Từ cuối năm 2007 đến nay, người dân cả nước mong chờ kết luận cuối cùng, chính xác nhất từ các cơ quan quản lý Nhà nước về việc có hay không một thứ thuốc kích thích sinh trưởng giúp rau phát triển cực nhanh, và sử dụng rau phun thuốc có ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng?

Dư luận bắt đầu quan tâm tới vấn đề này khi một số cơ quan báo chí đưa tin: Tại Hà Tây, có những nông dân đã dùng một loại "thần dược" giúp rau lớn nhanh như thổi, từ một cây rau mới trồng, sau khi phun thuốc 1 - 3 ngày đã có thể thu hoạch đem bán. Thông tin này ngay lập tức đã tạo ra những phản ứng tiêu cực, gây thiệt hại không nhỏ cho người trồng rau. Chi cục Bảo vệ thực vật (Sở NN-PTNT Hà Nội) đã phải tiến hành thí nghiệm nhanh để đánh giá ảnh hưởng của thuốc kích thích sinh trưởng trên rau xà lách.

Tuy nhiên, kết quả của thí nghiệm vẫn chưa giải đáp hết mọi thắc mắc của người dân. Trong khi đó, thí nghiệm của tiến sĩ vật lý Nguyễn Văn Khải (Hà Nội) tiến hành trên các luống rau khác nhau tại Hà Tây cho thấy, sau khi được phun thuốc "đúng theo cách phun của người nông dân", rau phát triển nhanh và biến dạng.

Rau cải ở Hà Nội 14 ngày sau khi phun thuốc và rau đối chứng (trái).

Từ thực tế này, tháng 3.2008, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT đã giao cho Cục Bảo vệ thực vật phối hợp với một số cơ quan nghiên cứu khác thực hiện đề tài "Nghiên cứu thành phần hoạt chất, hiệu lực kích thích sinh trưởng và xác định dư lượng của một số chế phẩm kích thích sinh trưởng đang sử dụng trên rau hiện nay". Tiến sĩ Bùi Sỹ Doanh - Cục phó Cục Bảo vệ thực vật, chủ trì đề tài và các cộng sự đã tiến hành phun thuốc kích thích sinh trưởng "Tăng phọt 920" và "Viên sủi GA3" (thuốc ngoài danh mục cho phép sử dụng), An Khang 20 WT (thuốc trong danh mục) cho xà lách, rau cải được trồng trong những ô có diện tích 50m2 tại Hà Nội, Quảng Ngãi và TP.HCM. Các thí nghiệm được nhắc lại 3 lần và tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc nghiên cứu khoa học. 

Sau 2 tháng khảo nghiệm trên đồng ruộng và trong phòng thí nghiệm, các kết quả thí nghiệm đã được thông qua Hội đồng khoa học. Theo đó, hoạt chất của thuốc "Tăng phọt 920" và "Viên sủi GA3" là gibberellic acid với hàm lượng tương ứng là 17,7% và 20,2%; không phát hiện thấy hoạt chất kích thích sinh trưởng và các tạp chất khác. Gibberellic acid là một hoạt chất có trong danh mục thuốc sử dụng tại Việt Nam, thuộc nhóm độc 3 (ít độc) theo phân loại của WHO.

Về tác dụng kích thích sinh trưởng của thuốc, sau khi phun thuốc kích thích sinh trưởng 3 ngày, chiều cao cây xà lách tăng từ 6 - 13%, sau 10 ngày tăng 14,3 - 36,6% so với rau đối chứng (không phun thuốc). 7 ngày sau khi phun thuốc "Tăng phọt 920" và "Viên sủi GA3", rau xà lách bắt đầu có hiện tượng ra ngồng hoa. Sau 10 ngày, cây xà lách ở tất cả các công thức phun thuốc đều ra ngồng hoa, cây èo uột. Điều này phù hợp với bản chất của GA3 là tác động đến khả năng kích thích ra hoa, kéo dài cuống hoa, khiến cây ra hoa đồng loạt.

Trong khi đó, sau 7 ngày phun thuốc, cây rau cải không có sự khác biệt nhiều về chiều cao cây và màu sắc lá ở điều kiện nhiệt độ, độ ẩm khác nhau (3 miền Bắc - Trung  - Nam). Thuốc "Tăng phọt 920" và "Viên sủi GA3" gây ra hiện tượng dừng, giảm tăng trưởng và lá cây sần sùi, quăn queo, biến dạng khi dùng thuốc với liều lượng gấp 5 lần trở lên theo khuyến cáo của thuốc cùng hàm lượng hoạt chất trong danh mục; chất lượng cây rau cải bị giảm.

Từ những dữ liệu trên, các nhà khoa học khẳng định: không thể sau 2 - 3 ngày phun thuốc kích thích sinh trưởng, một cây rau mới gieo hoặc mới trồng đã có thể thu hoạch được hoặc cây rau tăng trưởng gấp 3 - 4 lần so với cây rau đối chứng không phun thuốc. Trong khi đó, các thí nghiệm cũng cho thấy, nếu dùng thuốc ở liều lượng khuyến cáo, dư lượng gibberellic acid ở dưới mức dư lượng tối đa cho phép 1 ngày sau khi phun đối với xà lách, 2 ngày sau phun đối với rau cải.

Khảo sát tại Hà Nội và Hà Tây, tiến sĩ Bùi Sỹ Doanh và các cộng sự nhận thấy, nông dân ở đây đã dùng 8 loại thuốc kích thích sinh trưởng phun cho rau ngót, xà lách, cải cúc, cải bắp, dưa chuột, cà chua, đậu, bầu bí và rau muống. Trong đó, 7 loại thuốc trong danh mục cho phép sử dụng và 1 loại thuốc ngoài danh mục. Loại thuốc "Viên sủi GA3" nông dân thường sử dụng với nồng độ 120 ppm, cao gấp 5 lần với liều lượng khuyến cáo của các thuốc có cùng hàm lượng hoạt chất trong danh mục.

(Theo TNO)