộ nhiều chương trình, chính sách mang tính nền tảng, vừa đảm bảo quyền lợi vừa mở ra cơ hội phát triển lâu dài cho trẻ em.
Trong lĩnh vực giáo dục, Yên Bái là một trong những địa phương thực hiện tốt chương trình phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, phổ cập tiểu học và THCS, đặc biệt trong giáo dục dân tộc Nhờ chính sách hỗ trợ học sinh bán trú, đầu tư cơ sở vật chất trường lớp, xây dựng trường học an toàn - thân thiện - chất lượng, tỷ lệ học sinh bỏ học giảm mạnh; trẻ em đến trường được học tập trong môi trường ngày càng tốt hơn.
Triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 trong giai đoạn 2021 - 2024, toàn tỉnh đã triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ giáo dục cho 1.614.359 lượt học sinh, bao gồm: miễn giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập, hỗ trợ tiền ăn trưa cho trẻ em mẫu giáo từ 3 - 5 tuổi, chính sách đối với học sinh bán trú và trường bán trú; hỗ trợ gần 14.000 tấn gạo; tổng kinh phí thực hiện gần 2.521 tỷ đồng. Năm 2025, toàn tỉnh hỗ trợ khoảng 327.630 lượt học sinh với tổng kinh phí hỗ trợ 512 tỷ đồng.
Hàng năm, tỉnh chỉ đạo các ngành chức năng, các huyện, thị xã, thành phố xây dựng, triển khai kế hoạch thực hiện các nhiệm vụ bảo vệ, chăm sóc trẻ em; thực hiện đúng, đủ các quyền của trẻ em theo quy định pháp luật. Hằng năm, Quỹ Bảo trợ trẻ em tỉnh phối hợp cùng các đơn vị từ thiện trao hàng trăm suất quà, học bổng; hỗ trợ phẫu thuật tim, mắt, sứt môi, hở hàm ếch… giúp trẻ khuyết tật có thêm cơ hội sống khỏe mạnh và hạnh phúc.
Nhiều doanh nghiệp đã ủng hộ xây dựng trường học, tặng quà cho trẻ em nghèo. Các nhóm thiện nguyện như "Những bước chân vùng cao”, "Câu lạc bộ áo ấm cho em”... đã và đang bền bỉ trao gửi tình yêu thương qua những chiếc áo ấm, đôi dép, quyển sách.
Bên cạnh đó, tỉnh còn chú trọng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thông qua các hoạt động trải nghiệm, giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, bảo vệ trẻ em khỏi các nguy cơ như xâm hại, bạo lực học đường, tệ nạn xã hội. Các mô hình "Trường học hạnh phúc”, "Ngôi nhà an toàn”, "Lớp học yêu thương”, "Bạn đồng hành cùng em” được triển khai sáng tạo, gần gũi, thu hút sự tham gia tích cực của giáo viên, phụ huynh và học sinh.
Hàng năm, tỉnh tổ chức chiến dịch uống Vitamin A, tiêm chủng mở rộng, khám sàng lọc bệnh bẩm sinh, tật khúc xạ cho hàng nghìn trẻ em. Công tác phòng, chống suy dinh dưỡng, chăm sóc trẻ em khuyết tật, trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS cũng được triển khai hiệu quả với sự tham gia của ngành y tế, các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng.
Nhiều địa phương như: Trấn Yên, Lục Yên, Văn Chấn đã thực hiện tốt mô hình dinh dưỡng học đường, góp phần cải thiện thể chất cho học sinh vùng cao. Các hoạt động văn hóa, thể thao, sân chơi mùa hè cho trẻ em được tỉnh chỉ đạo các ngành phối hợp triển khai hiệu quả hàng năm với nhiều nội dung như: vui chơi, sinh hoạt hè, trại hè kỹ năng, cuộc thi vẽ tranh, đọc sách, hoạt động thể thao...
Hàng năm, tỉnh tổ chức khoảng 250 điểm sinh hoạt hè thu hút trên 50.000 lượt trẻ em tham gia, mang lại không gian lành mạnh, bổ ích và an toàn cho các em trong kỳ nghỉ hè. Nhiều địa phương đã có sáng kiến thiết thực như: xã Gia Hội, xã Nậm Lành, huyện Văn Chấn xây dựng sân chơi cộng đồng; thị xã Nghĩa Lộ tổ chức học bơi miễn phí cho trẻ; huyện Trạm Tấu phát động Phong trào "Đồng hành cùng em đến trường” hỗ trợ dụng cụ học tập, xe đạp cho học sinh nghèo...
