Ngành BHXH thường xuyên phối hợp với các sở, ban, ngành có liên quan, tổ chức kiểm tra liên ngành về an toàn lao động và thực hiện chính sách xã hội cho người lao động trong các doanh nghiệp. Qua kiểm tra, cán bộ BHXH còn tuyên truyền cho chủ sử dụng lao động và người lao động hiểu rõ thêm về quyền lợi và nghĩa vụ khi tham gia BHXH, BHYT, từ đó làm chuyển biến nhận thức của chủ sử dụng và người lao động. Đồng thời kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xử phạt đơn vị cố tình vi phạm Luật BHXH (hiện nay vẫn chưa có xử phạt gì đối với các doanh nghiệp nợ tiền BHXH) và vi phạm Luật BHXH, khen thưởng, biểu dương những doanh nghiệp làm tốt công tác BHXH, BHYT cho người lao động.

Nhờ sự quan tâm lãnh đạo của cấp uỷ và chính quyền các cấp, sự hỗ trợ nhiệt tình của các sở, ban, ngành liên quan và sự nỗ lực của toàn thể cán bộ, viên chức ngành BHXH nên số đối tượng tham gia BHXH, BHYT ngày càng tăng, số thu ngày càng lớn. Tính đến ngày 26 tháng 10, BHXH tỉnh đã thu 202 tỷ đồng, đạt 78,4% kế hoạch năm; phát triển thêm trên 2.500 lao động, đạt 86,1% kế hoạch; số lượng các doanh nghiệp thực hiện chính sách BHXH, BHYT cho người lao động có chuyển biến tốt.

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt thuận lợi thì việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh cũng gặp không ít khó khăn, vướng mắc. Mặc dù, số lượng đối tượng tham gia BHXH năm sau đều cao hơn năm trước nhưng so với số lượng doanh nghiệp và lao động ngoài quốc doanh hiện có của tỉnh tham gia BHXH, BHYT thì tỷ lệ vẫn rất thấp, nhất là các doanh nghiệp một thành viên và các cơ sở dịch vụ, sản xuất, kinh doanh cá thể. Theo báo cáo của BHXH tỉnh, tính đến hết tháng 8/2009, có 319/779 doanh nghiệp với số lao động 16.093 lao động. Tham gia BHXH, BHYT bắt buộc.

Theo ngành BHXH, việc các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tham gia BHXH, BHYT cho người lao động đạt tỷ lệ thấp là do các nguyên nhân như: các doanh nghiệp đa số có quy mô vừa và nhỏ; lao động làm việc theo mùa vụ; ý thức của người sử dụng lao động và người lao động về BHXH, BHYT chưa cao, nhiều lao động chưa nắm chắc Bộ luật Lao động, khi hoạt động không đăng ký thang bảng lương cụ thể với cơ quan quản lý lao động, ký hợp đồng lao động không đúng quy định hoặc không ký hợp đồng lao động gây khó khăn cho cơ quan BHXH trong việc xác lập tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, BHYT. Việc thành lập công đoàn cơ sở tại khu vực ngoài quốc doanh còn rất hạn chế do không có cán bộ chuyên trách, đa số ban giám đốc của doanh nghiệp kiêm ban chấp hành công đoàn nên khi chủ doanh nghiệp vi phạm chính sách người lao động, không có tổ chức đứng ra bảo vệ quyền lợi cho người lao động.

Trên thực tế, việc xử phạt theo Nghị định 135/NĐ-CP của Chính phủ chưa được thực hiện, nhất là đối với các doanh nghiệp nợ BHXH và các doanh nghiệp chốn đóng BHXH, BHYT cho người lao động. Sự phối hợp liên ngành để kiểm tra các đơn vị ngoài quốc doanh thuộc địa bàn quản lý của huyện, thị, thành phố thực hiện chưa thường xuyên, vì vậy các đơn vị sử dụng lao động chưa nghiêm đến trong việc chấp hành tham gia BHXH, BHYT.

Từ thực trạng trên, để thực hiện chính sách BHXH, BHYT trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn tỉnh đạt hiệu quả cao hơn, thiết nghĩ ngành BHXH cần phối hợp với các sở, ban, ngành có liên quan thực hiện tốt hơn nữa các giải pháp: tăng cường công tác thông tin tuyên truyền Bộ luật Lao động, Luật BHXH, chính sách BHYT để các cấp, các ngành và người lao động, nhất là người lao động trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh hiểu và ủng hộ để chính sách BHXH, BHYT; cần thành lập tổ chức công đoàn cũng như xác định rõ vai trò, chức năng, nhiệm vụ của công đoàn, đổi mới phương thức và nâng cao chất lượng của các tổ chức công đoàn trong các doanh nghiệp để khi có xảy ra tranh chấp về lao động, bị thiệt thòi về quyền lợi BHXH, BHYT, tổ chức công đoàn kịp thời bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động, tạo sự công bằng trong thụ hưởng chính sách BHXH, BHYT; cần tăng cường kiểm tra, yêu cầu các doanh nghiệp thực hiện ký kết hợp đồng lao động theo quy định của Bộ luật Lao động; tăng cường hơn nữa việc phối hợp liên ngành nhằm thanh kiểm tra cũng như vận động, tuyên truyền về trách nhiệm, quyền lợi khi tham gia BHXH, BHYT  bắt buộc cho người lao động và chủ sử dụng lao động; giám sát việc ký hợp đồng lao động, xác định thang bảng lương của các doanh nghiệp đúng, đủ để căn cứ đóng BHXH, BHYT theo đúng quy định; kiến nghị xử phạt các đơn vị vi thạm theo tinh thần Nghị định 135 để đảm bảo quyền được hưởng về chế độ BHXH, BHYT cho người lao động; các cơ quan quản lý về lao động, công đoàn và BHXH thường xuyên phối hợp tổ chức các buổi tập huấn hoặc diễn đàn tìm hiểu về Bộ luật Lao động, Luật BHXH và chính sách BHYT…

Ánh Dương