Trong những năm gần đây, vấn đề mất an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) đã trở thành mối lo ngại lớn của toàn xã hội. Các phương tiện thông tin đại chúng đã đưa tin nhiều vụ tai nạn rất đáng sợ, khi số nạn nhân lên đến hàng trăm người trong một vụ hoặc dịch tiêu chảy cấp gây chết người lan trên diện rộng cuối năm 2007 vừa qua... Ở Yên Bái những năm gần đây, số trường hợp ngộ độc thực phẩm đến với các cơ sở y tế vẫn không giảm. Đặc biệt, quãng chục năm về trước, ở huyện Văn Yên đã có  vụ ngộ độc nấm dại làm chết nhiều người trong một gia đình. Đầu năm nay ở huyện Văn Chấn cũng lại xảy ra một vụ ngộ độc nấm dại làm chết 3 người trong một gia đình...

Từ những diễn biến phức tạp của vấn đề ATVSTP, đã đặt ra trách nhiệm đảm bảo ATVSTP là một việc làm cấp thiết và là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Tuy nhiên, ở trong một bối cảnh cụ thể của đời sống thường nhật lại cho thấy, công tác tuyên tuyền ATVSTP trước tiên cần được tập trung triển khai sâu rộng đối với đối tượng là phụ nữ. Sở dĩ, đối tượng phụ nữ cần được tuyên truyền sâu rộng, bởi họ là lực lượng cơ bản trong chăn nuôi và sản xuất rau quả thực phẩm; là đối tượng chủ yếu trong kinh doanh hàng quán ăn uống; là đối tượng đa số trong cung thực phẩm tại các chợ; là nhân vật chủ lực trong việc tổ chức bữa ăn hàng ngày cho mỗi gia đình...

Mặc dù vậy, khi tiếp cận với phụ nữ trong các môi trường lao động nêu trên, vẫn cho thấy nhiều điều rất đáng lo ngại. Trong một lần đến thăm gia đình người bạn, tại vùng dân trồng rau ở phía Nam (huyện Trấn Yên), khi cùng anh ra đồng mua rau về làm thức ăn, chị chủ ruộng chỉ cho anh bạn tôi sang nhổ su hào ở một luống tận góc ruộng rau. Tôi hỏi: Sao không lấy luôn ở chỗ đang chặt này? Chị thật thà bảo: Chỗ này vừa mới phun thuốc được ít hôm! Biết vậy, nhưng chị vẫn đang làm công việc chuẩn bị số ấy cho phiên chợ hôm sau.

Trong một lần khác, tôi cùng với một đồng nghiệp đi dạo trên cánh đồng Mường Lò. Chúng tôi thấy một ruộng rau cải trái mùa khá tốt. Chị chủ ruộng đang chăm sóc rau và chúng tôi hỏi chị rằng: Chị ơi! Rau trái mùa, bán chắc cũng được giá lắm nhỉ? Chị cũng rất thật thà trả lời rằng: Chẳng ăn thua gì đâu các chú ạ! Chẳng đủ tiền thuốc sâu ấy mà! Trong nhiều lần khác, khi có dịp tiếp xúc với chị em trồng rau ở nhiều vùng khác nhau, chúng tôi thường hỏi họ có hay được tập huấn và tuyên truyền về cách trồng, chăm sóc rau đảm bảo vệ ATVSTP hay không? Hầu hết câu trả lời rằng “chúng tôi chủ yếu làm theo kinh nghiệm”.

Đến với các chợ thực phẩm ở thành phố, thị xã, thị trấn thì có lẽ những điều lo ngại thật khó mà kể hết được. Đi chợ bây giờ tìm mua được một miếng thịt lợn thơm ngon như nhiều năm về trước, quả là rất khó khăn. Rau quả, phần lớn vẫn là từ các vùng trồng rau mang đến. Nhiều người bán tương ớt, mắm tôm và rất nhiều loại gia vị khác nhưng đều không có tem nhãn. Người bán thức ăn chín như: nem, đậu rán, lòng lợn thịt luộc, cá kho, nộm, chả...nhưng chẳng mấy ai có dụng cụ bảo quản chống ruồi, bụi bặm. Lại thêm bao điều đồn đại khiến ta không khỏi hoang mang, nào là tim lợn ướp phoóc môn; tim lợn để lâu ngày chỉ cần bôi lên ít tiết tươi thì khó ai phát hiện được; nào là cá khô có loại hoá chất khiến cho ruồi nhặng không dám đậu...

Với những người phụ nữ làm nội trợ trong gia đình, qua trao đổi trực tiếp hoặc nghe những trao đổi hàng ngày của chị em với nhau, cũng cho thấy nhận thức của họ về ATVSTP cũng rất khác nhau và phổ biến ở ba dạng đối tượng gồm:

Một là, nhóm đối tượng thiếu thông tin và không quan tâm nhiều đến ATVSTP.

Hai là, nhóm đối tượng có tư tưởng gần như phó mặc cho thực tại, bởi họ cho rằng trước tình hình ATVSTP phức tạp như hiện nay thì họ khó kiểm soát được VSATTP.

Ba là, nhóm đối tượng chú trọng lựa chọn những loại thực phẩm có thể ít hoặc không sử dụng hoá chất kích thích sinh trưởng; thuốc bảo vệ thực vật; thuốc kháng sinh và nuôi bằng thức ăn công nghiệp. Việc chế biến thức ăn cũng được họ tiến hành cẩn thận hơn...

Hiện tại mới chỉ có một bộ phận phụ nữ đã được quan tâm nhiều hơn trong công tác ATVSTP, đó là đối tượng kinh doanh nhà hàng, quán ăn. Những đối tượng này hiện nay được quản lý khám bệnh định kỳ đề phòng mắc các bệnh truyền nhiễm; được kiểm tra thường xuyên môi trường kinh doanh; được tập huấn kiến thức về ATVSTP...nhưng số đối tượng này không lớn và việc thực hiện tốt hay không vấn đề ATVSTP trong kinh doanh, cũng còn phụ thuộc vào ý thức tuân thủ của họ.

Qua những bất cập nêu trên, thiển nghĩ việc tuyên truyền và nâng cao kiến thức ATVSTP đối với đối tượng phụ nữ vẫn phải được tiến hành sâu rộng, mạnh mẽ hơn. Từ đó, phụ nữ sẽ có nhận thức đúng đắn hơn về ATVSTP để tham gia tốt nhất vào phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường, sức khoẻ cộng đồng và gia đình. Trước hết, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức phải được xác định rõ, đây không phải chỉ là việc riêng của công tác hội phụ nữ, mà nó phải là trách nhiệm phối hợp chung của mỗi cấp, ngành, tổ chức, đơn vị và cá nhân có cùng mối quan tâm. Việc tuyên truyền phải mang tính thường xuyên và lâu dài; phải có nghiên cứu khoa học cơ bản về cách tuyên truyền; đầu tư tài chính thoả đáng cho công tác triển khai...thì hiệu quả mới đi vào đời sống thực tế của phụ nữ.

P.V