Quan tâm trẻ em khuyết tật, các trường mầm non, tiểu học, THCS đều thực hiện chương trình giáo dục hòa nhập; trong đó, có sự tham gia của trẻ em khuyết tật. Giáo viên được tập huấn chuyên đề về kỹ năng dạy trẻ khuyết tật; cơ sở vật chất được cải thiện nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập của các em. Một số địa phương còn có lớp học riêng cho trẻ tự kỷ hoặc chậm phát triển với phương pháp cá nhân hóa.
Ngành y tế tỉnh thường xuyên tổ chức khám sàng lọc cho trẻ em khuyết tật, nhất là trẻ dưới 6 tuổi để can thiệp kịp thời. Trẻ em khuyết tật thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo hoặc có hoàn cảnh khó khăn được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng, bảo hiểm y tế miễn phí, hỗ trợ chi phí học tập và học bổng. Các em cũng được ưu tiên tiếp cận các chương trình hỗ trợ dinh dưỡng, đồ dùng học tập và các hoạt động văn hóa, thể thao…
Tháng 6/2025, thực hiện Tháng hành động vì trẻ em, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh phối hợp với Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam, Hội Chữ thập đỏ tỉnh, UBND thành phố Yên Bái tổ chức trao các phần quà cho trẻ khuyết tật có hoàn cảnh khó khăn, dụng cụ học tập cho các trung tâm can thiệp và trợ giúp trẻ khuyết tật trong Chương trình "Chắp cánh ước mơ cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái" với tổng số tiền trên 370 triệu đồng.
Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh trao quà cho trẻ em khuyết tật nhân dịp Tháng hành động vì trẻ em năm 2025.
Triển khai Chương trình chăm sóc sức khỏe tâm thần trẻ em, chăm sóc trẻ em mồ côi trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2023 - 2030 theo Quyết định số 1591 ngày 8/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Yên Bái tập trung rà soát, đề xuất, kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung và triển khai thực hiện pháp luật, chính sách về chăm sóc sức khỏe tâm thần cho trẻ em, chăm sóc trẻ em mồ côi với các hình thức, mô hình đa dạng, linh hoạt…
Tỉnh phấn đấu đến năm 2030 có 80% trẻ em có vấn đề sức khỏe tâm thần, trẻ em có nguy cơ cao rối loạn sức khỏe tâm thần trên địa bàn tỉnh được tiếp cận các dịch vụ tư vấn, hỗ trợ tâm lý, các dịch vụ xã hội phù hợp tại trường học, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, cơ sở trợ giúp xã hội, cơ sở cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em và tại cộng đồng; 100% trẻ em mồ côi được chăm sóc thay thế bởi người thân thích, cá nhân, gia đình không phải là người thân thích, được nhận làm con nuôi hoặc được chăm sóc nuôi dưỡng tạm thời tại các cơ sở trợ giúp xã hội, được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ phù hợp.
Yên Bái cũng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong bảo vệ trẻ em, đặc biệt là hệ thống Tổng đài quốc gia 111, kênh tiếp nhận thông tin trẻ em bị xâm hại, bạo lực. Lực lượng công an, y tế, tư pháp... phối hợp xử lý nhanh các vụ việc liên quan, đảm bảo quyền lợi chính đáng cho trẻ. Việc xây dựng cộng đồng không bạo lực, không định kiến, nơi trẻ em được lắng nghe và tôn trọng đang dần trở thành nét đẹp văn hóa mới ở nhiều khu dân cư.
Chăm lo, bảo vệ và phát triển toàn diện trẻ em không chỉ là biểu hiện sinh động của đạo lý, truyền thống tốt đẹp của dân tộc mà còn là chiến lược phát triển con người, phát triển đất nước bền vững. Yên Bái đã và đang thể hiện rõ quyết tâm chính trị, hành động đồng bộ và trách nhiệm cao trong việc xây dựng môi trường sống an toàn, thân thiện, lành mạnh cho trẻ em; bảo đảm các quyền cơ bản của trẻ theo đúng tinh thần Công ước quốc tế và pháp luật Việt Nam.
Thanh Tân
